نتیجه بررسی: درست

راستی‌آزمایی: تزریق فرآورده‌های خونی به مدیریت خونریزی پس‌از زایمان کمک میکند

بیان مسئله

بیشترین موارد مرگ‌ومیر مادران در ۲۴ ساعت نخست پس‌از زایمان رخ می‌دهند، و تا یک-چهارم آن‌ها ناشی از خونریزی پس‌از زایمان (Postpartum Haemorrhage; PPH) است. این معضل سلامت، یکی از ۵ علت اصلی مرگ‌ومیر مادران را در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه تشکیل می‌دهد. بروز PPH پس‌از زایمان طبیعی ۴۰ درصد و پس‌از زایمان سزارین ۳۰ درصد است. تشخیص سریع PPH با استفاده از پارامترهای آزمایشگاهی و بالینی، اولین گام مهم در مدیریت بالینی آن است. مهم‌ترین درمان PPH، تزریق گلبول قرمز (RBC) است. در چند سال گذشته، با وجود معرفی چندین دستورالعمل جدید، نگرانی‌های فزاینده‌ای در مورد این درمان ایجاد شده است.

 

راستی‌آزمایی: مداخلات مربوط به شیردهی از افسردگی پس‌از زایمان پیشگیری می‌کنند.

عوارض جانبی احتمالی انتقال خون

اکثر افرادی که خون دریافت می‌کنند، دچار مشکلی نمی‌شوند، اما برخی ممکن است دچار واکنش‌های ناشی از انتقال خون، عمدتا حین انتقال خون، شوند. برخی از این واکنش‌ها خفیف و برخی دیگر جدی‌تر هستند.

واکنش‌های آلرژیک، واکنش‌های تب‌دار، آسیب حاد ریه مرتبط با انتقال خون، واکنش همولیتیک ایمنی حاد، واکنش همولیتیک تاخیری، بیماری پیوند در مقابل میزبان، خارش، کهیر یا بثورات پوستی، تورم در صورت، لب‌ها یا زبان، سردرد یا سرگیجه، تب یا لرز، مشکلات تنفسی و درد سینه یا کمر، برخی از عوارض واکنش‌های انتقال خون هستند.

 

راستی‌آزمایی: خوردن غذا بلافاصله پس‌از جراحی‌های زنان و زایمان توصیه نمی‌شود.

در این راستی‌آزمایی برآنیم با مرور مقالات، به بررسی اثربخشی تزریق خون و فرآورده‌های خونی در مدیریت بالینی خونریزی پس‌از زایمان، بپردازیم.

روش کار

نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل: Postpartum Hemorrhage؛ Blood products و Blood transfusion استخراج کرده، و پس‌از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌وجوی مقالات پرداختیم.

راستی‌آزمایی: وضعیت قرارگیری بدن مادر در اواخر بارداری در سلامت مادر و نوزاد موثر است.

آیا تزریق خون و فرآورده‌های خونی می‌توانند به مدیریت خونریزی پس‌از زایمان کمک کنند؟

کم‌خونی پس‌از زایمان هنوز یک مشکل عمده در حوزه مامایی است، و انتقال خون و فرآورده‌های آن، نقش مهمی را در درمان مدیریت بالینی خونریزی پس‌از زایمان دارند. انجام تحقیقات بیشتر برای بهینه‌سازی سیاست انتقال خون، ضرورت دارد (۱). این مداخلات برای درمان خونریزی شدید که نوعی شوک به حساب می‌آید، اغلب نجات‌دهنده است. در مراکز ارائه خدمات مراقبت سلامت که به فرآورده‌های خونی به مقادیر زیادی دسترسی ندارند، داروهای کمکی هموستاتیک ممکن است نقشی حیاتی در کاهش این خطر داشته باشند (۲). نرخ انتقال فرآورده‌های خونی در مداخلات مامایی، که یک روش درمانی موثر از سال ۲۰۰۱ است، به میزان ۳۳ درصد افزایش یافته است. زنان مبتلا به خونریزی با اختلالات پلاکتی و جفت سرراهی در معرض خطر بیشتری برای دریافت انتقال خون قرار دارند (۳). علاوه‌بر این، دسترسی زودهنگام به فرآورده‌های خونی و اجرای یک پروتکل ویژه برای بیمارانی که خونریزی شدید پس‌از زایمان دارند، به بهبود پیامدهای مادر پس‌از احیا در بیمارستان کمک می‌کنند (۴).

 

راستی‌آزمایی: طب سوزنی در درمان آنسفالوپاتی ایسکمیک-هیپوکسیک نوزادان مؤثر است.

مطالعات مروری

مطالعات اخیر به انجام انتقال خون و فرآورده‌های آن برای بیمارانی که خونریزی قابل‌توجهی دارند، تاکید می‌کنند (۵). یافته‌های یک مطالعه دیگر، حاکی از آن است که در یک سیستم خدمات سلامت، انتقال خون و فرآورده‌های خونی و هیسترکتومی حین زایمان، عوارض خونریزی پس‌از زایمان را به‌طورقابل‌توجهی کاهش می‌دهند (۶). در همین راستا و در تایید اثربخشی این مداخله، دو مطالعه مروری نظام‌مند به تدوین یک پروتکل منسجم برای مراکز خدمات درمانی، تاکید می‌کنند (۷، ۸).

در موارد شدید PPH، تزریق خون طولانی‌مدت یا مکرر، اغلب برای بازگرداندن ثبات همودینامیک و جلوگیری از پیامدهای نامطلوب ضروری بوده، و انجام تحقیقات بیشتر و تلاش‌های هماهنگ برای پیشبرد شیوه‌های انتقال خون و افزایش مراقبت از مادر در این شرایط بحرانی ضروری است (۹). با این وجود، این روش مداخله، عوارضی را نیز به دنبال دارند. علاوه‌بر این روش، اتوترانسفیوژن که شامل جمع‌آوری، شست‌وشو و فیلتر کردن خون مادر است، نیز به عنوان یکی روش موثر در کنار انتقال خون، توصیه می‌شود (۱۰، ۱۱).

 

راستی‌آزمایی: دست دادن و روبوسی کردن با فرد مبتلا به زگیل تناسلی باعث انتقال ویروس HPV می‌شود.

موانع انتقال خون و فرآورده‌های خونی در کشورهای کم درآمد

یافته‌های کتابخانه کاکرین (Cochrane Library) با بررسی هفت مطالعه (۷۸۱۷ مادر) نشان دادند که تجویز اکسی‌توسین داخل وریدی یا عضلانی در کشورهای کم‌درآمد که همیشه به داروهای پیشگیری‌کننده یا درمان‌کننده خونریزی پس‌از زایمان، دسترسی ندارند، موثر است. انجام تحقیقات بیشتر برای سنجش هزینه-اثربخشی این درمان اولویت دارد (۱۲).

 

راستی‌آزمایی: مصرف مکمل کلسیم به بهبود پیامدهای بارداری و سلامت نوزاد کمک می‌کند.

نتیجه‌گیری

انتقال خون و فرآورده‌های آن در مدیریت خونریزی پس‌از زایمان موثر است. اما، به دلیل عوارض ناشی از واکنش‌های این مداخله، مانند افزایش خطر شوک هموراژیک و آسیب اندام انتهایی یا افزایش خطر واکنش انتقال خون، و اضافه‌بار مایعات، حتما باید یک پروتکل موثر و مورد تایید متخصصین در تمام مراکز خدمات درمانی برای افزایش اثر بخشی مداخله، تدوین شده و به نیرو‌های انسانی آموزش داه شود.

منابع

1. Jansen AJG, van Rhenen DJ, Steegers EAP, Duvekot JJ. Postpartum Hemorrhage and Transfusion of Blood and Blood Components. Obstetrical & Gynecological Survey. 2005;60(10).
2. Kogutt BK, Vaught AJ. Postpartum hemorrhage: Blood product management and massive transfusion. Seminars in Perinatology. 2019 2019/02/01/;43(1):44-50.
3. Patterson JA, Roberts CL, Bowen JR, Irving DO, Isbister JP, Morris JM, et al. Blood transfusion during pregnancy, birth, and the postnatal period. Obstetrics & Gynecology. 2014;123(1):126-33.
4. Ochiai D, Abe Y, Yamazaki R, Uemura T, Toriumi A, Matsuhashi H, et al. Clinical Results of a Massive Blood Transfusion Protocol for Postpartum Hemorrhage in a University Hospital in Japan: A Retrospective Study. Medicina. 2021; 57(9). DOI 10.3390/medicina57090983.
5. Padmanabhan A, Schwartz J, Spitalnik SL. Transfusion Therapy in Postpartum Hemorrhage. Seminars in Perinatology. 2009 2009/04/01/;33(2):124-27.
6. Butwick A, Lyell D, Goodnough L. How do I manage severe postpartum hemorrhage? Transfusion. 2020;60(5):897-907.
7. Fuller AJ, Bucklin BA. Blood Product Replacement for Postpartum Hemorrhage. Clinical Obstetrics and Gynecology. 2010;53(1).
8. Frigo MG, Agostini V, Brizzi A, Ragusa A, Svelato A. Practical approach to transfusion management of post-partum haemorrhage. Transfusion Medicine. 2021 2021/02/01;31(1):11-15.
9. Obeagu E, Obeagu G. The effects of prolonged term blood transfusion in Postpartum Hemorrhage. Elite Journal of Laboratory Medicine. 2024;2(2):47-58.
10. Waters JH, Bonnet MP. When and how should I transfuse during obstetric hemorrhage? International Journal of Obstetric Anesthesia. 2021 2021/05/01/;46:102973.
11. Lord MG, Calderon JA, Ahmadzia HK, Pacheco LD. Emerging technology for early detection and management of postpartum hemorrhage to prevent morbidity. American Journal of Obstetrics & Gynecology MFM. 2023 2023/02/01/;5(2, Supplement):100742.
12. Oladapo OT, Okusanya BO, Abalos E, Gallos ID, Papadopoulou A. Intravenous versus intramuscular prophylactic oxytocin for reducing blood loss in the third stage of labour. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2020 (11).