نتیجه بررسی: شواهد ضعیف

راستی‌آزمایی: مصرف مکمل کلسیم به بهبود پیامدهای بارداری و سلامت نوزاد کمک می‌کند.

بیان مسئله

تغذیه مادر در دوران بارداری نقش مهمی در رشد و تکامل جنین دارد. متخصصان زنان و زایمان توصیه می‌کنند که زنان باردار در دوران بارداری و شیردهی، مصرف کلسیم خود را افزایش دهند. با این حال، میزان دقیق توصیه‌شده کلسیم میان متخصصان مختلف متفاوت است و هنوز توافق کلی در مورد مصرف روتین مکمل‌های کلسیم برای زنان باردار (به غیر از پیشگیری یا درمان فشار خون بالا) وجود ندارد.

برای بررسی دقیق این موضوع، محققان در کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)، یک مرور سیستماتیک را انجام دادند. آنها در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه بارداری و زایمان در کاکرین (Cochrane Pregnancy and Childbirth Group’s Trials Register) که دربرگیرنده نتایج جست‌وجوهای جامع در بانک‌های اطلاعاتی معتبر پزشکی مانند CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و CINAHL است، به جست‌وجوی مطالعات مرتبط با این موضوع پرداختند. هدف اصلی این مرور سیستماتیک، بررسی تأثیر مصرف مکمل کلسیم بر پیامدهای مربوط به مادر، جنین و نوزاد بود (۱).

یافته‌ها

در مجموع، ۲۱ مطالعه معیارهای ورود را به این مطالعه مروری داشتند؛ این مطالعات شامل ۱۷,۳۷۰ زن باردار بودند که در نهایت ۱۶,۶۲۵ نفر از آنها در آنالیز نهایی شرکت داده شدند. اکثر این مطالعات از نظر روش‌شناسی (methodology) در سطح بالایی قرار داشتند و خطر سوگیری (bias) در آنها پایین بود.

یافته‌های این پژوهش نشان دادند که مصرف مکمل کلسیم احتمالاً خطر وقوع زایمان زودرس را پیش از هفته ۳۷ بارداری تا حدی کاهش می‌دهد. این نتیجه با نسبت خطر ۰/۸۰ و با ۹۵٪ فاصله اطمینان از ۰٫۶۵ تا ۰٫۹۹ در ۱۱ کارآزمایی با ۱۵,۳۷۹ شرکت‌کننده به دست آمد.

با این حال، مصرف مکمل کلسیم تأثیر قابل توجهی بر زایمان زودرس پیش از هفته ۳۴ بارداری نداشت. این نتیجه با نسبت خطر ۱٫۰۳ و با ۹۵٪ فاصله اطمینان از ۰٫۷۹ تا ۱٫۳۵ در ۳ کارآزمایی با ۵,۵۶۹ شرکت‌کننده گزارش شد.

مصرف مکمل کلسیم تأثیر چندانی بر وزن کم هنگام تولد نوزاد (کمتر از ۲۵۰۰ گرم)، نداشت. این نتیجه با نسبت خطر ۰٫۹۳ و با ۹۵٪ فاصله اطمینان ۰٫۸۱ تا ۱٫۰۷ در ۶ کارآزمایی با ۱۴,۱۶۲ شرکت‌کننده به‌دست آمد.

مطالعات نشان دادند که مصرف مکمل کلسیم تأثیری بر افزایش وزن مادر در دوران بارداری، افزایش تراکم معدنی استخوان در زنان باردار، میزان محدودیت رشد داخل رحمی، مرگ‌و‌میر جنین در دوره پری‌ناتال، مرده‌زایی یا مرگ جنین، افزایش طول قد نوزاد یا دور سر جنین نداشت. همچنین بروز عوارض جانبی مانند خونریزی پس از زایمان، سنگ کیسه صفرا، علائم گوارشی، سردرد، سنگ کلیه، عفونت مجاری ادراری یا اختلال عملکرد کلیه مشاهده نشد.

راستی‌آزمایی: تزریق وریدی آهن در مقایسه با نوع خوراکی آن برای درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن در دوران بارداری موثرتر است.

نتیجه‌گیری

براساس یافته‌های این مطالعه جامع، مصرف مکمل کلسیم احتمالاً می‌تواند خطر زایمان زودرس را پیش از هفته ۳۷ بارداری کاهش دهد، اما مزایای قابل توجه دیگری در پیشگیری از زایمان زودرس پیش از هفته ۳۴ بارداری یا پیشگیری از وزن کم هنگام تولد نوزاد ندارد. البته محققان توصیه می‌کنند که برای بررسی تاثیرات کوتاه‌مدت و بلندمدت مصرف مکمل کلسیم، مطالعات بیشتری انجام شوند.

منبع

1. Buppasiri P, Lumbiganon P, Thinkhamrop J, Ngamjarus C, Laopaiboon M, Medley N. Calcium supplementation (other than for preventing or treating hypertension) for improving pregnancy and infant outcomes. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2015(2).