راستی‌آزمایی: مصرف دارو با معده خالی برای سلامت مضر است.
بیان مسئله:
آب یک ترکیب معدنی و شفاف است که برای حیات کره زمین لازم است. میزان آب مورد نیاز روزانه برای زنان ۷/۲ و مردان ۷/۳ لیتر می‌باشد. با این وجود آب از منابع طبیعی همچون رودخانه، دریاچه و چاه دارای عوامل مختلف بیماری زا هستند. آب تصفیه نشده می‌تواند سبب بیماری‌های عفونی در سنین مختلف مانند اسهال و بیماری‌های پوستی شود. از طرفی ورود آب‌های صنعتی و کشاوری که حاوی فلزات سنگین هستند در ایجاد سرطان ها نیز نقش دارند.
راستی‌آزمایی: مصرف آب یخ باعث ایجاد کبد چرب می‌شود.
تصفیه آب از دیرباز مورد توجه بشر قرار گرفته است و تامین آب آشامیدنی سالم یکی از اهداف جهانی است. کلرزنی یکی از رایج ترین روش‌های گندزدایی این مایع حیاتی است که تاکنون از انتشار بسیاری از بیماری‌های عفونی جلوگیری کرده است و نقش مهمی در بهداشت عمومی ایفا کرده است. با این وجود امروزه، باور سرطان زا بودن کلر برای ضدعفونی آب به گوش می‌خورد.
در این راستی آزمایی برآنیم با مرور مقالات به این پرسش که ” آیا واقعا کلرزنی آب سرطان زا است؟” پاسخ دهیم.
راستی‌آزمایی: مصرف آب برخی چشمه‌ها می‌تواند در دفع سنگ کلیه مفید باشد.
روش کار:
نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل: Chlorination و Carcinogenic استخراج کرده و پس‌از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌وجوی مقالات پرداختیم.
آیا کلرزنی آب سرطان‌زاست؟
انتظار می‌رود میزان بروز سرطان طی ۲۰ سال آینده، ۵۰ درصد افزایش پیدا کند. بنابراین بدلیل افزایش بروز سرطان یافتن عوامل خطرزای محیطی مرتبط از اهمیت والایی برخوردار است. شواهد اپیدمیولوژیک تاثیر محصولات جانبی ضدعفونی از طریق آب آشامیدنی بر اکثر سرطان‌ها مانند کبد و کلیه را نشان می دهد [۱].
اگرچه راه‌های زیادی برای استریل کردن آب آشامیدنی مانند روش های شیمیایی و فیزیکی وجود دارد، اما بسیاری از کشورها هنوز از کلر برای ضدعفونی کردن آب آشامیدنی استفاده میکنند. چندین تحقیق ارتباط قوی بین مقدار کنترل نشده کلر و اثرات منفی بر سلامت را نشان داده اند. بنابراین، علیرغم اهمیت کلر در گندزدایی و کاهش عوامل بیماری‌زا در آب، گاز کلر بایستی بصورت استاندار مورد استفاده قرار بگیرد زیرا در غیراینصورت در نقص سیستم ایمنی، سرطان‌ها و ناهنجاری‌ها، نقش مهمی ایفا می‌کند [۲].
راستی‌آزمایی: افزودن فلوراید به آب از پوسیدگی دندان‌ها پیشگیری می‌کند.
علاوه براین مطالعات اپیدمیولوژیک به طور مداوم به رعایت پروتکل‌های تصفیه با کلر اشاره میکنند زیرا مقدارهای غیرمجاز با تولید محصولات جانبی شامل ترکیبات نیتروژن‌دار با افزایش خطر ابتلا به سرطان مانند سرطان مثانه مرتبط شناخته شده است. [۳]. برای مثال تری‌هالومتان و اسیدهای هالواستیک دو ترکیبی هستند که هنگام گندزدایی غیراستاندار با کلر ایجاد می‌شوند، ادعا می‌شود این دو خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می‌دهند [۴].
علاوه براین مشتقات کلرزنی علاوه بر اینکه سرطانزا هستند می‌تواند برای گیاهان و جانوران مضر باشند و ممکن است اثرات نامطلوبی بر میکروارگانیسم ها و اکوسیستم داشته باشد [۵]. بطورکلی، خطر ابتلا به سرطان و آب گندزاد شده با کلر در جوامع مختلف متفاوت است. با این وجود، ارتباط مثبت با خطر سرطان کولورکتال و کلیه در مردان و همچنین سرطان روده بزرگ و سرطان سینه در زنان در مقادیر غیرمجاز قابل مشاهده است [۶].
راستی‌آزمایی: مصرف آب کلم‌سفید می‌تواند در درمان زخم‌ها و ناراحتی‌های گوارشی مفید باشد.
نقش کلر برای تصفیه آب در ایران:
مراحل مختلفی در تصفیه‌خانه‌ها برای تصفیه آب آشامیدنی وجود دارد که گندزادایی آب از مهم‌ترین مراحل می‌باشد. ضدعفونی کردن با مواد شیمیایی از قبیل کلر و ازن و با گرما، نور و تابش‌های الکترومغناطیسی صورت می‌گیرد. براساس سازمان استاندارد کشور، مقدار مجاز کلر آب آشامیدنی ۵/۰ تا ۶/۰ میلی گرم بر لیتر است و یک گندزدای مهم برای جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها می‌باشد. از این رو نیز سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که “علیرغم سمیتی که ممکن است کلر هنگام تصفیه به وجود بیاورد با این حال، پیامدهای خطرناک آن بسیار کمتر از مزایای آن است و نمی توان نقش آن را در بهبود بهداشت و کنترل بیماری‌ها انکار کرد.”
راستی‌آزمایی: برخی از منابع آبی می‌توانند باعث ایجاد سنگ کلیه شوند.
توصیه های لازم برای از بین بردن خطر کلرزنی به آب:
کلرزنی غیرفعال یا درون خطی، یک راهبرد موثر برای دستیابی به آب آشامیدنی سالم به ویژه در مناطق کم درآمد می‌باشد [۷]. فرآیند فرابنفش-کلر نیز برای کاهش آلاینده‌های هدف و کاهش محصولات جانبی سمی توصیه می‌شود [۸]. استفاده از فیلترهای کربن فعال دانه بندی شده و یا فیلتر های غشایی و تغییر نقطه کلرزنی برای حذف محصولات جانبی کلر زنی ضرورت دارد [۱, ۹].
برای تصفیه آب چه روش های دیگری وجود دارد؟
همانطور که اشاره شد با وجود روش‌های مختلف برای ضدعفونی کردن آب، همچنان استفاده ار کلر برای استریل کردن آب آشامیدنی طرفدار دارد. یک مطالعه مرور نظام مند و فراتحلیل با تمرکز بر مطالعات اپیدمیولوژیک مرتبط با کیفیت آب، آلودگی آب و بیماری‌های انسانی و مرگ و میر ناشی از آن نشان داد که آب بدون تمهیدات ضدعفونی کردن، خطر اسهال، بیماری‌های پوستی، بیماری‌های دوران کودکی و همچنین آب‌های آلوده با فاضلاب های صنعتی و کشاورزی، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند. از طرفی نیز مواد سرطان زا ممکن است در طی گندزدایی با کلر وارد آب شود [۱۰]. تری هالومتان، اسیدهای هالواستیک، هالوآلدئیدها، هالوکتون ها، هالواستونیتریل ها، کلروپیکرین و کلروفنول ها محصولات جانبی کلرزنی هستند که اثرات نامطلوبی بر سلامتی انسان دارند [۱۱].
برخی از فناوری‌های حاضر برای تصفیه آب، عبارت‌اند از نانوتکنولوژی، نانوالیافی الکتروریسی، پلیمرهای تصفیه و فیلتراسیون برای تصفیه آب برخی از فناوری‌های حاضر هستند [۱۲, ۱۳]. علاوه بر این ازن (O3) نیز یک عامل ضد میکروبی قوی، به طور گسترده برای اهداف ضد عفونی در چندین صنعت (از جمله مواد غذایی، تصفیه آب، داروسازی، نساجی، مراقبت های بهداشتی و بخش های پزشکی) استفاده شده است [۱۴].
راستی‌آزمایی: چربی سوزی به تنهایی با نوشیدن آب زیاد امکان پذیر است.
نتیجه گیری:
کلرزنی آب از دیرباز در جلوگیری از بیماری‌های عفونی و حفظ بهداشت عمومی نقش مهمی را ایفا کرده است. با این وجود مطالعات مختلف به نقش سرطان زایی آن در مقادیر بالا اشاره کرده‌اند.
باتوجه به نقش کلر در ضدعفونی کردن، توصیه وزارت بهداشت و نیز یک روش رایج موجود در کشورهای مختلف، مدیریت و نظارت بر فرآیند درست آن و بکارگیری تمهیدات لازم جهت کاهش خطرات این روش ضرورت دارد.
در ایران نیز مقادیر مشخص آن که توسط سازمان استاندارد ملی تعریف شده است، کاربرد دارد. در نتیجه مصرف در حد استاندارد اشاره شده نه تنها نقش در ایجاد سرطان ندارد بلکه تضمین کننده سلامت و ایمنی آب مصرفی است.
کارشناسان بهداشتی و کارشناسان فنی حوزه آب و فاضلاب مقدار استاندارد مورد تاکید را برای تضمین سلامت آب خانگی با استفاده از ابزارهای الکترونیک دقیق استفاده میکنند.
فهرست منابع:
۱. Aslani H, Hosseini MS, Mohammadi S, Naghavi-Behzad M. Drinking water disinfection by-products and their carcinogenicity; a review of an unseen crisis. International Journal of Cancer Management. 2019;12(5):e88930.
2. Mohsen IH, Mohsen AH, Zaidan HK. Health effects of chlorinated water: a review article. Pakistan Journal of Biotechnology. 2019;16(3):163-67.
3. Diana M, Felipe-Sotelo M, Bond T. Disinfection byproducts potentially responsible for the association between chlorinated drinking water and bladder cancer: A review. Water Research. 2019 2019/10/01/;162:492-504.
4. Koivusalo M, Pukkala E, Vartiainen T, Jaakkola JJ, Hakulinen T. Drinking water chlorination and cancer-a historical cohort study in Finland. Cancer Causes Control. 1997 Mar;8(2):192-200.
5. Parveen N, Chowdhury S, Goel S. Environmental impacts of the widespread use of chlorine-based disinfectants during the COVID-19 pandemic. Environmental Science and Pollution Research. 2022 2022/12/01;29(57):85742-60.
6. Kalankesh LR, Rodríguez‐Couto S, Zazouli MA, Moosazadeh M, Mousavinasab S. Do disinfection byproducts in drinking water have an effect on human cancer risk worldwide? A meta‐analysis. Environmental Quality Management. 2019;29(2):105-19.
7. Pickering AJ, Crider Y, Sultana S, Swarthout J, Goddard FGB, Anjerul Islam S, et al. Effect of in-line drinking water chlorination at the point of collection on child diarrhoea in urban Bangladesh: a double-blind, cluster-randomised controlled trial. The Lancet Global Health. 2019;7(9):e1247-e56.
8. Guo K, Wu Z, Chen C, Fang J. UV/Chlorine Process: An Efficient Advanced Oxidation Process with Multiple Radicals and Functions in Water Treatment. Accounts of Chemical Research. 2022 2022/02/01;55(3):286-97.
9. Stefán D, Erdélyi N, Izsák B, Záray G, Vargha M. Formation of chlorination by-products in drinking water treatment plants using breakpoint chlorination. Microchemical Journal. 2019 2019/09/01/;149:104008.
10. Lin L, Yang H, Xu X. Effects of water pollution on human health and disease heterogeneity: a review. Frontiers in environmental science. 2022;10:880246.
11. Mazhar MA, Khan NA, Ahmed S, Khan AH, Hussain A, Rahisuddin, et al. Chlorination disinfection by-products in municipal drinking water – A review. Journal of Cleaner Production. 2020 2020/11/10/;273:123159.
12. Chopparapu R, Sambattula KR, Edara DK, Dasari R, Sycam V, Srivalli G, et al. A review article on water purification techniques by using fiber composites and biodegradable polymers. AIP Conference Proceedings. 2020;2247(1).
13. Uddin Z, Ahmad F, Ullan T, Nawab Y, Ahmad S, Azam F, et al. Recent trends in water purification using electrospun nanofibrous membranes. International Journal of Environmental Science and Technology. 2022 2022/09/01;19(9):9149-76.
14. Gomes J, Matos A, Gmurek M, Quinta-Ferreira RM, Martins RC. Ozone and Photocatalytic Processes for Pathogens Removal from Water: A Review. Catalysts. 2019; 9(1). DOI 10.3390/catal9010046.
دیدگاهتان را بنویسید