راستی‌آزمایی: سرخ‌کن های بدون روغن می‌توانند برای سلامت خطرناک باشند.
بیان مسئله
روزه‌داری یکی از آداب مذهبی در ادیان اسلام، مسیحیت، یهودیت، زرتشتی، بودایی و بهائیت است. در ادوار مختلف، روزه‌داری از نظر مذهبیان یکی از راه‌های نزدیک شدن به خدا و بندگی است. اخیراً نیز مسئله‌ی فستینگ (fasting) در رژیم غذایی و ورزش مطرح شده است.
در خصوص پیامدهای آن، برخی معتقد هستند که برای سلامت مضر است، به‌ویژه آنکه، عدم نوشیدن آب را در طول روز یکی از عوارض آن می‌دانند و به اصلاح می‌گویند «بدن دچار خشکی می‌شود». از سوی دیگر، شواهدی نیز در در مورد فواید آن وجود دارد. اما با توجه به نقش گسترده مذهب در جنبه‌های مختلف زندگی، کدام ادعا درست است.
در این راستی‌آزمایی برآنیم با مرور مقالات، به بررسی دیدگاه‌های مختلف در مورد روزه‌داری بپردازیم.
روش کار
نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل: Fasting استخراج کرده و پس‌از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌و‌جوی مقالات پرداختیم.
روزه‌داری و سلامت جسمانی
در سال‌های اخیر، روزه‌داری به دلیل فواید بالقوه آن بر سلامت سیستم‌های مختلف بدن، مورد توجه قرار گرفته و اثرات امیداوارکننده‌ای را در بهبود سلامت قلب و عروق، مانند فشارخون، سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید، نشان داده است. علاوه‌بر این، افزایش حساسیت به انسولین، بهبود اختلالات متابولیک، تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب، بهبود سطح دفاعی بدن در برابر عفونت‌ها، سرطان و بیماری‌های خودایمنی، برخی دیگر از مزایای بالقوه آن است (۱، ۲).
راستی‌آزمایی: تغذیه دقیق به مدیریت چاقی در کودکان و نوجوانان کمک می‌کند.
روزه‌داری سبب بهبود سوخت‌وساز، غلظت هورمون‌ها، فعالیت کلیه‌ها، کبد، دستگاه گوارش، و قلب و عروق می‌شود. هم‌چنین حملات صرعی در روزه‌داران ماه رمضان کاهش می‌یابد (۳). تغییر گلوگز به کتون از جمله تغییرات بیوشیمیایی در طول روزه‌داری است که برای انرژی مغز و کاهش اشتها مفید هستند. علاوه‌بر این، باعث افزایش طول عمر سالم، دفاع در برابر استرس‌های اکسیداتیو و متابولیک، می‌شود (۴).
شواهد علمی، اثرات مطلوب مرتبط با سلامت آن را از جمله بر فشار خون، سطح چربی خون، حساسیت به انسولین و نشانگرهای زیستی استرس اکسیداتیو، نشان می‌دهند (۵). به‌طورکلی، وعده‌های غذایی سحری سبب حفظ هموستاز گلوکز و ذخایر گلیکوژن کبد می‌شود. به‌علاوه، تغییرات لپیدهای سرم به تغییرات وزن، کیفیت و کمیّت غذا در طول روزه‌داری بستگی دارد. روزه‌داری در ماه مبارک رمضان بر قلب، ریه، کبد، کلیه، چشم، عملکرد غدد درون‌ریز و اعصاب اثر سوء ندارد و برای افراد سالم بی‌خطر است، اما مبتلایان به بیمار‌های مختلف توصیه می‌شود با مشورت پزشک اقدام کنند. علاوه‌بر این، مبتلایان دیابت نوع یک و زنان باردار از روزه گرفتن باید خودداری کنند (۶).
راستی‌آزمایی: قرار دادن پاها در آب سرد موجب رفع سردرد می‌شود.
روزه‌داری و سلامت روان
روزه‌داری سبب کاهش اضطراب، افسردگی، افکار پارانوئیدی و وسواس و تقویت عزت‌نفس می‌شود (۳، ۷). هم‌چنین تاثیر مثبتی بر سیستم عصبی و مغز داشته و علاوه‌بر توانایی آن در افزایش طول عمر با خواص محافظت‌کنندگی عصبی، سبب بهبود عملکرد شناختی و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های اعصاب و روان می‌شود (۱).
روزه‌داری هیچ تاثیر نامطلوبی ندارد و احتمالاً کیفیت زندگی را در بیماران مبتلا به ام.اس. (MS) با ناتوانی خفیف بهبود می‌بخشد. اما، در بیماران با طیف‌های شدید، توصیه نمی‌شود.
نتیجه‌گیری
روزه‌داری علاوه بر اینکه یکی از واجبات دینی محسوب می‌شود، اثرات مطلوبی بر سلامت دارد. هم‌چنین مزایای بالقوه آن بر سیستم اعصاب و روان و ویژگی‌های روان‌شناختی نیز اثبات شده است. با این وجود، توجه به کیفیت و کمیّت غذایی و رعایت برنامه غذایی مطلوب توصیه می‌شود. مبتلایان به بیماری‌های مختلف، حتماً باید با مشورت پزشک اقدام به روزه گرفتن کنند.
راستی‌آزمایی: عمل اسلیو معده خطری ندارد و برای همه توصیه می‌شود.
منابع
۱. Mackieh R, Al-Bakkar N, Kfoury M, Okdeh N, Pietra H, Roufayel R, et al. Unlocking the Benefits of Fasting: A Review of its Impact on Various Biological Systems and Human Health. Current Medicinal Chemistry. 2024;31(14):1781-803.
2. Pakkir Maideen NM, Jumale A, Alatrash JI, Abdul Sukkur AA. Health benefits of Islamic intermittent fasting. Journal of Nutrition, Fasting and Health. 2017;5(4):162-71.
3. سهیلا خ. روزه‌داری و سلامت. ۲۰۰۱.
۴. Wilhelmi de Toledo F, Franziska G, R. SC, and Ruscica M. Unravelling the health effects of fasting: a long road from obesity treatment to healthy life span increase and improved cognition. Annals of Medicine. 2020;52(5):147-61.
5. Trepanowski JF, Bloomer RJ. The impact of religious fasting on human health. Nutrition Journal. 2010;9(1):57.
6. Azizi F. Islamic Fasting and Health. Annals of Nutrition and Metabolism. 2010;56(4):273-82.
7. زاده مم, فروغی ز, فخری م, فرنیا س, نیکوکار سح, خردمند م. ارتباط روزه‌داری با اضطراب یک مطالعه مرور سیستماتیک و متا آنالیز. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences (JMUMS). 2024;34(239).
دیدگاهتان را بنویسید