نتیجه بررسی ادعا: نیاز به شواهد و بررسی بیشتر

آیا مصرف شکر باعث بیش فعالی در کودکان میشود؟

بیان مسئله:

اختلال کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی رشدی است که با بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری مشخص می شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است برای تمرکز مشکل داشته باشند، مدام بی قراری می کنند و در حین مکالمه صحبت دیگران را قطع می کنند.

به عنوان مثال، کودک مبتلا به این اختلال ممکن است در نشستن در کلاس مشکل داشته باشد و اغلب تکالیف اش را فراموش کند، معمولاً برای اولین بار در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود و اغلب تا بزرگسالی ادامه می یابد.

علت دقیق این اختلال تا کنون شناخته نشده است ولی تحقیقات نشان میدهد عوامل ژنتیکی احتمالا نقش زیادی در بروز این اختلال دارند.

در این پست از فکت نامه سلامت به بررسی این میپردازیم که آیا مصرف شکر میتواند باعث بیش فعالی شود؟

روش کار:

برای بررسی این موضوع از کلیدواژه های مربوط به بیش فعالی و مصرف شکر برای سرچ پایگاه پابمد استفاده کردیم. سرچ استراتژی زیر برای پایگاه داده ی pubmed استفاده شد:

(sugar) AND (ADHD OR “Attention-deficit/hyperactivity disorder”)

از سرچ استراتژی مذکور ۱۹۶ مطالعه بدست آمد که نتایج یکی از این مطالعات اولیه در نتیجه گیری مورد استفاده قرار گرفت. سپس نتایج مطالعه به متا آنالیز ها محدود شد که پس از اعمال این فیلتر ۳ مطالعه متاآنالیز بدست آمد که دو مورد از آنها مرتبط با ادعای مورد بررسی بود. یک سرچ دستی نیز در گوگل جهت پیدا کردن مطالعات احتمالی بیشتر انجام شد. پس از آن ما مطالعات مرتبط را خواندیم و مورد ارزیابی نقادانه قرار دادیم تا بتوانیم صحت ادعای مطرح شده در مورد رابطه مصرف شکر و بیش فعالی را ارزیابی کنیم.

نتایج:

یک مطالعه متاآنالیز ارتباط مثبتی بین مصرف کلی شکر و نوشیدنی های شیرین شده با شکر و علائم ADHD نشان داد. این مطالعه متاآنالیز که شامل هفت مطالعه اولیه با دیزاین های مختلف بود نشان داد مصرف شکر با افزایش ۲۲ درصدی علائم ADHD در ارتباط است. با این حال، ناهمگونی بالایی بین مطالعات وارد شده در این متاآنالیز وجود دارد.

یک مطالعه متاآنالیز دیگر نیز با هدف بررسی تاثیر رژیم غذایی بر روی ADHD انجام شد. این مطالعه ثانویه شامل چهارده مطالعه مشاهده ای (چهار همگروهی، پنج مطالعه مورد شاهدی و پنج مطالعه مقطعی) بود. این مطالعه نشان داد که الگوهای غذایی سالم از ما در برابر ADHD محافظت می‌کنند.

به گونه ای که افرادی که الگوهای غذایی سالمی دارند ۴۵ درصد شانس کمتری برای ADHD دارند ، در حالی که الگوهای غذایی ناسالم بیش از ۴۰ درصد شانس ADHD را افزایش میدهند. پس از طبقه بندی مطالعات بر اساس طراحی مطالعه (گروه/مورد شاهد یا مقطعی)، قاره (اروپا یا آسیا/اقیانوسیه) و حجم نمونه (≥۱۰۰۰ یا <1000) اثرات باقی ماند.

در بررسی این موارد باید به نکاتی توجه داشته باشیم. اول اینکه مطالعات انجام شده روی بررسی ارتباط رژیم غذایی و بدتر شدن علائم بیش فعالی بود نه ایجاد بیماری. ثانیا وجود یک ارتباط حتی در صورتی که از نظر آماری معنی دار باشد هم لزوما به معنی ارتباط علیتی نیست و فقط ممکن است این ارتباط صرفا یک ارتباط آماری باشد.

به عبارت دیگر مصرف شکر ممکن است پیامد ابتلا به بیش فعالی باشد نه علت آن چون افراد بیش فعال ممکن است تمایل بیشتری به مواد غذایی دارای قند بیشتر داشته باشند.

نتیجه گیری: در حال حاضر مطالعه ای با شواهد محکم که نشان دهد مصرف شکر باعث بیش فعالی میشود وجود ندارد اما مطالعات نشان میدهند که رعایت الگو های تغذیه سالم میتواند در بهبود علائم بیش فعالی موثر واقع شوند و بالعکس الگو های تغذیه ناسالم باعث بدتر شدن علائم سندرم کمبود توجه/بیش فعالی (ADHD) می شوند.

منابع:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33066852/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30986731/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6193136/