نتیجه بررسی: شواهد ضعیف

راستی‌آزمایی: چربی سوزی به تنهایی با نوشیدن آب زیاد امکان پذیر است

مصرف روزانه‌ی آب به مقدار کافی برای حفظ سلامت عمومی بدن و چربی سوزی توصیه شده است. به علاوه، مطالعات اخیر نشان می‌دهند که مصرف آب ممکن است در مدیریت وزن و چربی‌سوزی نقش مثبتی ایفا کند. این فرضیه‌ای است که توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده و باعث شده تحقیقات بیشتری در این زمینه صورت گیرد​.

مکانیسم‌های احتمالی تاثیر آب بر متابولیسم و چربی‌ سوزی

1. افزایش متابولیسم از طریق ترموژنز (Thermogenesis): مصرف آب می‌تواند باعث افزایش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک شود و از طریق فرایندی به نام ترموژنز (تولید گرما)، نرخ متابولیک بدن را افزایش دهد. در این فرایند، دمای بدن اندکی بالا می‌رود و بدن انرژی بیشتری برای حفظ این دما صرف می‌کند. این افزایش نرخ متابولیسم می‌تواند باعث افزایش مصرف انرژی روزانه شود و در طولانی‌مدت به کاهش وزن و چربی‌ سوزی کمک کند. بنابراین، مصرف آب می‌تواند نقش قابل توجهی در مصرف انرژی روزانه و مدیریت وزن داشته باشد​ (۱).
2. جایگزینی نوشیدنی‌های کالری‌دار با آب و کاهش دریافت انرژی: مصرف آب به جای نوشیدنی‌های پرکالری مانند نوشابه‌ها و آبمیوه‌های شیرین، می‌تواند باعث کاهش دریافت انرژی کلی فرد شود. این تغییر در عادات غذایی به طور غیرمستقیم در کنترل وزن و کاهش ذخیره چربی مؤثر است. همچنین، تحقیقات نشان می‌دهند که زمانی که آب به جای نوشیدنی‌های شیرین مصرف شود، مصرف انرژی روزانه فرد کاهش می‌یابد و به کاهش وزن و چربی‌ سوزی کمک می‌کند​ (۲).
3. افزایش اکسیداسیون چربی (Fat Oxidation): مصرف آب در شرایطی که سطح کربوهیدرات‌ها و انسولین در بدن پایین است، می‌تواند به افزایش اکسیداسیون چربی کمک کند. اکسیداسیون چربی به معنای تجزیه چربی‌ها و استفاده از آن‌ها به عنوان منبع انرژی است. مطالعاتی نشان داده‌اند که در افرادی که به ویژه در وضعیت متابولیک حساس‌تری هستند، مصرف آب می‌تواند اکسیداسیون چربی را افزایش داده و به مدیریت وزن کمک کند​ (۱).
4. افزایش لیپولیز (Lipolysis) و تاثیر بر هورمون‌ها: شواهدی وجود دارد که افزایش مصرف آب می‌تواند منجر به افزایش لیپولیز یا همان تجزیه چربی‌ها شود. این مکانیسم عمدتاً در مطالعات حیوانی مشاهده شده است که نشان می‌دهند افزایش مصرف آب می‌تواند باعث تحریک سیستم رنین-آنژیوتانسین شود. این سیستم در بدن به تنظیم فشار خون و حجم خون کمک می‌کند و می‌تواند با افزایش لیپولیز باعث کاهش تجمع چربی در بدن شود. در انسان‌ها نیز نتایج مشابهی گزارش شده، اما نیاز به تحقیقات بیشتر برای تایید قطعی این اثرات بر چربی سوزی وجود دارد​ (۳).
5. افزایش حجم سلول‌ها و بهبود متابولیسم با هیدراتاسیون مناسب: در برخی مطالعات فرضیه‌ای مطرح شده که هیدراتاسیون مناسب باعث افزایش حجم سلول‌ها می‌شود و بهبود فعالیت متابولیکی را به دنبال دارد. این فرضیه به این صورت است که آب به عنوان یک عامل کلیدی در حجم سلولی و فعالیت متابولیکی عمل می‌کند و می‌تواند از طریق تحریک متابولیسم، کاهش وزن و بهبود ترکیب بدنی را تسهیل کند. به همین دلیل، به افراد توصیه می‌شود تا از کم‌آبی جلوگیری کنند تا به حفظ سلامت بدن و مدیریت وزن کمک کنند​ (۳).

راستی‌آزمایی: آب یخ باعث کبد چرب می‌شود.

 

نتایج متناقض و محدودیت‌های مطالعاتی

با این حال، یک مطالعه معتبر دیگر در سال ۲۰۱۸ نشان داد که هیچ شواهدی مبنی بر تأثیر نوشیدن آب بیشتر بر وزن بدن در میان نوجوانانی که اضافه وزن یا چاقی دارند، وجود ندارد (۴).

نوشیدن آب همچنین ممکن است به پیشگیری از افزایش وزن در طولانی‌مدت کمک کند. طبق یک مطالعه در سال ۲۰۱۳، افراد به‌طور متوسط هر ۴ سال حدود ۱.۴۵ کیلوگرم (۳.۲ پوند) وزن اضافه می‌کنند. بر اساس این مطالعه، افرادی که روزانه یک لیوان اضافی آب مصرف می‌کردند، میزان افزایش وزن خود را به میزان ۰.۱۳ کیلوگرم (۰.۲۳ پوند) کاهش دادند. کسانی که یک نوشیدنی شیرین شده با شکر را با یک لیوان آب جایگزین کردند، افزایش وزن چهار ساله خود را به میزان ۰.۵ کیلوگرم (۱.۱ پوند) کاهش دادند (۵).

علاوه بر این، نیاز به آب در واقع کاملاً به فرد بستگی دارد. به عنوان مثال، افرادی که زیاد عرق می‌کنند یا به‌طور منظم ورزش می‌کنند ممکن است به آب بیشتری نسبت به کسانی که کم‌تحرک‌تر هستند، نیاز داشته باشند (۶). این موضوع نشان می‌دهد که ممکن است ارتباط مشاهده‌شده بین افزایش مصرف آب و کاهش وزن، نتیجه سوگیری انتخابی باشد که پیش‌تر به آن اشاره شد. به عبارت دیگر، افرادی که به طور طبیعی به نوشیدن آب بیشتر تمایل دارند، ممکن است ویژگی‌های خاصی داشته باشند که باعث کاهش وزن آن‌ها می‌شود، نه به دلیل صرفاً مصرف آب. بنابراین، این ارتباط ممکن است به طور غیرمستقیم تحت تاثیر عواملی مانند سبک زندگی، رژیم غذایی یا سطح فعالیت بدنی قرار گیرد.

راستی آزمایی: آبغوره چربی خون را از بین می‌برد.

نتیجه‌گیری

نتایج مطالعات مختلف نشان می‌دهند که مصرف آب می‌تواند در مدیریت وزن و چربی‌ سوزی نقش داشته باشد، اما شواهد موجود به طور قطعی اثبات نمی‌کنند که آب به تنهایی عامل کاهش وزن باشد.

تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف آب ممکن است از طریق مکانیسم‌هایی مانند افزایش متابولیسم، جایگزینی نوشیدنی‌های پرکالری، و افزایش اکسیداسیون چربی به کاهش وزن کمک کند.

با این حال، نتایج برخی مطالعات از جمله مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهند که نوشیدن آب بیشتر تاثیری بر کاهش وزن افراد با اضافه وزن یا چاقی ندارد. بنابراین، شواهد در این زمینه ضعیف است و نیاز به تحقیقات بیشتری برای تایید قطعی این اثرات وجود دارد.

روش‌ کار: برای بررسی این موضوع از کلیدواژه‌های زیر در پایگاه‌های اطلاعاتی و کتابخانه کارکرین استفاده شد:

(“Drinking water”[Title] OR “Water intake”[Title] OR “Hydration”[Title] OR “Water consumption”[Title]) AND (Metabolism[Title] OR “Weight loss”[Title] OR “Oxidation”[Title] OR “Fat burning”[Title] OR “Metabolic rate”[Title] OR “Energy expenditure”[Title])

منابع:

1. Çıtar Dazıroğlu ME, Acar Tek N. Water Consumption: Effect on Energy Expenditure and Body Weight Management. Curr Obes Rep. 2023;12(2):99-107.
2. Stookey JJ. Negative, Null and Beneficial Effects of Drinking Water on Energy Intake, Energy Expenditure, Fat Oxidation and Weight Change in Randomized Trials: A Qualitative Review. Nutrients. 2016;8(1).
3. Thornton SN. Increased Hydration Can Be Associated with Weight Loss. Front Nutr. 2016;3:18.
4. Wong JMW, Ebbeling CB, Robinson L, Feldman HA, Ludwig DS. Effects of Advice to Drink 8 Cups of Water per Day in Adolescents With Overweight or Obesity: A Randomized Clinical Trial. JAMA Pediatr. 2017;171(5):e170012.
5. Pan A, Malik VS, Hao T, Willett WC, Mozaffarian D, Hu FB. Changes in water and beverage intake and long-term weight changes: results from three prospective cohort studies. Int J Obes (Lond). 2013;37(10):1378-85.
6. Armstrong LE, Johnson EC. Water Intake, Water Balance, and the Elusive Daily Water Requirement. Nutrients. 2018;10(12).