نتیجه‌ بررسی:درست

راستی آزمایی: مصرف چای بعد از غذا باعث جلوگیری از جذب آهن غذا می‌شود.

چای سیاه نوشیدنی محبوب ایرانیان است که بسیاری از مردم به طور روزانه از آن مصرف می‌کنند. ایران جز کشورهایی است که مصرف بالایی در این زمینه دارد.

اعداد و ارقام حاکی از آن است که ایران با مصرف سرانه ۱.۵ کیلوگرم چای جزو ۵ کشور اول مصرف کننده چای در جهان است  (۱ و ۲).

با توجه به مصرف بالای چایی در ایران و تمایل بعضی از مردم به مصرف چای بلافاصله بعد از غذا این نگرانی پیش می‌آید که آیا مصرف چای بعد از غذا می‌تواند یک عادت غذایی سالم تلقی شود و اینکه آیا این کار تاثیری در جذب آهن و کم خونی افراد دارد؟

راستی آزمایی: آیا مقدار بلانکیت موجود در شکر و قند برای سلامتی خطر دارد؟

چندین مطالعه نشان داده‌اند که چای و سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار  مانند قهوه می‌توانند جذب آهن را کاهش دهند. برای مثال یک مطالعه نشان داد که نوشیدن یک فنجان قهوه همراه با یک وعده غذایی همبرگر جذب آهن را تا ۳۹ درصد کاهش می‌دهد. نوشیدن چای نیز با همان وعده غذایی، جذب آهن را تا ۶۴ درصد کاهش داد (۳).

مطالعه دیگری نشان داد که نوشیدن یک فنجان قهوه فوری همراه با نان، جذب آهن را ۶۰ تا ۹۰ درصد کاهش می‌دهد. علاوه بر این، هرچه قهوه یا چای قوی‌تر باشد، آهن کمتری جذب می‌شود (۴).

با این‌ حال، به نظر نمی‌رسد کافئین به‌تنهایی ماده اصلی باشد که باعث تداخل در جذب آهن می‌شود. در واقع، یک مطالعه نشان داد که خود کافئین تنهایی به حدود ۶ درصد از آهن یک وعده غذایی متصل می‌شود. با توجه‌ به اینکه این مقدار نسبتاً کمی است، مواد دیگری نیز احتمالاً در چای و قهوه موجود هستند که بر جلوگیری از جذب آهن تأثیر گدارند (۴).

آیا آسپارتام (شیرین‌کننده مصنوعی) موجود در نوشابه‌ها و نوشیدنی‌ها سرطان‌زا است؟

با این‌ حال به نظر می‌رسد اثرات قهوه و چای بر جذب آهن بستگی به زمان نوشیدن آن دارد. برای مثال یک مطالعه نشان داد که نوشیدن قهوه یک ساعت قبل از غذا تأثیری در جذب آهن نداشت (۵). مطالعه دیگری نیز ارتباط بین مصرف چای سیاه و وضعیت آهن را در میان بزرگسالان آفریقایی بررسی کرد. محققان با تجزیه و تحلیل داده‌های ۱۶۰۵ شرکت‌کننده ۱۵ تا ۶۵ ساله، هیچ ارتباط معنی‌داری بین مصرف چای سیاه و میزان فریتین یا هموگلوبین سرم در مردان یا زنان پیدا نکردند. تجزیه و تحلیل رگرسیون لجستیک نشان داد که مصرف چای به طور قابل ملاحظه‌ای خطر کمبود آهن یا کم خونی فقر آهن را افزایش نمی‌دهد.

حتی در زیرگروه‌های جمعیتی که در معرض خطر بیشتری برای کمبود آهن قرار دارند، مانند زنان زیر ۴۰ سال، افراد با مصرف روزانه کم آهن، یا افرادی که سطح فریتین پایینی دارند، مصرف چای به طور قابل توجهی با وضعیت آهن مرتبط نبود. علیرغم شیوع بالای کم خونی فقر آهن (۱۴.۶ درصد) در بین زنان، مطالعه به این نتیجه رسید که مصرف چای سیاه به طور قابل توجهی کمبود آهن یا کم خونی فقر آهن را در این جمعیت توضیح نمی‌دهد (۶).

نتیجه‌گیری:

مطالعات متعددی نشان می‌دهد که نوشیدن چای یا قهوه به طور قابل‌ توجهی جذب آهن غیر هِم (آهن موجود در غذاهای حیوانی مانند گوشت قرمز و مرغ) را محدود می‌کند. اما این رابطه بین زمان مصرف چای و محدود شدن جذب آهن مشاهده شده است نه میزان مصرف چای. لذا افراد سالم بدون کمبود آهن نیازی به محدودکردن مصرف چای خود ندارند. برای کسانی که در معرض خطر کمبود آهن هستند، توصیه می‌شود چای را بین وعده‌های غذایی مصرف کنند و حداقل یک ساعت بعد از غذا برای نوشیدن چای صبر کنند (۷).

منابع:

1. https://www.statista.com/statistics/507950/global-per-capita-tea-consumption-by-country/
2. https://jehp.mui.ac.ir/article_26405_943586b9d3a265b3854b63a5636f4c7c.pdf
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6402915/
4. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0308814603002449?via%3Dihub
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6402915/
6. https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-of-nutrition/article/association-between-consumption-of-black-tea-and-iron-status-in-adult-africans-in-the-north-west-province-the-thusa-study/E325AD9E1B02DF07916BEB7E3070E55B
7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14718031/

روش کار: برای بررسی این موضوع از کلیدواژه‌های مربوط به کم‌خونی و مصرف چای برای جستجوی پایگاه پابمد استفاده کردیم. سرچ استراتژی زیر برای پایگاه‌داده‌ی pubmed استفاده شد:

(“anaemia” [All Fields] OR “anemia” [MeSH Terms] OR “anemia” [All Fields] OR “anaemias” [All Fields] OR “anemias” [All Fields]) AND (“tea” [MeSH Terms] OR “tea” [All Fields] OR (“coffee” [MeSH Terms] OR “coffee” [All Fields] OR “coffee s” [All Fields] OR “coffees” [All Fields]))

از سرچ استراتژی بالا ۱۳۹ مطالعه به دست آمد. همچنین از سرچ دستی گوگل و پایگاه گوگل اسکالر برای یافتن منابع مناسب استفاده شد. در نهایت ۶ مورد از منابعی که بیشترین اعتبار و ارتباط را برای انجام این بررسی داشتند مورد استفاده قرار گرفتند.