تحت چه شرایطی، استفاده از ظرف پلاستیکی غذا، خطر بیماری قلبی‌عروقی را ایجاد می‌کند؟
بیان مسئله
زردی نوزادی یک تظاهر بالینی به دلیل افزایش بیلی‌روبین تام سرم است که به هیپربیلی‌روبینمی نوزادان نیز معروف است و در اغلب نوزادان مشاهده می‌شود. این عارضه معمولاً در طول ۲ تا ۳ هفته بهبود پیدا می‌کند. گاهی اوقات، زردی در طیف‌های متوسط تا شدید، نیاز به بستری دارد.
انواع زردی نوزادی
حدود ۴۰ درصد نوزادان پس‌از ۲۴ ساعت نخست تولد، بیلی‌روبین کل ۵ میلی‌گرم/دسی‌لیتر و در ۳۶ ساعت نخست، ۷ میلی‌گرم/دسی‌لیتر دارند. این افزایش طبیعی بیلی‌روبین غیرکونژوگه، به زردی فیزیولوژیک معروف است. این نوع زردی از روز دوم یا سوم تولد شروع شده و تا روز پنچم افزایش داشته و سپس به تدریج در عرض چند روز کاهش پیدا می‌کند. شروع زردی در ۲۴ ساعت نخست تولد، غیرطبیعی بوده و نوزاد بایستی حتماً توسط پزشک تحت درمان قرار بگیرد (۱).
عوارض زردی نوزادی
در صورت تداوم زردی شدید در نوزادان، عوارضی مانند کاهش شنوایی، فلج مغزی، کندذهنی، اختلال در تعادل حرکتی، ناهنجاری‌های اندام و نیز بیش‌فعالی رخ می‌دهند. علاوه‌بر این، امکان عبور بیلی‌روبین از سد خونی-مغزی و ورود به نورون‌های گانگلیون‌های قاعده‌ای و مخچه نیز وجود خواهد داشت که منجر به آسیب مغزی به‌نام کرنیکتروس یا آنسفالوپاتی ناشی از بیلی‌روبین می‌شود (۱).
هدف راستی‌آزمایی
از دیرباز، استفاده از گیاهان دارویی و رژیم غذایی با تنوع میوه‌جات و سبزیجات در درمان این وضعیت رایج بوده و تا اکنون نیز این شیوه‌های سنتی سینه به سینه به نسل‌های مختلف انتقال یافته‌اند. در حال حاضر، علاوه‌بر توصیه‌های سنتی، علاقه والدین برای درمان‌های مکمل غیردارویی جهت تسریع روند بهبودی مورد استقبال قرار گرفته است.
شیرخشت یکی از گیاهان دارویی مشهور در این زمینه است، اما، از آن به‌عنوان تنها طب گیاهی موجود یاد نمی‌شود. ادعا می‌شود دیگر محصولات با خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی، مانند مرکبات و لیمو شیرین، نیز برای درمان زردی نوزادی موثر هستند.
در این راستی‌آزمایی برآنیم با مرور مقالات، به بررسی اثربخشی مصرف لیمو شیرین در درمان زردی نوزادان بپردازیم.
روش کار
نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل: Neonatal jaundice؛ Antioxidant؛ Lemon و Fruit استخراج کرده و پس‌از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌و‌جوی مقالات پرداختیم.
تاثیر محصولات غیردارویی در درمان زردی نوزادی
یافته‌های یک پژوهش میدانی براساس نظر عطاران استان مازندران نشان داد که محصولاتی مانند شیرخشت، عرق کاسنی، ترنجبین، خاکشیر و شاطره، به ترتیب، بیشترین میزان خرید را برای درمان زردی نوزادی داشتند. هم‌چنین لیمو شیرین نیز جزو محصولات پرطرفدار گزارش شد، اما، اثربخشی آن‌ها بررسی نشده‌اند (۲).
مانای کوتونیستر یا گیاه شیرخشت مهم‌ترین محصول گیاهی مورد استفاده برای کاهش هیپربیلی‌روبینی در نوزادان ایرانی است. علاوه‌بر این، ادعا می‌شود که رب انار، آب عصاره عناب، آرد جو و عرق کاسنی، به‌علت دارا بودن خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی، شدت زردی نوزادان را کاهش می‌دهند. بااین‌حال، انجام مطالعات بیشتری برای ارزیابی بی‌خطر بودن و اثربخشی این داروهای گیاهی در جمعیت‌های بزرگتر کودکان، مورد نیاز است (۳).
راستی‌آزمایی: مصرف تخم کبوتر باعث شروع زودهنگام تکلم در کودکان می‌شود.
هم‌چینن رژیم غذایی متشکل از غذاها و آب‌میوه‌های خام، مانند آب لیمو شیرین، هویج، چغندر یا آب شاهی، به بازسازی کبد کمک می‌کنند. شلغم، پیاز و سیر، حاوی گوگرد هستند که عملکرد سم‌زدایی کبد را تقویت می‌کنند. سیب‌زمینی له شده یا پوره و ترب سیاه پوست‌کنده و خرد شده بدون نمک برای تقویت کبد و تسکین علائم مفید هستند. با این وجود، برای مصرف آن‌ها در جمعیت نوزادان، اطلاعاتی در دسترس نیست (۴).
لیمو شیرین به دلیل وجود عناصر مغذی فراوان، از قبیل ویتامین سی، بی و فسفر و خواص آنتی‌اکسیدانی، در رژیم غذایی بیماری‌های مختلف در بزرگسالان، مانند سرطان، و دستگاه گوارش، مانند عارضه‌های کبدی، تجویز می‌شود (۵، ۶).
راستی‌آزمایی: طب سوزنی مدت زمان درمان و بستری نوزادان مبتلا به سندرم ترک نوزادی را کاهش می‌دهد.
نحوه مدیریت بالینی زردی نوزادان براساس نظر انجمن علمی پزشکان نوزادان ایران
۱. تغذیه مکرر نوزاد با شیر مادر در روزهای اول پس‌از تولد، به مقدار قابل توجهی سبب پیشگیری و کاهش شدت زردی می‌شود.
۲. ترخیص زودهنگام نوزاد از زایشگاه (کمتر از ۲۴ ساعت برای زایمان طبیعی و کمتر از ۴۸ ساعت برای زایمان سرازین) توصیه نمی‌شود.
۳. چنانچه در زردی‌های طول‌کشیده، احتمال زردی ناشی از شیر مادر مطرح باشد، البته پس‌از رد احتمال مسائل پاتولوژیک، قطع شیر مادر ضرورتی ندارد، زیرا نوزادان با ادامه تغذیه با شیر مادر و در صورت لزوم با دریافت فوتوتراپی یا نوردرمانی، بهبود می‌یابند.
۴. استفاده از دیگر داروهای متداول و سنتی، مانند محلول گلوکز، آب قند، شیرخشت، ترنجبین، اصلاً توصیه نشده و می‌توانند عوارض ناخواسته‌ای را مانند اسهال، کم‌آبی بدن یا عفونت در نوزاد ایجاد کرده و نیز سبب تاخیر در مراجعه به‌موقع خانواده برای کنترل و مدیریت زردی و عوارض ناشی از آن شود.
راستی‌آزمایی: قنداق کردن نوزاد (به شکل اصولی) باعث بهبود خواب او می‌شود.
نتیجه‌‌گیری
زردی نوزادی یک عارضه شایع در تازه متولدین است. تحقیقات انجام‌شده در زمینه اثربخشی درمان‌های سنتی، نیاز به بررسی بیشتر با نمونه‌های قابل قابل اعتمادتر دارد و بیشتر مطالعات در مورد نارسایی کبد در بزرگسالان انجام شده‌اند.
کماکان موثرترین و مهم‌ترین اقدام در مدیریت زردی نوزادان، تغذیه مکرر با شیرمادر ۱۲ تا ۸ بار در شبانه‌روز است. به‌دلیل اهمیت تغذیه انحصاری با شیر مادر در نوزادان تا شش ماهگی و عوارض گوارشی و حساسیت به مواد غذایی مانند شیرخشت یا لیمو شیرین و دیگر روش‌های سنتی، استفاده از آن‌ها توصیه نمی‌شود.
هرگونه مداخله برای زردی نوزادان باید تحت نظر پزشک یا مراقب سلامت باشد و نباید سرخود به نوزاد دارو، میوه یا عصاره ای داد که ممکن است عوارض جدی برای سلامت وی داشته باشد.
منابع
۱. مجموعه دستورالعمل‌های تشخیصی _ درمانی بخش‌های نوزادان و مراقبت‌های ویژه نوزادان / مرکز تحقیقات سالمت نوزادان / مرکز پزشکی آموزشی و درمانی کودکان مفید / نویسندگان: دکتر سیدحسین فخرایی، دکتر محمد کاظمیان ۱۳۹ Available from: https://fhc.sums.ac.ir/uploads/118/Family%20Health/Children/Instructions/4.pdf.
2. Fakhri M, Azadbakht M, Yousefi SS, Mousavinasab SN, Farhadi R, Azadbakht M. Medicinal plants for treatment of neonatal jaundice by community of attars (traditional healers) of several urban areas in Mazandaran province, northern of Iran. British Journal of Medicine and Medical Research. 2016;14(11).
3. Khedmat L, Mojtahedi SY, Moienafshar A. Recent clinical evidence in the herbal therapy of neonatal jaundice in Iran: A review. Journal of Herbal Medicine. 2021;29:100457.
4. Sarkar P, Dh LK, Dhumal C, Panigrahi SS, Choudhary R. Traditional and ayurvedic foods of Indian origin. Journal of Ethnic Foods. 2015;2(3):97-109.
5. Oyedepo T, Ajayeoba T, Babarinde S, Morakinyo A, Oyetayo B. Antioxidant and hepatoprotective potentials of lemon juice and sorghum ogi (lemon-ogi) mixture against paracetamol-induced liver damage in rats. health. 2015;38.
6. Abeysinghe D, Li X, Sun C, Zhang W, Zhou C, Chen K. Bioactive compounds and antioxidant capacities in different edible tissues of citrus fruit of four species. Food chemistry. 2007;104(4):1338-44.
7. Protocol A. ABM clinical protocol# 22: guidelines for management of jaundice in the breastfeeding infant equal to or greater than 35 weeks’ gestation. Breastfeeding Medicine. 2010;5(2):87-93.
8. Mannel R, Martens PJ, Walker M. Core curriculum for lactation consultant practice: Jones & Bartlett Publishers; 2012.
دیدگاهتان را بنویسید