نگاهی به یک ابرچالش ملی از نگاه سلامت

از تاثیرات آلودگی هوای این روزها بر سلامت چه می‌دانیم؟

طبق آخرین گزارش موسسه بار بیماری‌ها در سال ۲۰۲۵، آلودگی هوا به عنوان دومین علت مرگ زودرس در دنیا شناخته شده و علت بیش‌از ۷.۹ میلیون مورد مرگ منتسب در جهان را تشکیل می‌دهد و پس‌از فشار خون بالا به عنوان دومین علت مرگ‌میر در جهان شناخته می‌شود، که از هر ۸ مورد مرگ‌میر رخ‌داده در جهان بطور میانگین یک مورد به مواجهه با آلودگی هوا نسبت داده می‌شود. در کشورهایی مانند چین و هند سالیانه بیش‌از ۲ میلیون مورد مرگ‌میر به علت آلودگی هوا رخ می‌دهد.

به‌طور میانگین در جهان، ۴۵ درصد از مرگ‌میر‌ها به علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی (COPD)، ۲۹ درصد به علت زوال عقل، ۲۶ درصد به علت سکته مغزی، ۲۵ درصد به علت بیماری‌های ایسکمیک قلبی، ۱۷ درصد به علت دیابت نوع دو، و ۱۷ درصد به علت سرطان ریه منتسب به مواجهه با آلودگی هوا است.

افرادی که در مناطق فقیرتر زندگی می‌کنند و افراد حاشیه‌نشین، بار بیماری بیشتری را متحمل می‌شوند و بیشتر مرگ‌ومیرها در کودکان خردسال و بزرگسالان مسن رخ می‌دهد.

طبق گزارش موسسه بار بیماری‌ها، مواجهه با آلودگی هوا در کشور جمهوری اسلامی ایران در سال گذشته علت بیش‌از ۵۳۴۷۰ مورد مرگ‌میر سالیانه است. آلودگی هوا تقریباً ۱۵ درصد از کل مرگ‌ومیرها را در ایران در سال ۲۰۲۳ تشکیل داده است.

به‌طور جداگانه، ذرات معلق (PM2.5) در هوای آزاد به عنوان اولین عامل خطر اصلی مرگ‌میر، و آلودگی هوای خانگی (HAP) در رتبه دهم قرار دارد و ۷ درصد مرگ‌میر ناشی از آلودگی هوا در کودکان زیر ۵ سال رخ می‌دهد. آلودگی هوا با بیش‌از ۵۴ هزار مورد مرگ‌میر ناشی از آن، جزو ۵ عامل خطر اصلی مرگ‌میر در ایران است.

طبق آخرین گزارش موسسه بار بیماری‌ها در سال ۲۰۲۵ میانگین غلظت سالیانه ذرات معلق (PM2.5) طی ۱۰ سال گذشته در کشور ایران ۴۰ میکروگرم در متر مکعب است که ۹ میکروگرم بالاتر از میانگین جهانی غلظت سالیانه ذرات معلق (PM2.5) است.

میانگین غلظت سالیانه این ذرات معلق طی این سال‌ها کاهش (بدون تغییر) نداشته است. طبق این گزارش، غلظت ازون و دی‌اکسید نیتروژن به‌طور میانگین به ترتیب ۱۲ درصد و ۹ درصد افزایش یافته است.

طبق آخرین گزارش این موسسه در سال ۲۰۲۵، به‌طور میانگین در کشور ایران ۴۵ درصد از موارد مرگ‌میر به علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی (COPD)، ۲۸ درصد به علت سکته مغزی، ۳۰ درصد به علت بیماری‌های ایسکمیک قلبی، ۲۰ درصد به علت دیابت نوع دو، ۲۴ درصد به علت سرطان ریه و ۲۳ درصد به علت عفونت دستگاه تحتانی تنفس منتسب به مواجهه با آلودگی هوا است. ۸۶ مورد مرگ‌میر به‌ازای هر ۱۰۰هزار نفر جمعیت در کشور جمهوری اسلامی ایران به دلیل آلودگی هوا است که این میزان بالاتر از میانگین جهانی قرار دارد.