نتیجه بررسی: شواهد ضعیف

راستی‌آزمایی: بهتر است ماهی را با خرما مصرف کنید.

بیان مسئله

در متون طب سنتی چینی و ایرانی، غذاها براساس تاثیرشان بر تعادل درونی بدن طبقه­‌بندی می‌شوند. ماهی اغلب به عنوان طبع سرد شناخته شده و طب سنتی، مصرف هم‌زمان مواد غذایی با طبع گرم را، مانند خرما، با آن توصیه می‌­کند.

هم‌چنین، برخی نیز معقد هستند که مصرف ترکیبی از ماهی و خرما، صرفاً یک تجربه خوشمزه نیست، بلکه می­‌تواند از جنبه­‌های سلامت نیز دارای مزایای متنوعی باشد، زیرا، ماهی منبع غنی از پروتئین با کیفیت بالا، اسیدهای چرب امگا‑۳ و ویتامین‌های گروه ب است، و خرما نیز سرشار از فیبر، آنتی‌اکسیدان‌، و قندهای طبیعی برای تأمین انرژی سریع.

در این راستی­‌آزمایی، برآنیم با مرور مقالات بسنجیم که این دیدگاه جنبه علمی دارد یا صرفاً یک سنت رسیده از نیاکان است.

 

راستی‌آزمایی: مصرف چای پس‌از صرف غذا باعث جلوگیری از جذب آهن غذا می‌شود.

روش کار

نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل: Hot and cold food و Hot-cold food theory استخراج کرده و پس‌از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌وجوی مقالات پرداختیم.

جایگاه خرما در کنار ماهی در سفره ایرانی از دیدگاه مزاج‌شناسی

دیدگاه­‌های طب سنتی، مثل طب ایرانی و چینی، در مقایسه با پزشکی مدرن نشان می‌­دهند که گرمی و سردی غذاها بر سطح انرژی، و عملکرد دستگاه گوارش، اثر می‌­گذارند. هم‌چنین، برقراری تعادل میان طبع مواد غذایی، تاثیر مفیدی بر سوخت‌­وساز، عملکرد هورمون‌­ها و سیستم ایمنی دارد^۱.

فلسفه مزاج گرم/سرد در پزشکی سنتی اشاره می­‌کند که ایجاد تعادل میان مصرف غذاهای گرم و سرد، مانند هم‌زمانی در مصرف ماهی و خرما، از نظر فیزیولوژیکی قابل توجیه است، اما برای تائید این یافته‌­ها در علوم سلامت و بالینی، نیاز به پژوهش‌­های دقیق‌­تر است^۲.

 

راستی‌آزمایی:‌ مسواک زدن بهتر است نیم ساعت بعد از غذا خوردن انجام شود.

طب گیاهی ادعا می­‌کند که مصرف غذاهایی با طبع گرم می‌­توانند با افزایش انرژی و تحریک متابولیسم به کاهش بروز سندرم سرد که به همراه مصرف موادغذایی با طبع سرد به­‌وجود می­‌آید، کمک کنند. بنابراین، ایجاد تعادل در طبع غذاها توصیه می‌­شود، اما شواهد علمی مستقیمی برای تائید آن وجود ندارد^۳.

باور سنتی یا حقیقت مزاجی؟

طب سنتی براساس تاثیر غذا بر متابولیسم، سیستم عصبی، التهاب و فرایند­های پاک‌سازی بدن، آن‌ها را  به طبع گرم یا سرد طبقه­‌بندی می­‌کند، اما شواهد قابل اعتنایی مبنی بر ضرورت ایجاد تعادل میان مصرف غذاهای گرم و سرد وجود ندارد. برای رسیدن به توصیه­‌های دقیق تغذیه‌­ای برپایه مزاج خوراکی­‌ها، لازم است مطالعات بیشتری صورت گیرند^۴. یافته‌های یک مطالعه هم‌گروهی نیز نشان داد که اگرچه طب سنتی ایجاد تعادل گرم/سرد را برای سلامت مهم می‌­داند، شواهد اپیدمیولوژیکی از این مطالعه، تاکید بر تاثیر قابل اعتماد این موضوع ندارد^۵.

 

راستی‌آزمایی: خوردن غذا بلافاصله پس از جراحی‌های زنان و زایمان توصیه نمی‌شود.

به‌­طور کلی، پژوهش‌­ها حاکی از آن هستند که برقراری تعادل میان طبع­‌های مختلف مواد غذایی، به مزاج هر فرد وابسته است، بنابراین نمی­‌توان یک توصیه عمومی برای مصرف هم‌زمان خوراکی­‌ها، ارائه داد و شناخت طبع­‌های غذایی و مزاج افراد، نیازمند تحقیقات گسترده­‌تری است^۶.

نتیجه‌­‌‌گیری

در طب سنتی، برقراری تعادل میان طبع‌های غذایی، یعنی ترکیب مواد غذایی گرم و سرد، به‌عنوان راهی برای حفظ سلامت و پیشگیری از بروز بیماری توصیه می‌شود. بسیاری بر این باورند که رعایت این تعادل می‌تواند به بهبود سلامت دستگاه گوارش، انرژی بدن و خلق‌وخو کمک کند. با این حال تاکنون مطالعات کافی با اعتبار بالا نتوانسته اند مفید بودن یا مضر بودن مصرف همزمان ماهی با یا بدون خرما را نشان دهند.

 

راستی‌آزمایی: تحت چه شرایطی، استفاده از ظرف پلاستیکی غذا، خطر بیماری قلبی‌عروقی را ایجاد می‌کند؟

فهرست منابع

۱. Dashtdar M, Dashtdar MR, Dashtdar F, Dashtdar B, Mojab E. The perspectives of traditional and modern medicine on the nature of hot and cold foods. Medical Research Journal. 2022;7(1):82-93.
2. Namiranian P, Naghizadeh A, Adel-Mehraban MS, Karimi M. Hot and Cold Theory: Evidence in Physiology. Hot and Cold Theory: The Path Towards Personalized Medicine. 2022:119-133.
3. Keyhanian K. Principle of hot and cold and its clinical application in traditional Chinese medicine. Hot and Cold Theory: The Path Towards Personalized Medicine. 2022:7-19.
4. Ormsby SM. Hot and cold theory: evidence in nutrition. Hot and Cold Theory: The Path Towards Personalized Medicine. Springer; 2022:87-107.
5. Nagata C, Wada K, Tamura T, Konishi K, Goto Y. Hot–cold foods in diet and all-cause mortality in a Japanese community: the Takayama study. Annals of Epidemiology. 2017;27(3):194-199. e2.
6. Xiong Y, Yan L, Li X, et al. Hot and Cold Theory: A Personalized Medicine Approach. Hot and Cold Theory: The Path Towards Personalized Medicine. Springer International Publishing; 2021:163-169.