از تاثیر تمرینات قلبیتنفسی و مقاومتی بر عملکرد حرکتی در بیماران دچار سکته مغزی چه میدانیم؟
بیان مسئله
اخیراً، نوشیدنی ماچا بهعنوان یکی از محبوبترین و سالمترین انتخابها میان دوستداران چای و نوشیدنیهای نشاطآور مطرح شده است. این پودر سبز رنگ که از برگهای خردشده چای سبز تهیه میشود، علاوهبر افزایش تمرکز ذهنی، اثرات آرامبخشی نیز دارد و سرشار از ترکیبات محافظتکننده بدن است. با این حال، مصرف بیشاز حد آن ممکن است نگرانیهایی را ایجاد کند، مانند کاهش جذب آهن و احتمال وابستگی به محرکهای موجود در آن. در این راستیآزمایی، با بررسی شواهد علمی موجود، صحت این ادعاها را ارزیابی میکنیم.
روش کار
نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل Addictive؛ Caffeine dependence و Matcha استخراج کرده و پساز یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جستوجوی مقالات پرداختیم.
ماچا، نوشیدنی سبز با اثرات تقویتی بر ذهن، خلق و سلامت جسمانی
مطالعات اخیر نشان میدهند که مصرف ماچا میتواند تأثیرات مثبت متعددی بر سلامت وضعیت شناختی، خلقوخو و عملکرد جسمانی داشته باشد. یک مطالعه تصادفیسازی و کنترلشده در سال ۲۰۲۴ نشان داد که مصرف منظم و روزانه ۲ گرم پودر ماچا میتواند ادراک عاطفی و کیفیت خواب را در بزرگسالان مسنتر مبتلا به زوال شناختی خفیف بهبود بخشد. با توجه به دسترسی گسترده و پذیرش فرهنگی مصرف چای سبز ماچا، گنجاندن آن در برنامه روزانه میتواند یک استراتژی ساده اما مؤثر را برای تقویت وضعیت شناختی و پیشگیری از بروز زوال عقل ارائه دهد (۱).
مطالعهای دیگر در مدل حیوانی نشان داد که ماچا اثرات ضدافسردگی را مشابه داروهای ضدافسردگی ایجاد میکند و این اثر از طریق فعالسازی سیستم دوپامینرژیک مغز و تحت تأثیر استرس اجتماعی تقویت میشود (۲).
راستیآزمایی: مصرف چای و مایعات گرم با خرما و کشمش سالمتر از مصرف با قند و شکر سفید است.
همچنین، یافتههای مطالعه دیگری نیز حاکی از آن بود که مصرف روزانه نوشیدنی ماچا بههمراه تمرین مقاومتی، منجر به کاهش خستگی میشود. این اثرات به واسطه تغییرات مثبت در میکروبیوم روده مشاهده شد و نشاندهنده نقش ماچا در سلامت جسمانی و عملکرد عضلانی است (۳).
ماچا و سلامت ذهن، قلب و بدن
شواهد اخیر نشان میدهند که مصرف ماچا و چای سبز میتواند تأثیرات مثبتی بر سلامت قلبیعروقی، وزن بدن، دیابت و عملکرد شناختی داشته باشد. نتایج مطالعهای در عربستان سعودی نشان داد که مصرف منظم چای سبز و ماچا با کاهش شاخصهای چاقی، کنترل بهتر قند خون و بهبود پروفایلهای قلبیعروقی مرتبط است (۴).
علاوهبر این، در یک مطالعه تصادفیسازیشده و کنترلشده با دارونما (placebo)، مصرف روزانه ماچا همراه با کافئین در بزرگسالان میانسال و سالمند مبتلا به استرس روانی خفیف، منجر به بهبود عملکرد شناختی مرتبط با تمرکز و کاهش علائم اضطراب شد (۵).
در یک گزارش منتشرشده توسط دانشگاه هاروارد، ذکر شد که مصرف روزانه ماچا میتواند با اثرات محافظتی بر مغز، قلب و روده، به سلامت کلی بدن کمک کند. اثرات مشاهدهشده شامل افزایش تمرکز، کاهش استرس، بهبود عملکرد قلبی و حمایت از میکروبیوم روده بودند (۶).
عوارض بالقوه مصرف بیشازحد ماچا و فرآوردههای چای سبز
بررسیهای اخیر نشان میدهند که مصرف بیشازحد ماچا میتواند با مشکلاتی همچون ناراحتیهای گوارشی، اضطراب، افزایش ضربان قلب، اختلال خواب، کاهش جذب آهن و افزایش خطر سنگ کلیه همراه باشد (۷). شواهد دیگر بیان میکنند که تاننهای موجود در ماچا قابلیت پیوند با آهن غیرهم را دارند و ممکن است در مصرف طولانیمدت باعث کاهش جذب این ماده معدنی ضروری و افزایش خطر کمخونی شوند (۸).
علاوهبر این، گزارشها در مورد مصرف مکملهای عصاره چای سبز حاکی از بروز عوارضی نظیر تهوع، یبوست، ناراحتی شکمی و افزایش فشار خون هستند، و در موارد نادر آسیب کبدی نیز گزارش شده است (۹). بهطور کلی، این شواهد بر ضرورت مصرف متعادل ماچا و فرآوردههای چای سبز به منظور بهرهمندی از فواید سلامت آنها بدون مواجهه با عوارض ناخواسته تأکید دارند.
راستیآزمایی: مصرف دوز پایین نیکوتین میتواند سرعت پیری مغز را کاهش دهد.
نتیجهگیری
مرور شواهد علمی نشان میدهد که مصرف ماچا میتواند تاثیرات سودمندی بر سلامت وضعیت شناختی، خلقوخو و عملکرد جسمانی داشته باشد و نقشی را در بهبود شاخصهای قلبیعروقی، کنترل قند خون و کاهش خستگی ایفا کند. با این حال، مصرف بیشازحد آن به دلیل محتوای بالای کافئین و ترکیبات فنولی ممکن است با عوارضی مانند اضطراب، بیخوابی، تپش قلب، مشکلات گوارشی، کاهش جذب آهن و افزایش خطر سنگ کلیه همراه باشد. اگرچه وابستگی خفیف ناشی از کافئین مشابه قهوه و چای قابل انتظار است، شواهد علمی موجود از «اعتیادآور بودن» ماچا به معنای بالینی آن حمایت نمیکنند، بنابراین، بهرهمندی از فواید ماچا مستلزم مصرف متعادل و آگاهانه آن در چارچوب یک الگوی تغذیه سالم است.
منابع
۱. Uchida K, Meno K, Korenaga T, Liu S, Suzuki H, Baba Y, et al. Effect of matcha green tea on cognitive functions and sleep quality in older adults with cognitive decline: A randomized controlled study over 12 months. PLoS One. 2024;19(8):e0309287.
2. Kurauchi Y, Ohta Y, Matsuda K, Sanematsu W, Devkota HP, Seki T, et al. Matcha Tea Powder’s Antidepressant-like Effect through the Activation of the Dopaminergic System in Mice Is Dependent on Social Isolation Stress. Nutrients. 2023;15(3).
3. Shigeta M, Aoi W, Morita C, Soga K, Inoue R, Fukushima Y, et al. Matcha green tea beverage moderates fatigue and supports resistance training-induced adaptation. Nutr J. 2023;22(1):32.
4. Alsenani F, Alotaiq N, Dermawan D, Elwali NE, Nasrullah MZ, Almalki RH, et al. Understanding the role of green tea and matcha consumption in cardiovascular health, obesity, and diabetes: Insights from a Saudi Arabian population. Human Nutrition & Metabolism. 2025;40:200302.
5. Baba Y, Inagaki S, Nakagawa S, Kobayashi M, Kaneko T, Takihara T. Effects of Daily Matcha and Caffeine Intake on Mild Acute Psychological Stress-Related Cognitive Function in Middle-Aged and Older Adults: A Randomized Placebo-Controlled Study. Nutrients. 2021;13(5).
6. Harvard T.H. Chan School of Public Health. Daily matcha may benefit brain, heart, gut health. 2024. Available from: https://hsph.harvard.edu/news/matcha-brain-heart-gut-health/?utm_source=chatgpt.com
7. Evidence on gastrointestinal and metabolic effects of excessive matcha consumption. 2025.
8. Scientific findings on the inhibitory effects of matcha on non-heme iron absorption and anemia risk. 2025.
9.National Institutes of Health. Green Tea Extract: Potential Side Effects and Safety Concerns. NIH/NCCIH; 2020.
دیدگاهتان را بنویسید