از تاثیر تمرینات قلبیتنفسی و مقاومتی بر عملکرد حرکتی در بیماران دچار سکته مغزی چه میدانیم؟
بیان مسئله
صرع یکی از شایعترین اختلالات عصبی در جهان بوده و حدود ۶۶۰ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر به آن مبتلا هستند. با وجود استفاده از داروهای ضدتشنج، تقریباً یکسوم از بیماران هنوز قادر به کنترل کامل حملات نیستند. به همین دلیل، پژوهشگران به دنبال راههایی هستند که بتوانند علاوهبر درمان دارویی، از طریق روشهای رفتاری و خودمدیریتی به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کنند. این مداخلات شامل آموزشهای رفتاری، کنترل استرس، آرامسازی ذهن، خودآگاهی نسبت به بیماری و برنامهریزی برای مراقبت از خود است. اما آیا واقعاً این روشها کیفیت زندگی بیماران مبتلا به صرع را بهبود میبخشند؟
«فکتنامه سلامت» با استفاده از منابع علمی منتشرشده در سال ۲۰۲۳ به این پرسش پرداخته است.
یافتهها
در یک مرور سیستماتیک که در سال ۲۰۲۳ انجام شد، ۳۶ مطالعه با بیشاز ۵۸۰۰ شرکتکننده بررسی شدند. شرکتکنندگان، اغلب بزرگسالانی بودند که به صرع یا صرع مقاوم به دارو مبتلا بودند. این مطالعات در کشورهای مختلف و با انواع مداخلات شامل آموزشهای روانرفتاری، ذهن-بدن، خودمدیریتی، ورزش و خدمات پرستاری انجام شدند.
در مورد مداخلات روانرفتاری، دو مطالعه نشان دادند که این روشها میتوانند دفعات تشنج را بهطور متوسط تا حدود چهاربار در ماه کاهش دهند. البته این اثر بیشتر پساز گذشت چند ماه پساز مداخله دیده شد و بلافاصله پساز پایان برنامه، تفاوتی مشخص نبود. سطح اطمینان شواهد در این زمینه متوسط بود، یعنی هنوز نیاز به پژوهشهای بیشتری وجود دارد تا بتوان نتیجه قطعی گرفت.
در مورد مداخلات ذهن-بدن مانند مدیتیشن و یوگا، نتایج محدودتر و نامطمئنتر بودند. سه مطالعه کاهش جزئی را در تعداد تشنجها گزارش کردند، اما دو مطالعه دیگر هیچ تأثیری را نشان ندادند. به همین دلیل، هنوز نمیتوان گفت این روشها به شکل قابل اعتمادی در کنترل صرع مؤثر هستند.
در برنامههای خودمدیریتی که معمولاً شامل آموزش بیماران برای شناسایی عوامل محرک تشنج، مصرف منظم دارو و کنترل استرس است، نتایج مشابهی دیده شدند. در کوتاهمدت، کاهش قابلتوجهی در دفعات تشنج گزارش نشد، اما در برخی بیماران احتمال دورههای بدون تشنج افزایش یافت. این موضوع نشان میدهد که شاید این روشها بتوانند در بعضی بیماران اثر مثبت محدودی داشته باشند.
ورزش نیز بهعنوان یکی از مداخلات بررسی شد. فقط یک مطالعه کوچک در این زمینه انجام شده و نتیجه روشنی از آن به دست نیامد. در زمینه مراقبت پرستاری نیز، آموزش یا پیگیری توسط پرستاران، تغییری را در دفعات تشنج ایجاد نکرد.
از نظر کیفیت زندگی، نتایج مطالعات، متفاوت و غیرقطعی بودند. برخی مطالعات بهبودی جزئی را در نمرات کیفیت زندگی بیماران نشان دادند، درحالیکه بسیاری از پژوهشها هیچ تغییر معناداری را گزارش نکردند. در کل، شواهد موجود درباره تأثیر این مداخلات بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به صرع بسیار نامطمئن بوده و در بیشتر موارد تفاوت خاصی میان گروه مداخله و کنترل مشاهده نشد.
در زمینه دیگر شاخصها مانند آگاهی از بیماری، پایبندی به مصرف دارو، سلامت روان یا روابط اجتماعی نیز نتایج متناقض بودند و هیچ الگوی مشخصی از بهبودی مداوم دیده نشد. خبر خوب این است که، هیچیک از این مداخلات عارضه جانبی جدی نداشتند و اجرای آنها برای بیماران بیخطر ارزیابی شد.
در نهایت، نویسندگان مرور نتیجه گرفتند که شواهد قوی و قطعی برای اثبات تأثیر مثبت مداخلات رفتاری و خودمدیریتی بر کنترل تشنج یا بهبود کیفیت زندگی در بزرگسالان مبتلا به صرع وجود ندارد. هرچند برخی نشانههای امیدبخش دیده شده، نتایج بین مطالعات مختلف بسیار متفاوت است و برای قضاوت قطعی نیاز به پژوهشهای بیشتر و دقیقتری داریم.
نتیجهگیری
بر اساس شواهد موجود، در حال حاضر ادعای «مداخلات رفتاری و خودمدیریتی میتوانند کیفیت زندگی مبتلایان به صرع را بهبود دهند»، بهطور قطعی تأیید نمیشود. میتوان گفت این ادعا تا حدی درست است، اما شواهد آن محدود و نامطمئن بوده و انجام پژوهشهای بیشتری برای اثبات آن ضروری است.
منبع
دیدگاهتان را بنویسید