نتیجه بررسی: درست

راستی‌آزمایی: مصرف چای و مایعات گرم با خرما و کشمش سالم‌تر از مصرف با قند و شکر سفید است.

بیان مسئله

در بسیاری از فرهنگ‌ها، چای یا نوشیدنی‌های گرم را همراه با مواد شیرین مانند قند و شکر سفید یا میوه‌های خشک مثل خرما و کشمش مصرف می‌کنند، اما آیا استفاده از «قند طبیعی میوه» به‌جای «قند فرآوری‌شده»، واقعاً سالم‌تر است؟ پاسخ ساده نیست؛ چون باید هم پیامدهای کوتاه­‌مدت (پاسخ بدن به قند پس‌از خوردن آن)، و هم پیامدهای بلندمدت (چاقی، مقاومت به انسولین، بیماری‌های قلبی) و نیز ترکیب غذایی را، مثل فیبر، ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در خرما و کشمش، در نظر گرفت. در این راستی­‌آزمایی، برآنیم با مرور مقالات به بررسی آن بپردازیم.

روش کار

نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل: Dried fruit؛ Date؛ Raisin؛ Sugar؛ Blood glucose؛ Glycemic indices و Natural Sugars استخراج کرده و پس‌از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌وجوی مقالات پرداختیم.

 

راستی‌آزمایی: نوشیدن چای داغ خطر ابتلا به سرطان مری را بیش‌تر می‌کند.

کشمش و خرما در برابر قند: انقلاب طبیعی برای کنترل قند خون؟

یک مطالعه کارآزمایی بالینی نشان داد که وقتی افراد، کشمش را به‌عنوان میان‌وعده به‌جای نان سفید مصرف کردند، مجموع قند خون و مقدار انسولینی که بدن طی چند ساعت بعد ترشح کرد، کمتر بود. به بیان دیگر، اگرچه در ۳۰ دقیقه نخست پس‌از مصرف کشمش، قند خون کمی سریع‌تر از حالت نان سفید افزایش یافت، پس‌از آن، روند بالا رفتن سطح قند آرام‌تر شد و در نهایت سطح کلی قند و انسولین در خون کمتر از مصرف نان سفید بود. بنابراین، کشمش ابتدا افزایش نسبتاً سریعی را در قند خون ایجاد می­‌کند، اما این افزایش کوتاه‌مدت بوده و در مجموع واکنش قندی و انسولینی ملایم‌تری را نسبت به نان سفید برمی‌انگیزد (۱). نتایج پژوهش دیگری نیز نشان داد که خرما و کشمش نسبت به کربوهیدرات‌­های تصفیه­‌شده، شاخص گلیسمی (GI) پایین­‌تری دارند و جایگزینی آن‌­ها می‌تواند افزایش قند پس‌از وعده غذایی را کاهش دهد (۲).

 

راستی‌آزمایی: چای کیسه‌ای حاوی مواد مضر برای سلامت است.

قند موجود در میوه، به دلیل همراهی با فیبر، ویتامین­‌ها و آنتی‌­اکسیدان­‌ها، اثر متابولیکی متفاوتی نسبت به قند یا شکر دارد. این ترکیبات مفید سرعت جذب قند را کاهش داده و باعث واکنش قندی ملایم‌تری در بدن می‌شوند. با این وجود، میوه‌­های خشک، به‌­دلیل حذف آب، غلظت قند و چگالی، کالری بالاتری داشته و مصرف آن­‌ها باید با اعتدال همراه باشد (۳). در مطالعه­‌ دیگر نیز، شاخص گلیسمی چند نوع خرما اندازه‌گیری و مشخص شد که GI اکثر آن‌ها پایین است و پس‌از مصرف، افزایش ناگهانی و شدید قند خون را ایجاد نمی‌کنند. با این وجود، نویسندگان هشدار دادند که خرما دارای درصد قند بالاست و همین امر باعث افزایش کالری دریافتی می‌شود؛ بنابراین، مصرف متعادل آن برای حفظ سلامت متابولیک ضروری است (۴).

 

راستی‌آزمایی: نوشیدن بیش‌از حد چای باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شود.

قندهای طبیعی در میوه‌ها؛ بی‌خطر یا کم‌خطر در برابر قند و شکر؟

مرور جامع Gillespie و همکاران در سال ۲۰۲۳ به بررسی تأثیرات منفی مصرف زیاد قندهای آزاد یا افزوده پرداختند؛ این نوع قندها شامل شکر سفید و شیرین‌کننده‌های فرآوری‌شده هستند که اغلب به نوشیدنی‌ها و غذاهای صنعتی افزوده می‌شوند. نتایج این مرور نشان می‌دهد مصرف بالای این قندها با مشکلات جدی سلامت مانند افزایش وزن، بیماری‌های قلبی و دیابت مرتبط است. به همین دلیل، پژوهشگران توصیه می‌کنند که مصرف قندهای افزوده باید تا حد امکان کاهش یابد. نکته مهم این است که قندهای افزوده با قندهای طبیعی موجود در میوه‌ها تفاوت دارند؛ قند میوه‌ها همراه با فیبر، ویتامین‌ها و مواد مغذی است که به کاهش اثرات منفی آن کمک می‌کنند (۵).

 

راستی‌آزمایی: چای سبز باعث کاهش وزن می‌شود

هم‌چنین، مطالعه مرور سیستماتیک و متاآنالیز دیگری که در سال ۲۰۲۱ به بررسی تأثیر مصرف خرما بر قند خون بیماران دیابتی پرداخت، نشان داد مصرف خرما در اکثر تحقیقات تاثیر منفی قابل توجهی بر قند خون نداشت. البته، این مطالعات محدود بوده و نتایج گاهی متناقض هستند. بنابراین نویسندگان بر این نکته تأکید دارند که برای رسیدن به نتیجه‌ای قطعی، نیاز به انجام تحقیقات بزرگ‌تر و دقیق‌تر با طراحی بهتر وجود دارد (۶).

 

راستی‌آزمایی: مصرف چای پس‌از غذا باعث جلوگیری از جذب آهن غذا می‌شود.

نتیجه‌گیری

مطالعات موجود نشان می‌دهند که قندهای افزوده (مانند شکر سفید) به‌طور قاطع برای سلامت مضر بوده و مصرف زیاد آن‌ها با مشکلاتی مانند افزایش وزن، دیابت و بیماری‌های قلبی مرتبط است. در مقابل، قندهای طبیعی موجود در میوه‌ها و میوه‌های خشک، مثل خرما و کشمش، اگر در مقادیر متعادل مصرف شوند، معمولاً پاسخ قندی و انسولینی ملایم‌تری ایجاد می‌کنند و تاثیرات منفی قابل توجهی بر کنترل قند خون ندارند. لذا مصرف خرما یا کشمش همراه با چای یا مایعات گرم، گزینه سالم‌تری به‌­نظر می‌رسد، به شرط آنکه میزان مصرف میوه‌های خشک، کنترل‌شده و متعادل باشد. علاوه‌بر این، برای اثبات برتری قطعی این مواد نسبت به قندهای تصفیه‌شده، شواهد بلندمدت و مطالعات قوی‌تری لازم است.

منابع

۱. Esfahani A, Lam J, Kendall CW. Acute effects of raisin consumption on glucose and insulin reponses in healthy individuals. J Nutr Sci. 2014;3:e1.
2. Viguiliouk E, Jenkins AL, Blanco Mejia S, Sievenpiper JL, Kendall CWC. Effect of dried fruit on postprandial glycemia: a randomized acute-feeding trial. Nutr Diabetes. 2018;8(1):59.
3. Monteiro-Alfredo T, Caramelo B, Arbeláez D, Amaro A, Barra C, Silva D, et al. Distinct Impact of Natural Sugars from Fruit Juices and Added Sugars on Caloric Intake, Body Weight, Glycaemia, Oxidative Stress and Glycation in Diabetic Rats. Nutrients. 2021;13(9).
4. AlGeffari MA, Almogbel ES, Alhomaidan HT, El-Mergawi R, Barrimah IA. Glycemic indices, glycemic load and glycemic response for seventeen varieties of dates grown in Saudi Arabia. Ann Saudi Med. 2016;36(6):397-403.
5. Gillespie KM, Kemps E, White MJ, Bartlett SE. The Impact of Free Sugar on Human Health-A Narrative Review. Nutrients. 2023;15(4).
6. Mirghani HO. Dates fruits effects on blood glucose among patients with diabetes mellitus: A review and meta-analysis. Pak J Med Sci. 2021;37(4):1230-6.