راستی‌آزمایی: پس از جراحی‌های زنان و زایمان، خوردن غذا بلافاصله توصیه نمی‌شود.
بیان مسئله
یکی از چالش‌های مهم پس از جراحی‌های زنان و زایمان، زمان شروع تغذیه خوراکی در بیماران است. به‌طور مرسوم، پزشکان ترجیح می‌دهند تا زمان بازگشت حرکات روده‌ای و شنیده شدن صداهای روده، از دادن غذا به بیمار خودداری شود. این رویکرد محتاطانه به‌دلیل نگرانی از بروز عوارضی مانند تهوع، استفراغ، فلج روده، و احتمال باز شدن بخیه‌ها است. اما آیا واقعاً نیاز است بیماران پس از جراحی گرسنه بمانند؟ آیا تغذیه زودهنگام میتواند خطرناک باشد؟ در سال‌های اخیر، پژوهش‌های متعددی به بررسی این موضوع پرداخته و نتایج جالبی را به‌دست آورده‌اند. در این مطلب، به بررسی شواهد علمی پیرامون زمان مناسب شروع تغذیه پس از جراحی‌های زنان و زایمان می‌پردازیم.
یافته‌ها
در ژوئن ۲۰۲۳، یک مرور سیستماتیک کاکرین به‌روزرسانی شد و نتایج هفت کارآزمایی بالینی تصادفی‌‌سازی‌شده را مورد بررسی قرار داد. در این مطالعه جامع، ۹۰۲ زن بررسی شدند که تحت انواع مختلف جراحی‌های زنان، شامل جراحی شکمی، واژینال، لاپاروسکوپی و روباتیک، قرار داشتند. در این مطالعات، تغذیه زودهنگام به معنای شروع مصرف مایعات یا غذا طی ۲۴ ساعت اول پس از جراحی تعریف شد، در حالی که تغذیه تأخیری به‌معنای شروع تغذیه پس از ۲۴ ساعت و فقط به شرط بازگشت حرکات روده‌ای بود. نتایج این مطالعه نشان دادند بیماران گروه تغذیه زودهنگام به‌طور متوسط ۰٫۶۶ روز زودتر از بیمارستان مرخص شدند و ۰٫۱۸ روز زودتر اولین دفع مدفوع خود را داشتند. همچنین، میزان عوارض عفونی در این گروه، ۸۰٪ کمتر گزارش شد (۱).
یک مطالعه بلندمدت پنج ساله که با مشارکت ۷۰۷ بیمار تحت جراحی‌های بزرگ زنان انجام شد، نتایج بسیار امیدوارکننده‌ای را نشان داد. در این مطالعه، تمامی بیماران بلافاصله پس از جراحی، تغذیه خوراکی داشته و برای تحریک حرکات روده، روزانه دو نوبت و هربار به میزان ۳۰ میلی‌لیتر شربت منیزیم مصرف کردند. نتایج نشان دادند که فقط کمتر از ۱٪ بیماران (۶ نفر از ۷۰۷ نفر) دچار فلج روده شده و هیچ موردی از انسداد روده گزارش نشد. از سوی دیگر، فقط دو نفر (۰٫۳٪) دچار نشت روده شده و هیچ عارضه جدی در اثر تحریک روده رخ نداد (۲).
در یک مرکز مراقبت‌های سطح سوم مونترال، کُبِک، پژوهشگران یک کارآزمایی بالینی را بین ژوئن ۲۰۰۰ و جولای ۲۰۰۱ انجام دادند. در این مطالعه، ۱۱۹ بیمار شرکت کردند که ۶۱ نفر در گروه تغذیه زودهنگام و ۵۸ نفر در گروه تغذیه تأخیری قرار گرفتند. بیماران دو گروه از نظر مشخصات دموگرافیک مانند سن، وزن، وضعیت مصرف سیگار و سابقه جراحی کاملاً مشابه بودند. در گروه تغذیه زودهنگام، مصرف مایعات تا ۶ ساعت پس از جراحی آغاز شد، در حالی که گروه تغذیه تأخیری در روز نخست مایعات و در روز دوم یا سوم غذای جامد را دریافت کردند. هیچ تفاوتی میان دو گروه در مدت زمان بستری پس از جراحی مشاهده نشد (۲۱ ساعت در گروه تغذیه زودهنگام در مقابل ۲۶ ساعت در گروه تغذیه با تأخیر). همچنین، تفاوت معناداری در میزان رضایت بیماران به دست نیامد. از سوی دیگر، تفاوتی در فراوانی انسداد روده پس از جراحی، میانگین زمان بازگشت اشتها، عبور گاز یا اولین حرکت روده‌ای نیز بین دو گروه دیده نشد (۳).
مطالعاتی نیز وجود دارند که حتی در زمینه‌های غیرمرتبط با جراحی‌های زایمان انجام شده و نتایجی متفاوت و متناقضی را با ادعای مورد بررسی ارائه داده‌اند. در فاصله زمانی ژانویه ۲۰۰۷ و مارچ ۲۰۰۸، مطالعه‌ای با مشارکت ۴۰ بیمار مبتلا به سرطان زنان انجام شد که نیاز به جراحی شکمی و برداشت بخشی از روده داشتند. این بیماران بین ۱۸ و ۷۵ سال سن داشته و افراد مبتلا به عفونت، انسداد روده، سوء‌تغذیه شدید، نمره ASA بالاتر یا مساوی ۴، و نیاز به بستری در ICU بیش از ۲۴ ساعت، از مطالعه خارج شدند. از ۴۰ بیمار، ۱۸ نفر در گروه تغذیه زودهنگام و ۲۲ نفر در گروه تغذیه تأخیری قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که مدت بستری در گروه تغذیه زودهنگام ۶٫۹ روز و در گروه تغذیه تأخیری ۹٫۱ روز بود (۴).
در مطالعه‌ای دیگر که روی جراحی‌های خوش‌خیم انجام شد، ۱۳۹ زن بررسی شدند. از این تعداد، ۶۷ نفر در گروه تغذیه زودهنگام و ۷۲ نفر در گروه تغذیه تأخیری حضور داشتند. در گروه تغذیه زودهنگام، رژیم کم‌حجم ۶ ساعت پس از اتمام جراحی شروع شد. میزان کلی فلج روده در این مطالعه ۴/۴٪ بود، با ۳٪ در گروه تغذیه زودهنگام و ۵/۸٪ در گروه تغذیه تأخیری. نکته جالب اینکه میزان تهوع در گروه تغذیه تأخیری (۲۳٪) بیشتر از گروه تغذیه زودهنگام (۱۳٪) گزارش شد (۵).
راستی‌آزمایی: مصرف مکمل کلسیم به بهبود پیامدهای بارداری و سلامت نوزاد کمک می‌کند.
نتیجه‌‌گیری
برخلاف باور سنتی که توصیه می‌کند پس از جراحی‌های زنان و زایمان از تغذیه خوراکی فوری خودداری شود، شواهد علمی نشان می‌دهند که شروع زودهنگام تغذیه (در ۲۴ ساعت نخست پس از جراحی) نه‌تنها بی‌خطر است، بلکه میتواند مزایای متعددی داشته باشد. این مزایا شامل کاهش مدت زمان بستری در بیمارستان، کاهش عوارض عفونی، و بهبود سریع‌تر عملکرد روده است. البته باید توجه داشت که این تغذیه باید به‌صورت تدریجی و تحت نظارت تیم پزشکی انجام شود. با توجه به شواهد موجود، به نظر می‌رسد زمان آن رسیده که در مورد این باور سنتی تجدیدنظر شده و رویکردهای جدید و علمی‌تر را جایگزین آن کنیم.
روش جست‌وجو
برای بررسی این ادعا از کلیدواژه‌های Gynecologic surgery و Feeding به همراه عبارات مترادف آن‌ها (در زیر) در پایگاه‌های اطلاعاتی PubMed؛ Scopus و کتابخانه کاکرین (Cochrane Librray) استفاده شد. در نهایت نتایج ۵ مقاله مورد استناد قرار گرفتند.
منابع
- Charoenkwan K, Nantasupha C, Muangmool T, Matovinovic E. Early versus delayed oral feeding after major gynaecologic surgery. Cochrane Database Syst Rev. 2024;8(8):Cd004508.
- Fanning J, Hojat R. Safety and efficacy of immediate postoperative feeding and bowel stimulation to prevent ileus after major gynecologic surgical procedures. J Am Osteopath Assoc. 2011;111(8):469-72.
- Balayla J, Bujold E, Lapensée L, Mayrand MH, Sansregret A. Early Versus Delayed Postoperative Feeding After Major Gynaecological Surgery and its Effects on Clinical Outcomes, Patient Satisfaction, and Length of Stay: A Randomized Controlled Trial. J Obstet Gynaecol Can. 2015;37(12):1079-85.
- Minig L, Biffi R, Zanagnolo V, Attanasio A, Beltrami C, Bocciolone L, et al. Early oral versus “traditional” postoperative feeding in gynecologic oncology patients undergoing intestinal resection: a randomized controlled trial. Ann Surg Oncol. 2009;16(6):1660-8.
- MacMillan SL, Kammerer-Doak D, Rogers RG, Parker KM. Early feeding and the incidence of gastrointestinal symptoms after major gynecologic surgery. Obstet Gynecol. 2000;96(4):604-8.
دیدگاهتان را بنویسید