نتیجه بررسی: بدون شواهد

راستی‌آزمایی: افتادن ناف از نظر پزشکی واقعیت دارد.

مقدمه

در بسیاری از فرهنگ‌ها و کشورها، از جمله ایران، ترکیه، هند و کشورهای عربی، مفهومی به نام «افتادن ناف» یا «جابه‌جایی ناف (Navel Displacement)» وجود دارد. براساس باورهای طب سنتی، این وضعیت می‌تواند باعث بروز مشکلات گوارشی، درد شکمی، اضطراب، و حتی ناباروری شود. بسیاری معتقدند که این مشکل به‌دلیل بلند کردن اجسام سنگین، حرکات ناگهانی، ترس یا استرس به وجود می‌آید و با ماساژ، بادکش یا روش‌های دیگر درمان می‌شود. اما آیا این پدیده از نظر پزشکی تأیید شده یا فقط یک باور قدیمی است؟

یافته‌ها

برای پاسخ به این سؤال، هیچ مقاله یا منبع علمی مستقیمی به‌دست نیامد که به‌طور قطعی وجود این پدیده را تأیید کند. بااین‌حال، سه مقاله مرتبط را بررسی می‌کنیم که به بررسی این موضوع پرداختند.

تعریف و تاریخچه «افتادن ناف» در طب سنتی

مطالعه‌ای که در مجله Traditional Medicine Research در سال ۲۰۲۳ منتشر شد، نشان می‌دهد که این پدیده در بسیاری از سیستم‌های طب سنتی با نام‌های مختلفی شناخته می‌شود. در طب ایرانی به آن «تحرک سره»، در هند «نابی سرکنا»، در ترکیه «گوَبِک دوشمس»، و در فرهنگ مایا «سیرّو» گفته می‌شود. برخی منابع سنتی علت این وضعیت را تغییر مکان عضلات شکمی یا حتی حرکت روده‌ها می‌دانند​ اما هیچ‌یک از این توضیحات از نظر آناتومی مدرن و پزشکی علمی تأیید نشده‌اند.

طبق این مقاله، نشانه‌های مرتبط با «جابه‌جایی ناف» شامل اسهال، یبوست، درد شکمی، تهوع، اضطراب، ضعف، تغییر اشتها و حتی ناباروری گزارش شده است. برخی از منابع سنتی معتقدند که ناف مرکز تعادل بدن است و تغییر در موقعیت آن می‌تواند بر عملکرد دستگاه گوارش و حتی سیستم عصبی تأثیر بگذارد​ (۱).

بررسی علمی «افتادن ناف» در مطالعه موردی

یک مطالعه موردی (case report) که در مجله Annals of Medicine and Surgery در سال ۲۰۲۱ منتشر شد، ۲۰ بیمار را بررسی کرد که پس از مراجعه مکرر به بیمارستان و دریافت تشخیص‌های نادرست، در نهایت در کلینیک‌های طب سنتی به‌عنوان «جابه‌جایی ناف» تشخیص داده شدند. جالب اینجاست که هیچ‌یک از روش‌های تصویربرداری، مانند سونوگرافی یا MRI، تغییری را در محل ناف نشان ندادند، اما بیماران همچنان از نشانه‌های گوارشی و روانی، مانند اضطراب، شکایت داشتند. این یافته نشان می‌دهد که مشکل ممکن است به‌جای یک تغییر فیزیکی واقعی، یک تجربه ذهنی یا روان‌تنی باشد.

این مطالعه همچنین اشاره کرد که بسیاری از بیماران دچار علائمی، مانند اضطراب و افسردگی، بوده و برخی از آن‌ها حتی به‌عنوان بیماران روان‌پزشکی تشخیص داده شده بودند. در نهایت، درمان‌های سنتی، مانند ماساژ و بادکش، به بهبودی علائم آنها کمک کرد. اما این امر ممکن است بیشتر به دلیل اثر دارونما (Placebo Effect) باشد، نه یک تغییر واقعی در آناتومی ناف​. این موضوع نشان می‌دهد که باور بیماران به درمان‌های سنتی ممکن است نقش مهمی در کاهش علائم آن‌ها داشته باشد (۲).

آیا «جابه‌جایی ناف» در تصاویر پزشکی دیده شده است؟

بررسی‌های علمی نشان داده‌اند که ناف فقط یک بافت پوستی است که با هیچ عضله یا ارگان حیاتی ارتباطی ندارد. در مقاله‌ای که در مجله Journal of Minimally Invasive Gynecology در سال ۲۰۱۵ منتشر شد، تکنیکی برای جراحی لاپاروسکوپی (لاپاراسکوپی یک روش جراحی کم‌تهاجمی است که با استفاده از یک دوربین کوچک و ابزارهای مخصوص، از طریق برش‌های کوچک در شکم انجام می‌شود) بررسی شده که شامل جابه‌جایی مصنوعی ناف برای ورود ایمن‌تر ابزارهای جراحی به شکم است​. اما این جابه‌جایی به‌صورت موقت و تحت شرایط خاص پزشکی انجام شده و هیچ تغییر دائمی را در موقعیت فیزیکی ناف ایجاد نمی‌کند (۳).

شباهت «افتادن ناف» با مشکلات واقعی پزشکی

برخی از بیماری‌های واقعی ممکن است علائمی مشابه با آنچه در باورهای سنتی به «جابه‌جایی ناف» نسبت داده می‌شود، داشته باشند. به عنوان مثال، فتق نافی زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده از طریق دیواره شکم بیرون می‌زند و باعث ایجاد درد و برآمدگی در اطراف ناف می‌شود. سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) نیز می‌تواند علائمی را، مانند نفخ، درد شکمی و تغییرات در اجابت مزاج، ایجاد کند که شباهت زیادی به نشانه‌های گزارش‌شده در «افتادن ناف» دارد. علاوه‌بر این، مشکلات گوارشی مختلف و اختلالات اضطرابی نیز می‌توانند منجر به بروز علائمی مانند تهوع، یبوست و درد شکمی شوند، که در طب سنتی به تغییر مکان ناف نسبت داده شده‌اند، در حالی‌که ریشه این مشکلات در مسائل دیگری مانند استرس، تغذیه نامناسب یا بیماری‌های گوارشی نهفته است.

آیا روش‌های سنتی درمان «افتادن ناف» موثرند؟

روش‌های سنتی، مانند ماساژ، بادکش، یا گذاشتن جسم سنگین روی ناف، در بسیاری از بیماران گزارش شده که باعث بهبودی علائم شده است. اما نکته مهم اینجاست که هیچ مطالعه علمی دقیقی اثربخشی این روش‌ها را با معیارهای پزشکی مدرن بررسی نکرده است. به احتمال زیاد، این روش‌ها از طریق ایجاد آرامش، تحریک سیستم عصبی پاراسمپاتیک و افزایش گردش خون در شکم باعث کاهش موقت درد و ناراحتی می‌شوند​.

راستی‌آزمایی: تیغ زدن گوش نوزاد، زردی را درمان می‌کند.

 نتیجه‌گیری

با بررسی بانک‌های اطلاعاتی علمی، به این نتیجه می‌رسیم که «افتادن ناف» یک مفهوم سنتی است که هیچ شواهد علمی برای تأیید تغییر واقعی موقعیت ناف در بدن وجود ندارد. اما علائمی که بیماران با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کنند، واقعی بوده و می‌توانند به مشکلات گوارشی، اضطرابی یا دیگر بیماری‌های مرتبط باشند. به‌جای اینکه این مشکل را به یک «جابه‌جایی فیزیکی ناف» نسبت دهیم، بهتر است به دنبال علت اصلی علائم باشیم و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنیم.

روش جست‌وجو

برای بررسی این ادعا از کلیدواژه‌های Navel و Displacement به‌همراه عبارات مترادف آن‌ها در پایگاه‌های اطلاعاتی PubMed و Scopus استفاده شد. در نهایت، از نتایج سه مقاله مرتبط استفاد شد.

منابع

1. Salmanian M, Hashem-Dabaghian F. Umbilical displacement: a mini review. Tradit Med Res. 2023;8(2):12.
2. Raziani Y, Othman BS, Raziani S. A common but unknown disease; A case series study. Annals of Medicine and Surgery. 2021;69:102739.
3. Abduljabar H, Vilos AG, Vilos GA, Abu Rafea B, Oraif A. Caudal Displacement of the Umbilicus: A Novel Technique for a Safer Veress Needle Intraperitoneal Placement (VIP) During Laparoscopic Entry. J Minim Invasive Gynecol. 2015;22(6s):S213.