نتیجه‌ بررسی: درست

راستی آزمایی: قنداق کردن نوزاد (به شکل اصولی) باعث بهبود خواب او می‌شود.

قنداق کردن نوزاد (به انگلیسی Swaddling) یکی از رفتارهای دیرینه انسان‌هاست که حتی نقاشی‌های قرن چهاردهم نیز دیده می‌شود.

امروزه قنداق‌کردن شاید در بین ایرانیان محبوبیت گذشته را نداشته باشد؛ اما همچنان بسیاری از هم‌وطنانمان ممکن است از قنداق برای نوزاد خود استفاده کنند.

با توجه‌ به اهمیت این موضوع آسیب‌پذیر بودن نوزادان طی قنداق کردن در این پست بر اساس شواهد علمی به این سوال پاسخ می‌دهیم که آیا قنداق کردن باعث بهبود کیفیت خواب نوزاد می‌شود یا بالعکس باعث ناراحتی و اذیت‌شدن او هنگام خواب است و خطراتی را برای او به همراه دارد.

فیلم/ شب‌زنده‌داری ریسک سرطان را کاهش می‌دهد؟

در ابتدا باید گفت که قنداق کردن نوزاد هم مزایا و هم معایب بالقوه‌ای را به همراه دارد. دکتر هاروی کارپ (Harvey Karp) که یک نویسنده و پزشک متخصص کودکان است، در این زمینه در کتاب خود با عنوان «The Happiest Baby on the Block» توضیح می‌دهد که قنداق کردن به‌نوعی فضایی رحم مادر را برای نوزاد شبیه‌سازی و تداعی می‌کند و به نوزاد کمک می‌کند تا احساس راحتی داشته باشد (۱).

همچنین یک مطالعه مروری منتشر شده در سال ۲۰۲۲ نشان داد که به نظر می‌رسد قنداق کردن مدت خواب آرام را در نوزادان افزایش می‌دهد و تعداد دفعات بیدارشدن حین خواب را در میان نوزادان کاهش می‌دهد (۲).

مطالعه مروری دیگری درباره قنداق کردن نیز نشان داد که به‌طورکلی، نوزادانی که به شکل صحیح قنداق شده‌اند کمتر بیدار می‌شوند و بیشتر می‌خوابند. نوزادان نارس رشد عصبی عضلانی بهبودیافته، پریشانی فیزیولوژیک کمتر، سازماندهی حرکتی بهتر و توانایی خودتنظیمی بیشتری را هنگام قنداق کردن نشان داده‌اند.

در مقایسه با ماساژ، نوزادانی که بیش از حد گریه می‌کنند هنگام قنداق کردن گریه آنها کاهش می‌یابد که دلیل احتمالی آن تسکین درد این نوزادان هنگامی است که قنداق می‌شوند.

آیا مصرف شکر باعث بیش فعالی در کودکان میشود؟

سندرم محرومیت نوزادی Neonatal Abstinence Syndrome یا سندرم پرهیز نوزادی (NAS) طیفی از تظاهرات بالینی است که در نوزادان به دلیل ترک قرار گرفتن در معرض داروهای داخل رحمی مشاهده می‌شود. در موارد سندرم پرهیز نوزادی و نوزادان مبتلا به ضایعات مغزی نوزادی نیز قنداق کردن یک مداخله حمایتی محسوب می‌شود که می‌تواند به تسکین علائم کمک کند (۳).

علی‌رغم مزایایی که برای قنداق کردن گفته شد، قنداق کردن به‌خصوص زمانی که به شکل غیراصولی انجام شود می‌تواند معایبی را نیز به همراه داشته باشد. متخصصان بر این باورند که قنداق کردن سنتی، به‌ویژه بستن پاها و یا قراردادن پارچه‌ای بین پاها، ممکن است یک عامل خطر برای ایجاد دیسپلازی مفصل ران باشد.

دیسپلازی مفصل ران به‌عنوان پدیده‌ای پزشکی شناخته می‌شود که در آن استخوان‌های مفصل ران به‌درستی در کنار یکدیگر قرار نمی‌گیرند. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که مفاصل ران کودک به‌درستی شکل نگیرد یا به‌راحتی در برود.

برای جلوگیری از این اتفاق، باید مطمئن شد که باسن و زانوهای کودک می‌توانند در حین قنداق کردن حرکت کنند یا از کیسه‌های قنداقی استفاده کرد که به پاهای کودک اجازه می‌دهد آزادانه حرکت کنند (۴).

مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۷ نشان داده است که تماس پوست به پوست مادر و نوزاد موفقیت شیردهی را افزایش می‌دهد (۵). از طرفی مطالعه دیگری در همان سال نشان داد که قنداق کردن در چند روز اول پس از تولد ممکن است منجر به تأخیر در شیردهی و تأخیر در بهبود کاهش وزن اولیه نوزاد شود، حتی در میان نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند (۶).

از این رو در در روزهای اول تولد باید تمرکز اصلی بر شیر خوردن و تماس پوست با پوست کافی بین مادر و نوزاد باشد تا مشکلی در تغذیه کودک پیش نیاید.

راستی‌آزمایی: شیر مادر به تنهایی تا ۶ ماه برای رفع نیازهای نوزاد کافی است.

از طرفی کودکانی که قنداق می‌شوند کمتر گریه می‌کنند و گریه کردن تنها راه نوزادان برای ابراز نیازهایشان است در نتیجه ممکن است مادران به اشتباه فکر کنند که کودکشان چون کمتر گریه می‌کند کمتر به شیردهی نیاز دارد (۳).

یکی دیگر از خطرات احتمالی قنداق کردن غیراصولی نیز این است که ممکن است دمای بدن نوزاد به علت ضخیم بودن بیش از حد قنداق یا لایه‌های زیاد آن به طور غیرطبیعی بالا برود.

اما شاید مهم‌ترین عارضه‌ای که در اثر قنداق کردن ممکن است به وجود بیاید این است که نوزاد شروع به غلت‌زدن کند و بر روی صورت بیفتد که این مورد می‌تواند منجر به مرگ نوزاد در اثر خفگی شود.

یک مطالعه فراتحلیل نشان داد که قنداق کردن ممکن است شانس ایجاد سندرم مرگ ناگهان نوزاد را بین ۳۸ تا ۵۸ درصد افزایش دهد.

خوابیدن بر روی شکم در نوزادان یکی از علل ایجاد این سندرم است که با قنداق کردن احتمال آن افزایش می‌یابد به همین دلیل قنداق کردن فقط تا ۲ ماهگی توصیه می‌شود و پس از به علت اینکه نوزاد توانایی غلت‌زدن را پیدا می‌کند توصیه نمی‌شود (۷).

راستی‌آزمایی: استفاده از مکمل قرص آهن در بارداری باعث بهبود سلامت جنین و مادر می شود.

نتیجه‌گیری:

قنداق کردن درصورتی‌که به شکل صحیح انجام شود با شبیه‌سازی فضای رحم مادر برای نوزاد، باعث بهبود کیفیت خواب نوزاد می‌شود و ممکن است مزایایی را برای سلامت نوزاد به همراه داشته باشد؛ اما درصورتی‌که غیر اصولی و نادرست و بدون توجه کافی انجام شود می‌تواند عوارض خطرناک و غیر قابل‌ جبرانی داشته باشد.

منابع:

1. https://www.google.de/books/edition/Happiest_Baby_on_the_Block/qCPEBAAACAAJ?hl=en
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36533224/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17908730/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8688658/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17336817/
6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16716541/
7. https://publications.aap.org/pediatrics/article-abstract/137/6/e20153275/52415/Swaddling-and-the-Risk-of-Sudden-Infant-Death?redirectedFrom=fulltext

روش کار: برای پاسخ به این سؤال از کلیدواژه قنداق (به انگلیسی Swaddling) برای جستجوی پایگاه پابمد استفاده کردیم.  در مجموع ۷۰ مطالعه از پایگاه پابمد راجع به این موضوع به دست آمد. همچنین از سرچ دستی گوگل و پایگاه گوگل اسکالر برای یافتن منابع مناسب استفاده شد. در نهایت از ۷ مورد از مطالعات انجام شده در این زمینه استفاده شد.