نتیجه بررسی: درست

راستی‌آزمایی: عوامل انگیزشی و برنامه‌های ترک سیگار در جمعیت عمومی و زنان باردار موثر هستند.

بیان مسئله

مصرف دخانیات و قرار گرفتن در معرض دود دست دوم به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد بیماری، ناتوانی و مرگ‌ومیر شناخته شده‌اند. همچنین سیگار کشیدن در دوران بارداری می‌تواند خطر بروز پیامدهای نامطلوب بارداری را، مانند سقط جنین و ناهنجاری‌های مادرزادی و ایجاد عوارض در فرزندان از قبیل سندرم مرگ ناگهانی نوزاد و اختلال عملکرد ریه در دوران کودکی، افزایش دهد.

در این راستی‌آزمایی برآنیم با مرور مقالات و با توجه به اهمیت عوارض سوء استعمال سیگار، تاثیر عوامل انگیزشی و برنامه‌های ترک سیگار را در جمعیت عمومی و باردار، بررسی کنیم.

روش کار

نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل: Adults؛ Pregnancy؛ Stop smoking؛ Motivational interventions استخراج کرده و پس‌از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌و‌جوی مقالات پرداختیم.

 

راستی‌آزمایی: داروهای ضدافسردگی در ترک سیگار موثرند.

زنان باردار

استعمال دخانیات توسط مادر و قرار گرفتن جنین یا نوزاد در معرض دود دست دوم، هم در دوران پیش‌از تولد و هم پس‌از آن، تاثیرات منفی فراوانی بر اندام‌ها و سیستم‌های حیاتی جنین و مادر دارند. بنابراین، مهم است که جدیدترین دستورالعمل‌ها در تمام مراکز مراقبت از زنان باردار به‌کار گرفته شوند. رفع موانع ترک سیگار، ارائه مشاوره در فواصل منظم، در طول دوران بارداری و تا دوران پس‌از زایمان، و در صورت نیاز ارائه درمان جایگزین نیکوتین برای سیگاری‌هایی که ممکن است میزان بالاتری از اعتیاد به نیکوتین داشته باشند، از جمله مداخلات موثر هستند. علاوه‌بر این، متخصصان زنان و زایمان، ماماها، پزشکان خانواده و دیگر متخصصان مراقبت‌های سلامت باید در زمینه ترک سیگار و مشاوره رفتاری آموزش ببینند و برای مداخله با زنان باردار سیگاری آماده باشند (۱).

یافته‌های یک مطالعه مروری و متاآنالیز نشان دادند که اعمال مداخلات ترک سیگار در زنان باردار موثر است، هرچند انجام کارآزمایی‌های بالینی جهت مشخص کردن راهبردهای موثر برای ترک دائمی سیگار توصیه می‌شود (۲). هم‌چنین، یافته‌های یک مطالعه مشابه نشان دادند که اجرای راهبردهای توانمندسازی در ترک سیگار موثر است. اقداماتی از قبیل آگاه‌سازی، حمایت اجتماعی و افزایش خودکارآمدی و مشارکت در ترک سیگار به افزایش اثربخشی این مداخلات کمک شایانی می‌کنند (۳).

راستی‌آزمایی: استفاده از آدامس حاوی نیکوتین می‌تواند در ترک سیگار موثر باشد.

هم‌سو با مطالب فوق، یک بررسی کیفی حاکی از آن بود که رفتار سیگار کشیدن در دوران بارداری، ترکیبی است از عوامل اجتماعی، عاطفی و فیزیکی، بنابراین، ارائه سیستم‌های حمایتی آگاهانه، فردی و اجتماعی، بهترین گزینه‌ها برای این رویکرد ترک سیگار هستند (۴). یافته‌های دو مطالعه نیز نشان دادند، مداخلات رفتاری و غیردارویی برای ترک سیگار زنان باردار موثر هستند (۵، ۶).

نقش مداخلات روانی‌اجتماعی در حمایت از زنان برای ترک سیگار در دوران بارداری

بررسی کتابخانه کاکرین (Cochrane Library) نشان داد که مداخلات روانی‌اجتماعی از قبیل مشاوره، آموزش سلامت، حمایت‌های اجتماعی و ارایه بازخوردها و مشوق‌ها برای ترک سیگار در زنان باردار موثر هستند، اما انجام مطالعات بیشتر برای سنجش ویژگی‌ها و زمینه مداخلات ضرورت دارد (۷).

 

بررسی ادعا: سیگار الکترونیک (ویپ) به اندازه سیگار معمولی خطرناک است.

جمعیت عمومی

شواهدی قوی وجود دارد که طیف وسیعی از مداخلات دارویی و رفتاری، چه به‌صورت جداگانه و چه به‌صورت ترکیبی، در افزایش میزان ترک سیگار در بزرگسالان موثر هستند (۵). یافته‌های یک کارآزمایی تصادفی‌سازی شده با هدف بررسی تاثیر سیگار الکترونیکی بر کاهش مصرف سیگار نشان داد، بزرگسالان جوان که آمادگی ترک سیگار را نداشتند، توانستند با کمک این مداخله، مصرف دخانیات را کاهش دهند (۸).

شواهد حاصل از یک مرور سیستماتیک کاکرین در سال ۲۰۱۳ نشان داد که آموزش مدیریت رفتاری و حمایت‌های رفتاری، تاثیری مثبت بر نتایج ترک سیگار، به‌ویژه در افراد مبتلا به افسردگی، دارند (۹). هم‌چنین مداخلات رفتاری و دارویی، به‌تنهایی یا به‌صورت ترکیبی، میزان ترک سیگار را میان جمعیت عمومی بزرگسالان بهبود می‌بخشند (۱۰).

همراستا با نتایج فوق، توانمندسازی‌های فردی، روانی و اجتماعی در بهبود نتایج ترک سیگار موثر هستند. انجام مطالعات بیشتر برای تعاریف عمل‌گرایانه از توانمندسازی در این زمینه، توصیه می‌شود (۳).

 

راستی‌آزمایی: سیگار الکترونیکی در ترک سیگار موثر است.

نتیجه‌گیری

ارائه عوامل انگیزشی و انجام برنامه‌های ترک سیگار در جمعیت‌های عمومی و باردار موثر هستند. حمایت‌های اجتماعی، افزایش خودآگاهی و آموزش‌های مدیریت رفتار، اثر بخشی مداخلات را افزایش می‌دهند.

فهرست منابع

1. Diamanti A, Papadakis S, Schoretsaniti S, Rovina N, Vivilaki V, Gratziou C, et al. Smoking cessation in pregnancy: An update for maternity care practitioners. Tob Induc Dis. 2019;17:57.
2. Jackson MA, Baker AL, Gould GS, Brown AL, Dunlop AJ, McCarter K. Smoking cessation interventions for pregnant women attending treatment for substance use disorders: A systematic review. Addiction. 2022;117(4):847-60.
3. Coppo A, Gattino S, Faggiano F, Gilardi L, Capra P, Tortone C, et al. Psychosocial empowerment-based interventions for smoking reduction: concepts, measures and outcomes. A systematic review. Global Health Promotion. 2020;27(4):88-96.
4. Stacey T, Samples J, Leadley C, Akester L, Jenney A. ‘I don’t need you to criticise me, I need you to support me’. A qualitative study of women’s experiences of and attitudes to smoking cessation during pregnancy. Women and Birth. 2022;35(6):e549-e55.
5. Patnode CD, Henderson JT, Coppola EL, Melnikow J, Durbin S, Thomas RG. Interventions for Tobacco Cessation in Adults, Including Pregnant Persons: Updated Evidence Report and Systematic Review for the US Preventive Services Task Force. JAMA. 2021;325(3):280-98.
6. Vila-Farinas A, Pérez-Rios M, Montes-Martinez A, Ruano-Ravina A, Forray A, Rey-Brandariz J, et al. Effectiveness of smoking cessation interventions among pregnant women: An updated systematic review and meta-analysis. Addictive Behaviors. 2024;148:107854.
7. Chamberlain C, O’Mara‐Eves A, Porter J, Coleman T, Perlen SM, Thomas J, et al. Psychosocial interventions for supporting women to stop smoking in pregnancy. Cochrane database of systematic reviews. 2017(2).
8. Tseng T-Y, Ostroff JS, Campo A, Gerard M, Kirchner T, Rotrosen J, et al. A Randomized Trial Comparing the Effect of Nicotine Versus Placebo Electronic Cigarettes on Smoking Reduction Among Young Adult Smokers. Nicotine & Tobacco Research. 2016;18(10):1937-43.
9. Hartmann-Boyce J, Stead LF, Cahill K, Lancaster T. Efficacy of interventions to combat tobacco addiction: Cochrane update of 2013 reviews. Addiction. 2014;109(9):1414-25.
10. Behavioral Counseling and Pharmacotherapy Interventions for Tobacco Cessation in Adults, Including Pregnant Women: A Review of Reviews for the U.S. Preventive Services Task Force. Annals of Internal Medicine. 2015;163(8):608-21.