از تاثیر تمرینات قلبیتنفسی و مقاومتی بر عملکرد حرکتی در بیماران دچار سکته مغزی چه میدانیم؟
بیان مسئله
سکته مغزی یکی از دلایل اصلی ناتوانی طولانیمدت در بزرگسالان است، که اغلب با اختلال در حرکت، کاهش قدرت عضلانی، و افت عملکرد شناختی همراه میشود. انجام توانبخشی پساز مرحله حاد، نقش کلیدی را در بازگرداندن استقلال فردی و افزایش سطح کیفیت زندگی بیمار ایفا میکند. در این میان، انجام تمرینات جسمانی، بهویژه تمرینات هوازی و مقاومتی، بهعنوان بخشی از برنامههای توانبخشی، توجه بسیاری را به خود جلب کردهاند.
اما پرسشی که همچنان مطرح است، آنکه ترکیب این دو نوع تمرین میتواند اثری فراتر از هریک از مداخلات بهتنهایی داشته باشد؟ آیا همزمانی در انجام فعالیتهای هوازی و تقویت عضلات میتواند به بهبود عملکرد حرکتی و شناختی بیماران دچار سکته مغزی کمک کند؟
در این مطلب، «فکتنامه سلامت»، به بررسی شواهد علمی موجود میپردازد تا پاسخی مبتنی بر دادههای معتبر را برای این پرسش ارائه دهد.
راستیآزمایی: پیادهروی در خانمهای یائسه باعث کاهش حجم توده عضلانی میشود.
روش کار
نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل Combined training؛ Aerobic training؛ Muscle strength training و Stroke استخراج کرده و پساز یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جستوجوی مقالات پرداختیم.
ترکیب حرکت و قدرت پساز وقوع سکته مغزی
مرورهای سیستماتیک اخیر، از جمله بررسی انجامشده در کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)، نشان میدهند که تمرینات ترکیبی هوازی و مقاومتی میتوانند بهطور بالقوه عملکرد حرکتی بیماران مبتلا به سکته مغزی را بهبود ببخشند. این نوع مداخلات، نهتنها موجب افزایش قدرت عضلات اندام تحتانی، بهویژه عضلات مرتبط با راه رفتن شدهاند، بلکه در آزمونهای عملکردی مانند تست ۶-دقیقه راه رفتن نیز بهبودیهایی مشاهده شد.
راستیآزمایی: واقعیت مجازی میتواند به توانبخشی پساز وقوع سکته مغزی کمک کند.
از منظر بیخطر بودن این مداخله، بروز هیچگونه عارضه جانبی جدی گزارش نشد و این تمرینات بهعنوان مداخلاتی قابل اجرا و بیخطر برای بیماران دچار سکته مغزی شناخته شدهاند. با این حال، سطح کیفیت شواهد در بسیاری از حوزهها، متوسط تا پایین ارزیابی شد. عواملی چون تنوع در طراحی مطالعات، تفاوت در نوع و شدت تمرینات، حجم نمونههای محدود، و نبود دورههای پیگیری بلندمدت، مانع از نتیجهگیری قطعی درباره اثربخشی پایدار این مداخلات شدند.
بنابراین، اگرچه تمرینات ترکیبی هوازی و مقاومتی نویدبخش بهبودی در عملکرد فیزیکی و حرکتی بیماران دچار سکته مغزی هستند، برای تصمیمگیری مبتنی بر شواهد قطعی، انجام مطالعات آیندهنگر با طراحی استاندارد، حجم نمونه کافی و ارزیابیهای طولانیمدت ضروری است. این مطالعات میتوانند مسیر توسعه پروتکلهای توانبخشی مؤثرتر و مبتنی بر شواهد را هموار سازند (۱، ۲).
تمرینات ترکیبی؛ پلی میان حرکت و حافظه
شواهد حاصل از مرورهای سیستماتیک نشان میدهند که تمرینات ترکیبی هوازی و مقاومتی پساز وقوع سکته مغزی میتوانند بهبودیهایی را در عملکرد شناختی و حرکتی بیماران ایجاد کنند. انجام منظم این تمرینات، نهتنها ظرفیت قلبیتنفسی و قدرت عضلات اندام تحتانی را افزایش میدهند، بلکه در برخی مطالعات، بهبودیهایی در حافظه، توجه و عملکرد اجرایی نیز مشاهده شده است. این مداخلات اغلب بیخطر بوده و عوارض جانبی جدی نداشتهاند. با این حال، کیفیت شواهد موجود در سطح متوسط ارزیابی شد و تفاوت در طراحی مطالعات، حجم نمونههای محدود، و نبود پیگیریهای بلندمدت مانع از نتیجهگیری قطعی درباره اثربخشی پایدار این تمرینات شدهاند. برای توسعه پروتکلهای توانبخشی مؤثرتر، انجام مطالعات آیندهنگر با طراحی استاندارد ضروری است (۳-۶).
نتیجهگیری
انجام ترکیبی از تمرینات هوازی و مقاومتی پساز وقوع سکته مغزی، بهعنوان رویکردی چندوجهی در توانبخشی، ظرفیت آن را دارند که هم عملکرد حرکتی و هم تواناییهای شناختی بیماران را ارتقا بخشند. نکته قابل توجه آن است که این مداخلات اغلب بیخطر بوده و بیماران بدون بروز عوارض جدی، توانستهاند در برنامههای تمرینی شرکت کنند.
با وجود این نتایج امیدوارکننده، محدودیتهایی همچون تنوع در طراحی مطالعات، حجم نمونههای اندک، و فقدان ارزیابیهای بلندمدت باعث شدهاند که میزان اطمینان نسبت به اثربخشی پایدار این تمرینات در سطح پایین باقی بماند. برای آنکه این رویکرد بتواند جایگاه تثبیتشدهای در پروتکلهای توانبخشی پیدا کند، نیاز به انجام مطالعات آیندهنگر با طراحی دقیق، جمعیتهای بزرگتر و پیگیریهای طولانیمدت وجود دارد. فقط در این صورت میتوان بهطور قطعی درباره نقش تمرینات ترکیبی در بازتوانی بیماران دچار سکته مغزی اظهارنظر کرد.
راستیآزمایی: تمرینات مقاومتی برای افراد مبتلا به سکته مغزی مفید و اثربخش است.
منابع
۱. Service CCE, Saunders DH, Carstairs SA, Cheyne JD, Fileman M, Morris J, et al. Combined cardiorespiratory and resistance training for people with stroke. Cochrane Database of Systematic Reviews. 1996;2025(9).
2. Lee J, Stone AJ. Combined Aerobic and Resistance Training for Cardiorespiratory Fitness, Muscle Strength, and Walking Capacity after Stroke: A Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of Stroke and Cerebrovascular Diseases. 2020;29(1):104498.
3. Severinsen K, Jakobsen JK, Pedersen AR, Overgaard K, Andersen H. Effects of Resistance Training and Aerobic Training on Ambulation in Chronic Stroke. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation. 2014;93(1):29-42.
4. Amorós-Aguilar L, Rodríguez-Quiroga E, Sánchez-Santolaya S, Coll-Andreu M. Effects of Combined Interventions with Aerobic Physical Exercise and Cognitive Training on Cognitive Function in Stroke Patients: A Systematic Review. Brain Sciences. 2021;11(4):473.
5. García-Soto E, Munaín LLd, Santibáñez M. Effects of combined aerobic and resistance training on cognition following stroke: a systematic review. RN. 2013;57(12):535-0.
6. Brogårdh C, Lexell J. Effects of Cardiorespiratory Fitness and Muscle-Resistance Training After Stroke. PM&R. 2012;4(11):901-7.
دیدگاهتان را بنویسید