نتیجه بررسی: درست

راستی‌آزمایی: مداخلات مربوط به شیردهی از افسردگی پس‌از زایمان پیشگیری می‌کنند.

بیان مسئله

افسردگی پس‌از زایمان یکی از مشکلات شایع در دوران پس‌از تولد فرزند است که طبق آمار موجود، در کشورهای توسعه‌یافته حدود ۶ تا ۱۳ درصد از مادران را درگیر می‌کند. این اختلال روانی، نه‌تنها موجب رنج و ناراحتی مادر می‌شود، بلکه می‌تواند تأثیرات طولانی‌مدتی بر رشد و تکامل کودک نیز داشته باشد.

یافته‌ها

مطالعات نشان داده‌اند که ارتباط معناداری میان افسردگی پس‌از زایمان و شیردهی وجود دارد. افسردگی می‌تواند بر مدت زمان شیردهی و تغذیه انحصاری با شیر مادر تأثیر منفی بگذارد. از سوی دیگر، تجربه مثبت و موفق شیردهی در روزهای نخست و تداوم آن می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به افسردگی پس‌از زایمان کمک کند.

پژوهشگران طیف گسترده‌ای از مداخلات را مورد بررسی قرار داده‌اند که شامل حمایت‌های آموزشی، روانی-اجتماعی، دارویی، روش‌های جایگزین (مانند تکنیک‌های آرام‌سازی و کاهش استرس) و درمان‌های گیاهی می‌شوند. هدف اصلی تمامی این مداخلات، پیشگیری یا کاهش علائم افسردگی پس‌از زایمان از طریق بهبود تجربه شیردهی است.

نتایج پژوهش‌هایی با قطعیت پائین نشان می‌دهند که مداخلات روانی-اجتماعی در حوزه شیردهی می‌توانند در بازه زمانی کوتاه‌مدت (یک تا سه ماه پس‌از مداخله) به پیشگیری از افسردگی پس‌از زایمان کمک کنند. این نتیجه از مطالعه‌ای با مشارکت ۸۲ مادر به دست آمد. هم‌چنین، این مداخلات می‌توانند به افزایش مدت زمان شیردهی در درازمدت کمک کنند.

در خصوص تأثیر مداخلات جایگزین بر افسردگی پس‌از زایمان، شواهد علمی موجود بسیار محدود و نامطمئن هستند. مطالعه‌ای که با مشارکت ۶۰ مادر انجام شد، نتوانست تأثیر معناداری را در پیشگیری از افسردگی پس‌از زایمان بلافاصله پس‌از مداخله نشان دهد.

نکته قابل توجه در خصوص بی‌خطری مداخلات این است که در هیچ‌یک از مطالعات انجام‌شده، عوارض جانبی مستقیم ناشی از مداخلات گزارش نشده است. البته باید توجه داشت که این موضوع می‌تواند ناشی از عدم بررسی و ثبت عوارض جانبی احتمالی باشد.

محققان تأکید می‌کنند که برای دستیابی به نتایج قطعی‌تر، نیاز به انجام مطالعات گسترده‌تر با حجم نمونه بزرگ‌تر و روش‌شناسی دقیق‌تر وجود دارد. این مطالعات باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که بتوانند تفاوت‌های موجود در سلامت روان مادران را به درستی شناسایی و ارزیابی کنند.

نتیجه‌گیری

بر اساس شواهد علمی موجود، می‌توان گفت که مداخلات مربوط به شیردهی، به‌ویژه مداخلات روانی-اجتماعی، می‌توانند تا حدودی در پیشگیری از افسردگی پس‌از زایمان مؤثر باشند. با‌این‌حال، این نتیجه‌گیری با قطعیت پائین همراه است و نیاز به انجام پژوهش‌های بیشتر و دقیق‌تر احساس می‌شود. نکته مثبت این است که این مداخلات می‌توانند به بهبود تجربه شیردهی و افزایش مدت زمان آن کمک کنند، که خود تأثیر مثبتی بر سلامت روان مادر دارند.

منبع

Lenells M, Uphoff E, Marshall D, Wilson E, Gustafsson A, Wells MB, Andersson E, Dennis C-L. Breastfeeding interventions for preventing postpartum depression. Cochrane Database of Systematic Reviews 2025, Issue 2. Art. No.: CD014833. DOI: 10.1002/14651858.CD014833.pub2. Accessed 23 February 2025.