آیا تجویز آنتیبیوتیک پیشگیرانه و مراقبت از زخم، از بروز عفونت پساز جراحی شریان محیطی جلوگیری میکنند؟
بیان مسئله
ریزش مو یکی از دغدغههای رایج در زندگی روزمره است؛ مشکلی که نهتنها ظاهر فرد را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه میتواند بر اعتمادبهنفس و کیفیت زندگی افراد دچار آن نیز سایه اندازد. در کنار عوامل شناختهشدهای مانند ژنتیک، تغذیه و تغییرات هورمونی، موضوعی که کمتر به آن پرداخته میشود، نقش استرسها و فشارهای روانی طولانیمدت در ایجاد این وضعیت است.
در این شماره از «فکتنامه سلامت»، با تکیه بر شواهد علمی و یافتههای پژوهشی، به این پرسش میپردازیم که: استرس روانی مزمن میتواند زمینهساز ریزش مو باشد؟ و رابطه میان فشارهای روانی و سلامت موها تا چه اندازه جدی است؟
روش کار
نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل Stress و hair loss استخراج کرده، و پساز یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جستوجوی مقالات پرداختیم.
استرس روانی مزمن؛ دشمن پنهان موهای شما
پژوهشهای علمی (۱، ۲) نشان میدهند که استرس روانی مزمن میتواند یکی از عوامل مهم در ریزش مو باشد. این ارتباط، هم از نظر زیستی و هم روانی، قابل توضیح است:
۱. از منظر زیستی: استرس روانی طولانیمدت چرخه طبیعی رشد مو را مختل میکند. در نتیجه، فولیکولهای مو زودتر وارد مرحله استراحت شده و این امر باعث ریزش مو به شکل پراکنده یا گسترده میشود.
۲. از دید روانی–اجتماعی: ریزش مو خود بهعنوان یک مشکل ظاهری، فشار روانی بیشتری را ایجاد میکند و فرد وارد چرخهای میشود که استرس روانی و ریزش مو یکدیگر را تشدید میکنند.
۳.پیامدهای رفتاری: استرس روانی، نهتنها بر سلامت مو اثر میگذارد، بلکه میتواند با تغییرات رفتاری و روانی همراه باشد. این تغییرات خود زمینهساز بروز مشکلات جسمانی و روانی دیگر هستند.
بهطور کلی، براساس شواهد زیستی و روانی موجود، هر فردی که در معرض استرس روانی طولانیمدت قرار دارد، ممکن است دچار درجاتی از ریزش مو شود، اما میزان آن به عوامل فردی، مانند ژنتیک، وضعیت سلامت و سبک زندگی، بستگی دارد.
راستیآزمایی: استفاده از دیآمین فلوراید نقره (SDF) در پیشگیری از پوسیدگی دندان موثر است.
وقتی استرس روانی، ریشه موها را نشانه میگیرد
همانطور که پیشتر اشاره شد، استرس اکسیداتیو ناشی از استرس روانی طولانیمدت باعث افزایش فرایندهای آسیبرسان در بدن، مانند اختلال در چرخه طبیعی رشد مو، میشود (۳). نتایج پژوهش انجامشده با مشارکت ۳۰۰ دانشجوی پزشکی نشان داد که بیش از ۸۵٪ آنان درجاتی از ریزش مو را داشتند و شدت ریزش مو با سطح استرس روانی ادراکشده رابطه مستقیم داشت، یعنی کسانی که استرس روانی با شدت متوسط یا شدید داشتند، بیشتر دچار ریزش مو شدند. این یافتهها حاکی از آن است که فشارهای روانی محیطی (مثل تحصیل سنگین) میتوانند تاثیر قابلتوجهی بر سلامت مو بگذارند (۴).
راستیآزمایی: رنگ سفید مو با مداخلات دارویی به رنگ مشکی بازمیگردد.
استرس روانی و ریزش مو: نتایج مطالعات مروری
نقش استرس روانی در ریزش مو: مرور مطالعات نشان داد که بیشاز نیمی از افراد تحت فشار روانی شدید، دچار درجاتی از ریزش مو شدند. در برخی بررسیها، حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از کسانی که در معرض استرس روانی مزمن قرار داشتند، ورود زودهنگام فولیکولهای مو را به مرحله استراحت گزارش کردند. این تغییر چرخه رشد مو باعث میشود موها نازکتر شده و ریزش آنها شدت بگیرد. همچنین، استرس روانی با افزایش هورمونهای آسیبرسان، زمینه التهاب و اختلال در عملکرد سلولهای بنیادی فولیکول مو را فراهم میکند (۵).
راهکارهای نوین برای ترمیم موهای آسیبدیده از استرس روانی: نتایج مرور دیگری بر پژوهشهای آزمایشگاهی نشان دادند، ترشحات سلولهای بنیادی میتوانند نقش محافظتی و ترمیمی داشته باشند. این ترشحات حاوی ترکیباتی هستند که التهاب را کاهش داده و رشد دوباره فولیکولهای مو را تحریک میکنند. در مطالعات حیوانی، استفاده از این ترشحات توانستند بازسازی فولیکولهای آسیبدیده را تا بیشاز ۴۰ درصد بهبود بخشند. در مواردی، مانند ریزش مو ناشی از بیماریهای خودایمنی، این رویکرد نوین امید تازهای را برای درمان ایجاد کرد (۶).
راستیآزمایی: استفاده زیاد از لوازم آرایشی خطر ابتلا به سرطان را در افراد افزایش میدهد.
نتیجهگیری
استرس روانی مزمن میتواند چرخه طبیعی رشد مو را مختل کرده و با ایجاد التهاب و آسیب به فولیکولها، ریزش مو را افزایش دهد. همچنین فشارهای روانی روزمره با شدت ریزش مو رابطه مستقیم دارند، هرچند شدت آن بسته به شرایط فردی متفاوت خواهد بود.
منابع
۱. Hadshiew IM, Foitzik K, Arck PC, Paus R. Burden of Hair Loss: Stress and the Underestimated Psychosocial Impact of Telogen Effluvium and Androgenetic Alopecia. Journal of Investigative Dermatology. 2004;123(3):455-7.
2. Novak MA, Hamel AF, Ryan AM, Menard MT, Meyer JS. The role of stress in abnormal behavior and other abnormal conditions such as hair loss. Handbook of primate behavioral management: CRC Press; 2017. p. 75-94.
3. Trüeb RM. The impact of oxidative stress on hair. International Journal of Cosmetic Science. 2015;37(S2):25-30.
4. Fatima A, Ali MD, Safdar M. Stress related hairloss in medical students. Journal of University Medical & Dental College. 2018;9(1):68-73.
5. Bai JQA, McMullen E, Sibbald C, Dumont S, Mainville L, Julanon N, et al. The role of psychological stress in hair loss: A review. JAAD Reviews. 2026;7:9-19.
6. Salhab O, Khayat L, Alaaeddine N. Stem cell secretome as a mechanism for restoring hair loss due to stress, particularly alopecia areata: narrative review. Journal of Biomedical Science. 2022;29(1):77.
دیدگاهتان را بنویسید