نتیجه بررسی: شواهد ضعیف

راستی‌آزمایی: نوشیدن چای داغ خطر ابتلا به سرطان مری را بیش‌تر می‌کند.

بیان مسئله

بسیاری از افراد نگران هستند که نوشیدن چای داغ ممکن است احتمال ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد و بر سلامت آن‌ها تأثیر بگذارد. اما آیا این ادعا پایه و اساس علمی دارد، یا فقط یک نگرانی بی‌مورد است؟ در این مطلب، با بررسی مطالعات علمی انجام‌شده، خواهیم دید که آیا چنین ارتباطی واقعاً وجود دارد یا خیر.

یافته‌ها

مطالعات انجام‌شده در استان گلستان، ایران (۲۰۰۹ و ۲۰۱۹)

مطالعه‌ای که در استان گلستان، واقع در شمال ایران، انجام شد (سال ۲۰۰۹)، به بررسی ارتباط بین عادات مصرف چای و خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی مری (ESCC) پرداخت. این پژوهش شامل یک مطالعه مورد-شاهدی مبتنی بر جمعیت و یک مطالعه هم‌گروهی (کوهورت) بود که در آن الگوهای مصرف چای و دمای نوشیدن آن میان شرکت‌کنندگان سالم بررسی شد. در مطالعه مورد-شاهدی، ۳۰۰ بیمار مبتلا به سرطان مری که تشخیص آن‌ها از نظر بافت‌شناسی تائید شده بود، با ۵۷۱ فرد سالم از همان محله‌ها مقایسه شدند. هم‌چنین، در مطالعه هم‌گروهی، ۴۸,۵۸۲ شرکت‌کننده بررسی شدند. نتایج نشان دادند که تقریباً تمام شرکت‌کنندگان (۹۸٪) به‌طور منظم چای سیاه مصرف می‌کردند و میانگین مصرف روزانه آن‌ها بیش از یک لیتر بود. از این میان، ۳۹٪ افراد، چای را در دمای کمتر از ۶۰ درجه سانتی‌گراد، ۳۸/۹٪ در دمای ۶۰ تا ۶۴ درجه سانتی‌گراد، و ۲۲٪ در دمای ۶۵ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر می‌نوشیدند. نتایج مطالعه مورد-شاهدی نشان دادند که در مقایسه با نوشیدن چای ولرم یا گرم، نوشیدن چای داغ (نسبت شانس: ۲/۰۷) و چای خیلی داغ (نسبت شانس: ۸/۱۶) با افزایش معنادار خطر سرطان مری همراه بود. از سوی دیگر، در مقایسه با نوشیدن چای چهار دقیقه یا بیشتر پس از ریختن آن در استکان، مصرف چای ۲ تا ۳ دقیقه پس‌از ریختن (نسبت شانس: ۲/۴۹) و کمتر از ۲ دقیقه پس‌از ریختن (نسبت شانس: ۵/۴۱) خطر ابتلا را به‌طور قابل‌توجهی افزایش داد. این مطالعه نشان داد که نوشیدن چای داغ، به‌عنوان عادتی رایج در استان گلستان، با افزایش خطر ابتلا به سرطان مری، به‌طور قابل‌توجهی مرتبط است (۱).

در سال ۲۰۱۹، یافته‌های مطالعه‌ی کوهورت گلستان با تحلیل‌های به‌روزتر و داده‌های بیشتر به‌روزرسانی شد. این مطالعه که در نشریه The International Journal of Cancer منتشر شد، داده‌های جدیدی را بر اساس پیگیری طولانی‌تر شرکت‌کنندگان (میانگین: ۱۰/۱ سال) ارائه داد. نتایج این تحقیق بار دیگر تائید کرد که نوشیدن چای در دمای ۶۰ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر، خطر ابتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی مری را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. نتایج این مطالعه نشان داد که نوشیدن چای داغ (۶۰ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر) و مصرف مقادیر زیاد چای (بیش از ۷۰۰ میلی‌لیتر در روز) خطر ابتلا به سرطان مری را تا ۹۰٪ بیشتر می‌کند (۲). دو نوع اصلی سرطان مری شامل کارسینوم سلول سنگفرشی (ESCC) و آدنوکارسینوما هستند.

مطالعه پژوهشگران چینی (۲۰۱۱)

به دنبال مطالعه‌ای که در ایران انجام شد، پژوهشی نیز توسط محققان چینی در سال ۲۰۱۱ صورت گرفت. هدف این مطالعه استفاده داده‌های حاصل از دو مطالعه مورد-شاهدی مبتنی بر بیمارستان برای بررسی این موضوع بود که نوشیدن مایعات داغ با ابتلا به سرطان مری در ارتباط است یا خیر. برای جمع‌آوری داده‌های مربوط به عوامل خطر احتمالی ابتلا به سرطان مری از ۲۱۳ بیمار و ۲۱۳ شاهد در جنوب چین، از ژانویه ۲۰۰۷ تا دسامبر ۲۰۱۰، یک پرسشنامه ساختاریافته مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد: افرادی که نوشیدنی‌های داغ و بسیار داغ مصرف کردند، در مقایسه با سایرین، به‌طور قابل‌توجهی در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان مری قرار داشتند (نسبت شانس: ۴/۱۳) و برای نوشیدنی‌های بسیار داغ نسبت شانس به ۸.۵۵ می‌رسد. این نتایج نشان می‌دهند افرادی که نوشیدنی‌های داغ مصرف کردند، تقریباً ۴ برابر بیشتر از گروه شاهد در معرض خطر ابتلا به سرطان مری بودند، درحالی‌که این خطر در افرادی که نوشیدنی‌های بسیار داغ مصرف کردند، تا ۸ برابر افزایش یافت (۳).

مطالعات مروری و متاآنالیز

در سال ۲۰۲۲، دو مطالعه مروری و متاآنالیز روی مطالعات مشاهده‌ای انجام شد. در مطالعه نخست، که شامل ۲۳ مطالعه مورد-شاهدی با تقریباً ۵۰۰۰ بیمار و ۱۰٬۰۰۰ فرد کنترل بود، مشخص شد که مصرف چای در دمای بالا با افزایش معنادار در خطر ابتلا به سرطان مری همراه است (نسبت شانس: ۱/۷۹). این افزایش خطر در بیشتر زیرگروه‌ها، از جمله جمعیت‌های اروپایی و استرالیایی، مشاهده شد، اما در مورد آدنوکارسینوم مری تفاوت معناداری دیده نشد (۴). مطالعه دوم، که شامل ۱۲ مطالعه مورد-شاهدی با مجموع ۵۲۵۳ بیمار و ۸۲۷۳ فرد کنترل بود، نشان داد که نوشیدن چای داغ به‌طور معناداری با افزایش خطر سرطان مری همراه است (نسبت شانس کل: ۲/۰۴). با این حال، این مطالعه تأکید کرد که شواهد پژوهشی در این زمینه هم‌چنان محدود بوده و برای تائید این ارتباط، انجام مطالعات بیشتری مورد نیاز است (۵).

یکی از مطالعاتی که به بررسی میزان قرارگیری در معرض نوشیدنی‌های داغ و ارتباط آن با خطر ابتلا به سرطان مری پرداخت، پژوهشی است که در کنیا و مالاوی در سال‌های ۲۰۱۸-۲۰۱۹ انجام شد. هدف این مطالعه، اندازه‌گیری دمای نوشیدنی‌های مصرفی و دمای مایع داخل مری (IELT) بین بزرگسالان و کودکان بود. در این مطالعه، ۲۴۶ شرکت‌کننده حضور داشتند که از این میان، ۲۳۶ نفر داده‌های مربوط به دمای نوشیدنی‌های خود را ثبت کردند (۵۲ کودک و ۱۸۳ بزرگسال). میانگین دمای اولین جرعه در کنیا ۶۷ درجه سانتی‌گراد و در مالاوی ۶۸ درجه سانتی‌گراد بود. در کنیا، ۵۸٪ و در مالاوی، تقریباً ۷۰٪ از اولین جرعه‌های مصرفی، دمایی بیش از ۶۵ درجه سانتی‌گراد داشتند (۶).

آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC)

آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC)، که یکی از نهادهای زیرمجموعه سازمان جهانی بهداشت (WHO) است، در سال ۲۰۱۶ نوشیدنی‌های بسیار داغ را به‌عنوان یک عامل احتمالاً سرطان‌زا (گروه A) طبقه‌بندی کرد. این طبقه‌بندی بر اساس شواهدی از مطالعات اپیدمیولوژیک، مطالعات آزمایشگاهی و مکانیسم‌های بیولوژیکی است که نشان می‌دهند مصرف مایعات داغ، به‌ویژه در دمای بالای ۶۵ تا ۷۰ درجه سانتی‌گراد، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد با این حال، IARC تأکید کرد که خود چای، قهوه یا دیگر نوشیدنی‌ها به‌تنهایی سرطان‌زا نیستند، بلکه دمای بسیار بالای مصرف آن‌ها عامل اصلی خطر محسوب می‌شود. بنابراین، به گفته این سازمان، یکی از راهکارهای بالقوه برای کاهش این خطر، انتظار برای کاهش دمای نوشیدنی تا زیر ۶۰ درجه سانتی‌گراد پیش از مصرف است (۷).

نتایج دو مطالعه مخالف

مطالعه China Kadoorie Biobank

مطالعه China Kadoorie Biobank، یک کوهورت آینده‌نگر با ۴۵۶,۱۵۵ شرکت‌کننده، به بررسی ارتباط میان مصرف چای داغ و خطر ابتلا به سرطان مری پرداخت. در این مطالعه که به مدت ۹/۲ سال انجام شد، مشخص شد نوشیدن چای بسیار داغ در کنار مصرف سیگار و الکل می‌تواند خطر ابتلا به این سرطان را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد. افرادی که روزانه ۱۵ گرم یا بیشتر الکل مصرف کرده و چای بسیار داغ می‌نوشیدند، ۵ برابر بیشتر در معرض خطر قرار داشتند. هم‌چنین، میان افراد سیگاری که روزانه چای داغ مصرف کردند، این خطر ۲ برابر بیشتر گزارش شد. این مطالعه نشان داد که پس از تعدیل عوامل مخدوش‌گر، مانند الکل و سیگار، ارتباط معناداری میان مصرف چای داغ و سرطان مری مشاهده نشد. این یافته برخلاف نتایج مطالعه‌ای در ایران است که حتی پس‌از تعدیل این عوامل، هم‌چنان ارتباط میان مصرف چای داغ و ابتلا به سرطان مری برقرار بود (۲). این نتایج نشان می‌دهند که مصرف هم‌زمان نوشیدنی‌های داغ با سیگار و الکل می‌تواند اثر سرطان‌زایی این عوامل را تشدید کند و بدون حضور این عوامل، نوشیدن چای داغ ممکن است با افزایش خطر سرطان مری همراه باشد، اما هم‌چنان از لحاظ آماری معنی‌دار نیست (۸).

مطالعه تصادفی‌سازی شده مندلی (۲۰۲۴)

مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۴ انجام شد، نتایج متفاوتی را نشان داد. این مطالعه با استفاده از روش تصادفی‌سازی مندلی (MR) به بررسی تاثیر دمای ترجیحی نوشیدنی‌های داغ بر خطر ابتلا به سرطان مری پرداخت. داده‌های مربوط به ترجیح دمای نوشیدنی داغ از بانک زیستی بریتانیا (UK Biobank) و داده‌های مربوط به سرطان مری از پایگاه Integrative Epidemiology Unit (IEU) جمع‌آوری شدند. این پژوهش شامل ۴۵۷,۸۷۳ نفر از اروپایی‌ها و ۲,۶۱۷ نفر از آسیایی‌های شرقی بود. در مجموع، داده‌های ۴,۴۲۶ بیمار مبتلا به سرطان مری و ۱,۲۰۲,۲۷۰ فرد سالم مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. روش‌های آماری، شامل مدل وزن‌دار واریانس معکوس (IVW) و آنالیزهای حساسیت مانند MR Egger، میانه وزنی و مد ساده و وزنی برای بررسی صحت مفروضات MR، استفاده شدند. هم‌چنین، متاآنالیز برای تائید یافته‌ها انجام شد. این مطالعه شواهد ژنتیکی جدیدی را ارائه می‌دهد که هیچ ارتباط علّی معناداری بین ترجیح نوشیدنی داغ و خطر بروز سرطان مری، چه در جمعیت اروپایی و چه در جمعیت آسیایی، وجود ندارد. بر این اساس، کاهش مصرف نوشیدنی‌های داغ به‌عنوان یک اقدام پیشگیرانه برای سرطان مری، شواهد کافی را به همراه ندارد (۹). این مطالعه از SNP‌های مرتبط با ترجیح دمای نوشیدنی‌های داغ استفاده کرد، اما مشخص نیست که این SNP‌ها تا چه حد می‌توانند مصرف واقعی نوشیدنی‌های داغ را به‌طور دقیق اندازه‌گیری کنند. علاوه‌بر این، تعریف مشخصی از «گرم» یا «داغ» بودن نوشیدنی‌ها ارائه نشده است، و دمای دقیق موردنظر در مطالعه مشخص نیست. هم‌چنین، میزان مواجهه با نوشیدنی‌های داغ (میزان و دفعات مصرف) در این مطالعه اندازه‌گیری نشده است. لازم به ذکر است که این مقاله در مجله‌ای با ضریب تأثیر (IF) برابر با ۲/۱ منتشر شده که در دسته مجلات Q3 قرار می‌گیرد.

راستی‌آزمایی: عمل اسلیو معده خطری ندارد و برای همه توصیه می‌شود.

نتیجه‌گیری

شواهد موجود حاکی از آن است که مصرف نوشیدنی‌های داغ، به‌ویژه در دماهای بالای ۶۰ درجه سانتی‌گراد، ممکن است با افزایش خطر ابتلا به سرطان مری ارتباط داشته باشد. نتایج برخی مطالعات انجام‌شده در ایران، چین و دیگر نقاط جهان نشان داده‌اند که نوشیدن چای یا دیگر نوشیدنی‌ها در دمای بسیار بالا احتمال ابتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی مری را افزایش می‌دهد اما این مطالعات مشاهده‌ای بوده و نیاز به بررسی‌های بیشتری برای تائید رابطه علّی آن دارند. شواهد در این زمینه متناقض بوده و برخی مطالعات جدیدتر، از جمله پژوهش‌هایی که از روش تصادفی‌سازی مندلی استفاده کرده‌اند، ارتباط علّی مشخصی را میان مصرف نوشیدنی‌های داغ و سرطان مری نیافتند. در نتیجه، اگرچه پرهیز از نوشیدنی‌های بسیار داغ می‌تواند یک اقدام احتیاطی باشد، هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری برای تائید دارد.

روش جست‌وجو

برای بررسی این ادعا از کلیدواژ‌های «Hot tea»؛ «esophageal cancer» و کلیدواژ‌های مترادف در پایگاه اطلاعاتی PubMed استفاده شد.

منابع

1. Islami F, Pourshams A, Nasrollahzadeh D, Kamangar F, Fahimi S, Shakeri R, et al. Tea drinking habits and oesophageal cancer in a high risk area in northern Iran: population based case-control study. Bmj. 2009;338:b929.
2. Islami F, Poustchi H, Pourshams A, Khoshnia M, Gharavi A, Kamangar F, et al. A prospective study of tea drinking temperature and risk of esophageal squamous cell carcinoma. International Journal of Cancer. 2020;146(1):18-25.
3. Lin J, Zeng R, Cao W, Luo R, Chen J, Lin Y. Hot beverageand food intake and esophageal cancer in southern China. Asian Pac J Cancer Prev. 2011;12(9):2189-92.
4. Luo H, Ge H. Hot Tea Consumption and Esophageal Cancer Risk: A Meta-Analysis of Observational Studies. Front Nutr. 2022;9:831567.
5. Zhong Y, Yang C, Wang N, Pan D, Wang S, Sun G. Hot Tea Drinking and the Risk of Esophageal Cancer: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutr Cancer. 2022;74(7):2384-91.
6. Menya D, Bouaoun L, Chepkomoi T, Simba H, Anabwani AA, Anabwani E, et al. Hot beverage consumptionin the African Esophageal Cancer Corridor: A community-based thermal exposure measurement study across the lifespan. Cancer Epidemiol. 2024;92:102614.
7. Cancer IAoRo. IARC Monographs evaluate drinking coffee, maté, and very hot beverages. 2016.
8. Yu C, Tang H, Guo Y, Bian Z, Yang L, Chen Y, et al. Hot Tea Consumption and Its Interactions With Alcohol and Tobacco Use on the Risk for Esophageal Cancer: A Population-Based Cohort Study. Ann Intern Med. 2018;168(7):489-97.
9. Zhu M, Wei M, Huang S, Pan X. The causal effect of hot beverage temperature preference on esophageal cancer risk: a Mendelian randomization study. J Thorac Dis. 2024;16(8):4852-62.