نتیجه بررسی: درست

راستی‌آزمایی: نیش زنبور عسل برای سلامت افراد مفید است.

بیان مسئله

زنبورها به دو دسته بی‌عسل و باعسل تقسیم‌بندی می‌شوند. نیش زنبورهای عسل، اسیدی بوده و نیش گروه دیگر قلیایی است. زهر اسیدی، ترکیبی از آمنواسیدها و آنزیم‌ها است که اثر ضدالتهابی دارند. ادعا می‌شود این ترکیبات دارای خواص ضدویروسی، ضدباکتریایی و ضدسرطانی بوده و در درمان برخی از بیماری‌ها نیز مفید هستند. به‌همین دلیل، از آن در اشکال مختلف، مانند مکمل غذایی، عصاره، سرم و مرطوب‌کننده، استفاده می‌شود. در این راستی‌آزمایی، برآنیم تا با بررسی منابع مختلف بدانیم که سم نیش زنبور عسل برای انسان مفید است یا خیر.

راستی‌آزمایی: استفاده از پروبیوتیک‌ها در درمان اگزما موثر است.

ارتباط میان سم نیش زنبور عسل و سلامت انسان

نتایج برخی مطالعات نشان دادند که مواد موجود در نیش زنبور عسل برای درمان بیماری‌های التهاب پوستی، پارکینسون، آلزایمر، مالتیپل اسکلروزیس و نیز کاهش درد در طب سنتی و فیزیوتراپی مفید است، اما به‌دلیل بروز عوارض جانبی، مانند واکنش‌های آلرژیک، مشورت با پزشک پیش از شروع درمان با آن، الزامی است.

راستی‌آزمایی: آیا قارچ گانودرما باعث درمان زگیل تناسلی و لک‌های پوستی می‌شود؟

بررسی مقالات

روش کار

نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل: Bee sting؛ Melittin؛ Venom؛ Honey Bee استخراج کرده و پس از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌و‌جوی مقالات پرداختیم.

مرور مقالات

بیماری‌های غیرواگیر

براساس نتایج یک مطالعه، زهر زنبور عسل تاثیر کشندگی بر سلول‌های روده بزرگ انسان (HT-29) دارد و با وجود مطالعات انجام‌شده، به‌دلیل تنوع سلول‌های سرطانی و همچنین ترکیبات و دوز موثر سمّیت زنبورهای مختلف، انجام تحقیق بیشتر در این زمینه توصیه می‌شود (۱). مطالعه دیگر با هدف بررسی کاربرد نانوداروی ملیتین (melittin) که ماده اصلی تشکیل‌دهنده زهر را تشکیل می‌دهند، انجام شد. نتایج حاکی از آن بودند که با استراتژی‌های نوظهور، می‌توان از خاصیت ضدالتهابی، ضدتوموری و ضدویروسی آن در درمان برخی بیماری‌ها بهره برد (۲). مطالعه دیگری نیز تاثیر مثبت آن را در درمان سرطان پستان نشان داد (۳). هم‌راستا با نتایج فوق، یافته‌های یک مطالعه دیگر نیز حاکی از آن بود که ماده موثره این زهر در ایمونوتراپی سرطان کاربرد بالینی دارد (۴).

راستی‌آزمایی: آیا مصرف محصولات تراریخته باعث ایجاد سرطان می‌شود؟

بیماری‌های واگیر

یافته‌های یک مطالعه مروری، خواص ضدقارچی ملیتین را نشان دادند. مکانسیم اثر آن، افزایش نفوذپذیری غشا و ایجاد تغییرات در بیان ژن است (۵). یافته‌های یک مطالعه مروری دیگر نیز خواص ضدویروسی آن را بر مواردی، از جمله کوکساکی ویروس، انتروویروس، ویروس آنفلوآنزای A، ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)، ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)، ویروس Junín، ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)، ویروس استوماتیت (VSV) و ویروس موزاییک تنباکو (TMV) آشکار کردند (۶). هم‌سو با نتایج مطالعات فوق، یافته یک مطالعه مروری دیگر از تاثیر ضدانگلی این ماده خبر داد. زهر زنبور عسل بر انگل‌هایی مانند لیشمانیا، پلاسمودیوم، توکسوپلاسما و تریپانوزوم در شرایط آزمایشگاهی اثرگذار است. انجام مطالعات بیشتر برای استفاده از آن در ساخت واکسن‌سازی توصیه می‌شود (۷).

راستی‌آزمایی: نقش ضدعفونی‌کنندگی و انگل‌زدایی سرکه در شستن میوه و سبزیجات

نتیجه‌گیری

زهر زنبور عسل برای سلامت انسان و حوزه‌های بیماری‌های واگیر و غیرواگیر کاربرد دارد. بااین‌وجود، بروز واکنش‌های آلرژیک یکی از عوارض جانبی جدی استفاده از آن است که حتما باید پیش از مصرف با پزشک مشورت کرده و با احتیاط و تحت نظر پزشک استفاده شود.

فهرست منابع

1. Mohammadia E, Doostmohammadib M, Gavanji S, Baghshahi, H., Golestan Nejad Z, Bakhtari, et al. Investigation of the honey bee venom’s effect on human colon cancer cells in comparison to L-929 cell line. Journal of Islamic and Iranian Traditional Medicine. 2017;8(3):369-80.
2. Wang A, Zheng Y, Zhu W, Yang L, Yang Y, Peng J. Melittin-Based Nano-Delivery Systems for Cancer Therapy. Biomolecules. 2022;12(1):118.
3. Duffy C, Sorolla A, Wang E, Golden E, Woodward E, Davern K, et al. Honeybee venom and melittin suppress growth factor receptor activation in HER2-enriched and triple-negative breast cancer. npj Precision Oncology. 2020 2020/09/01;4(1):24.
4. Duan X, Zou H, Yang J, Liu S, Xu T, Ding J. Melittin-incorporated nanomedicines for enhanced cancer immunotherapy. Journal of Controlled Release. 2024 2024/11/01/;375:285-99.
5. Memariani H, Memariani M. Anti-fungal properties and mechanisms of melittin. Applied Microbiology and Biotechnology. 2020 2020/08/01;104(15):6513-26.
6. Memariani H, Memariani M, Moravvej H, Shahidi-Dadras M. Melittin: a venom-derived peptide with promising anti-viral properties. European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases. 2020 2020/01/01;39(1):5-17.
7. Memariani H, Memariani M. Melittin as a promising anti-protozoan peptide: current knowledge and future prospects. AMB Express. 2021 2021/05/13;11(1):69.