راستی‌آزمایی: برای مصرف آب آشامیدنی خانگی، نیاز به تصفیه کردن آب شهری است.
بیان مسئله
با افزایش تمایل به استفاده از داروهای گیاهی به‌عنوان جایگزینی برای داروهای شیمیایی، بسیاری از افراد بر این باورند که این داروها به دلیل منشاء طبیعی‌شان، بی‌خطر و بدون عوارض جانبی هستند. اما آیا این تصور صحیح است؟ آیا مصرف داروهای گیاهی واقعاً بدون خطر است؟
در ادامه، به بررسی مقالاتی می‌پردازیم که به ارزیابی بی‌خطری و عوارض جانبی داروهای گیاهی پرداخته‌اند.
آیا با استفاده از داروهای گیاهی، دیابت به‌طور کامل درمان‌پذیر است؟
روش کار
نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل Herbal Medicine استخراج کرده و پس‌از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌وجوی مقالات پرداختیم.
داروی گیاهی؛ درمانی بی‌خطر یا باور غلط؟
حدود ۱۰۰ سال پیش، گیاهان طبیعی درمان اصلی بیماری‌های انسان بودند. تخمین زده شده که ۲۵٪ از داروهای مدرن از گیاهانی ساخته شده‌اند که ابتدا به‌طور سنتی استفاده می‌شدند، مانند آسپرین، آرتمیسینین، افدرین و پاکلیتاکسل (۱). در دهه‌های اخیر، طیف بیماری‌ها تغییر کرده و عوارض جانبی دارویی نیز برجسته شده‌اند. بااین‌حال، شواهد علمی محدودی برای اثبات بی‌خطری و اثربخشی اکثر محصولات گیاهی وجود دارد (۲).
نتایج یک مطالعه مروری نشان داد که بسیاری از داروهای گیاهی بدون استاندارهای علمی مشخصی استفاده می‌شوند. هم‌چنین، فرایند آماده‌سازی آن‌ها برای کاهش سمیّت برخی گیاهان از اهمیت بسزایی برخوردار است (۳). از سوی دیگر، شواهدبه‌دست آمده از سنجش اثربخشی و مقررات داروهای گیاهی در ایالات متحده آمریکا، نشان داد که نگرانی‌هایی درخصوص عوارض برخی از گیاهان، مانند گل راعی یا هزارچشم، مطرح هستند (۴).
هم‌سو با یافته‌های فوق، برخی مطالعات به چالش‌های مربوط به نظارت بر بی‌خطری مصرف داروی گیاهی می‌پردازند و تاکید می‌کنند که بسیاری از این داروها بدون نظارت کافی استفاده می‌شوند (۵)، مثلاً برخی از دمنوش‌ها ممکن است باعث بروز عوارضی مانند مشکلات گوارشی شوند (۶).
بررسی شواهد: روغن حیوانی یا روغن گیاهی؟ کدام‌یک برای سلامت اثر مطلوب دارد؟
طبیعی بودن همیشه به معنای بی‌خطر بودن نیست!
بررسی نظام‌مند عوارض جانبی داروهای گیاهی با استفاده از پایگاه‌های داده‌ای فارماکوویژیلانس و متاآنالیز آن‌ها، نشان می‌دهد که برخی از این داروها ممکن است باعث ایجاد عوارض جدی مانند آسیب کبدی شوند (۷). مطالعه مشابه دیگری نیز یافته فوق را تائید می‌کند و به آسیب‌های کبدی و کلیوی ناشی از مصرف نادرست گیاهان طبیعی اشاره می‌کند (۸).
به‌طور کلی، بی‌خطری، اثربخشی و فعالیت زیستی داروهای گیاهی به‌معنای بی‌خطر بودن آن‌ها نیست. ترکیب دانش سنتی و علم مدرن می‌تواند به بهبود بی‌خطری این داروها کمک کند (۹).
نتیجه‌گیری
با توجه به نتایج مقالات مروری بررسی‌شده، می‌توان نتیجه گرفت که تصور عمومی مبنی بر بی‌خطر بودن داروهای گیاهی به دلیل منشاء طبیعی‌شان، نادرست است. بسیاری از این داروها ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی جدی شوند، به‌ویژه در صورت مصرف نادرست یا تداخل با داروهای دیگر. بنابراین، توصیه می‌شود پیش‌از مصرف هرگونه داروی گیاهی، با پزشک یا داروساز مشورت شده و از منابع معتبر برای تهیه این داروها استفاده شود.
منابع
۱. Organization WH. Herbal Medicine: WHO; [Available from: https://www.who.int/mediacentre/factsheets/2003/fs134/en/.
2. Bent S. Herbal medicine in the United States: review of efficacy, safety, and regulation: grand rounds at University of California, San Francisco Medical Center. Journal of general internal medicine. 2008;23:854-9.
3. Zhang J, Onakpoya IJ, Posadzki P, Eddouks M. The safety of herbal medicine: from prejudice to evidence. Evid Based Complement Alternat Med. 2015;2015:316706.
4. Bent S. Herbal medicine in the United States: review of efficacy, safety, and regulation: grand rounds at University of California, San Francisco Medical Center. J Gen Intern Med. 2008;23(6):854-9.
5. Ekor M. The growing use of herbal medicines: issues relating to adverse reactions and challenges in monitoring safety. Frontiers in pharmacology. 2014;4:177.
6. Lee H-G, Jeong H, Kwon C-Y, Kim K-H, Sung SH, Han JE, et al. Adverse events of herbal decoction: A systematic review and meta-analysis over past 10 years. Complementary Therapies in Medicine. 2024;83:103057.
7. Kongkaew C, Phan DTA, Janusorn P, Mongkhon P. Estimating Adverse Events Associated With Herbal Medicines Using Pharmacovigilance Databases: Systematic Review and Meta-Analysis. JMIR Public Health and Surveillance. 2024;10(1):e63808.
8. Posadzki P, Watson L, Ernst E. Adverse effects of herbal medicines: An overview of systematic reviews. Clinical medicine (London, England). 2013;13:7-12.
9. Balkrishna A, Sharma N, Srivastava D, Kukreti A, Srivastava S, Arya V. Exploring the Safety, Efficacy, and Bioactivity of Herbal Medicines: Bridging Traditional Wisdom and Modern Science in Healthcare. Future Integrative Medicine. 2024;3:35-49.
دیدگاهتان را بنویسید