نتیجه‌ بررسی:درست

راستی‌آزمایی: استفاده از مکمل قرص آهن در بارداری باعث بهبود سلامت جنین و مادر می شود.

کمبود آهن و کم‌خونی ناشی از آن در دوران بارداری یک مشکل شایع و جدی بهداشتی است که می‌تواند سلامت مادر و جنین را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد.

آهن نقش حیاتی در تولید هموگلوبین دارد که برای انتقال اکسیژن به تمام بافت‌های بدن ضروری است. در دوران بارداری، نیاز بدن به آهن افزایش می‌یابد تا رشد جنین و جفت تأمین شود.

به همین دلیل، مکمل‌های آهن اغلب به عنوان بخشی از مراقبت‌های پیش از زایمان به زنان باردار توصیه می‌شود. اما سؤال مهم این است که آیا استفاده روزانه از این مکمل‌ها واقعاً تأثیر مثبتی بر سلامت مادر و جنین دارد؟

در این پست، به بررسی دقیق نتایج تحقیقات علمی در این زمینه می‌پردازیم. سعی شده از بروزترین مطالعات نظام‌مند استفاده شود.

تأثیر بر کم‌خونی و وضعیت آهن مادر:

مطالعات گسترده نشان می‌دهند که مصرف روزانه مکمل آهن احتمالاً کم‌خونی و کمبود آهن را در زمان زایمان به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. یک بررسی نظام‌مند از کتابخانه کاکرین شامل ۵۷ مطالعه با بیش از ۴۸,۰۰۰ زن نشان داد که مکمل آهن می‌تواند خطر کم‌خونی در زمان زایمان را از ۷.۴ درصد به ۴ درصد کاهش دهد.

در این مطالعه همچنین، کمبود آهن در زنان باردار نزدیک زایمان، از ۶۶ درصد به ۴۴ درصد کاهش یافت. این یافته‌ها با قطعیت متوسط تا پایین گزارش شده‌اند، که نشان می‌دهد اگرچه تأثیر مثبت وجود دارد، اما ممکن است در مطالعات آینده تغییراتی در این اعداد مشاهده شود (۱).

تأثیر بر وزن نوزاد:

در یک مطالعه مروری دیگر نشان داده شد که مکمل‌های آهن و ترکیب آهن و فولیک‌اسید در دوران بارداری به کاهش قابل توجه وزن کم هنگام تولد در نوزادان در منطقه آفریقا کمک می‌کنند. به طور خاص، مصرف آهن باعث کاهش ۶۸ درصدی و مصرف ترکیبی آهن و فولیک‌اسید باعث کاهش ۶۳ درصدی خطر وزن کم نوزادان شده است. همچنین شواهد امیدوارکننده‌ای در کاهش تولد زودرس نیز دیده می‌شود (۲).

اینجا درباره مکمل ها مطالب بیشتری گذاشتیم

تأثیر بر رشد و تکامل کودک:

یک مطالعه مروری دیگر نشان داد که کمبود آهن مادر در دوران بارداری می‌تواند با افزایش خطر کم‌خونی و اختلالات شناختی در فرزندان مرتبط باشد.

طبق مطالعات مورد بررسی، فرزندان پسر در دوران کودکی بیشتر در معرض کم‌خونی و مشکلات شناختی قرار می‌گیرند، در حالی که در دختران این خطرات در بزرگسالی بیشتر دیده می‌شود.

همچنین، دختران نسبت به پسران کمتر دچار اختلالات شناختی مرتبط با کمبود آهن مادر می‌شوند. این نتایج اهمیت بررسی و کنترل وضعیت آهن مادر را برای حفظ سلامتی و بهبود رشد شناختی فرزندان نشان می‌دهد (۳).

از طرفی نتیجه یک مطالعه مروری دیگر نشان می‌دهد که شواهد کافی برای قبول یا رد کردن اثرات مثبت یا منفی مکمل‌های آهن دوران بارداری بر رشد و تکامل کودکان در کشورهای با درآمد  وجود ندارد.

در زنانی که در دوران بارداری دچار کم‌خونی نیستند، مصرف مکمل آهن جهت پیشگیری از کم‌خونی فقر آهن تأثیر قابل توجهی بر توانایی شناختی کودکان تا ۴۰ روز پس از تولد نداشته و همچنین اثر آن بر ضریب هوشی در چهار سالگی نامشخص است (۴). به‌نظر می‌رسد مکمل‌یاری آهن در کشورهای کمتر توسعه یافته و با درآمد پایین می‌تواند اثربخشی بیشتری داشته باشد.

توصیه سازمان بهداشت جهانی

همچنین سازمان بهداشت جهانی مکمل‌یاری آهن را در دوران بارداری توصیه می‌کند تا از مشکلات ناشی از کمبود آهن و اسید فولیک جلوگیری شود و سلامت مادر و جنین حفظ گردد. به توصیه این سازمان، زنان باردار باید روزانه ۳۰ تا ۶۰ میلی‌گرم آهن و ۴۰۰ میکروگرم (۰.۴ میلی‌گرم) اسید فولیک مصرف کنند تا از کم‌خونی مادر، عفونت‌های پس از زایمان، وزن کم نوزاد و زایمان زودرس پیشگیری شود (۵).

نتیجه‌گیری

شواهد علمی نشان می‌دهد که مصرف روزانه مکمل‌های آهن در دوران بارداری به‌طور قابل توجهی خطر کم‌خونی و کمبود آهن را در مادران کاهش داده و به بهبود وزن نوزادان هنگام تولد کمک می‌کند. همچنین شواهد امیدوارکننده‌ای وجود دارد که مصرف آهن و فولیک‌اسید می‌تواند خطر تولد زودرس را کاهش دهد. این نتایج از تحقیقات متعددی پشتیبانی می‌شوند و تأثیر مثبت آهن بر سلامت مادر و جنین را تأیید می‌کنند.

روش کار:

برای بررسی این موضوع از کلیدواژه‌های‌ «Iron»، «Pregnancy» و «Fetus» و عبارات مترادف آن‌ها در کتابخانه کاکرین و پایگاه اطلاعاتی پابمد در عنوان مستندات استفاده شد. کلیدواژه‌ها:

((“Iron”[MeSH Terms] OR (“Iron therapy”[Title] OR “Iron enrichment”[Title] OR “Iron fortification”[Title] OR “Iron supplementation”[Title] OR “Iron supplementation therapy”[Title] OR “Iron replenishment”[Title] OR “Iron administration”[Title] OR “Iron treatment”[Title])) AND (“Pregnancy”[Title] OR “Maternity”[Title] OR “Conception”[Title] OR “Childbearing”[Title] OR “Gestating”[Title] OR “Pregnancy”[MeSH Terms]) AND (“fetus”[MeSH Terms] OR “fetus”[All Fields] OR “fetuses”[All Fields] OR “fetus s”[All Fields] OR “Fetus”[All Fields] OR “foetus”[All Fields] OR (“embryo s”[All Fields] OR “embryo”[All Fields] OR “embryonic structures”[MeSH Terms] OR (“embryonic”[All Fields] AND “structures”[All Fields]) OR “embryonic structures”[All Fields] OR “embryo”[All Fields] OR “embryos”[All Fields]) OR “Unborn baby”[All Fields] OR “Developing baby”[All Fields] OR (“infant”[MeSH Terms] OR “infant”[All Fields] OR “infants”[All Fields] OR “infant s”[All Fields]) OR ((“gestate”[All Fields] OR “gestated”[All Fields] OR “gestates”[All Fields] OR “Gestating”[All Fields] OR “gestational”[All Fields] OR “gestations”[All Fields] OR “Pregnancy”[MeSH Terms] OR “Pregnancy”[All Fields] OR “gestation”[All Fields]) AND (“entities”[All Fields] OR “entity”[All Fields] OR “entity s”[All Fields])) OR (“preborn”[All Fields] AND (“infant, newborn”[MeSH Terms] OR (“infant”[All Fields] AND “newborn”[All Fields]) OR “newborn infant”[All Fields] OR “baby”[All Fields] OR “infant”[MeSH Terms] OR “infant”[All Fields])))) AND (systematicreview[Filter])

در نهایت ۴ مطالعه مروری وارد بررسی این ادعا شدند.

1. Finkelstein JL, Cuthbert A, Weeks J, Venkatramanan S, Larvie DY, De-Regil LM, Garcia-Casal MN. Daily oral iron supplementation during pregnancy. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2024(8).
2. Bekele Y, Gallagher C, Batra M, Vicendese D, Buultjens M, Erbas B. Is Oral Iron and Folate Supplementation during Pregnancy Protective against Low Birth Weight and Preterm Birth in Africa? A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2024;16(16).
3. Faruk S, Sanusi KO, Ibrahim KG, Abubakar B, Malami I, Bello MB, et al. Age and sex-based impacts of maternal iron deficiency on offspring’s cognitive function and anemia: A systematic review. Eur J Clin Nutr. 2024;78(6):477-85.
4. Moumin NA, Shepherd E, Liu K, Makrides M, Gould JF, Green TJ, Grzeskowiak LE. The Effects of Prenatal Iron Supplementation on Offspring Neurodevelopment in Upper Middle- or High-Income Countries: A Systematic Review. Nutrients. 2024;16(15).
5. https://www.who.int/tools/elena/interventions/daily-iron-pregnancy