نتیجه بررسی ادعا: شواهد ضعیف

آیا آسپارتام (شیرین‌کننده مصنوعی) موجود در نوشابه‌ها و نوشیدنی‌ها سرطان‌زا است؟

بیان مسئله:

آسپارتام یک شیرین‌کننده مصنوعی است که معمولاً به‌عنوان جایگزین قند در غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. آسپارتام به‌عنوان یک شیرین‌کننده مصنوعی کم‌کالری شناخته می‌شود که بسیار شیرین‌تر از شکر است و به دلیل خواص مطلوبی که دارد در صنایع غذایی و دارویی به ‌ویژه در نوشیدنی‌های رژیمی کاربرد فراوانی دارد.

قدرت شیرین‌کنندگی آسپارتام ۱۵۰ تا ۲۰۰ برابر قند است. این ترکیب از نظر عطر و طعم شباهت زیادی به قند طبیعی دارد و  بیش از سایر شیرین کننده‌های مصنوعی با ویژگی‌های قند مطابقت دارد. ادعا که آسپارتام موجود در نوشیدنی‌ها باعث سرطان می‌شود، موضوع بحث و تحقیقات علمی است. برای یک ارزیابی جامع، شواهد موجود از مطالعات اخیر و نظر کارشناسان و سازمان‌های معتبر را در فکت نامه سلامت بررسی می‌کنیم.

در سال ۲۰۲۳، آژانس بین المللی تحقیقات سرطان آسپارتام را به عنوان “احتمالاً سرطان زا برای انسان” طبقه بندی کرد. این طبقه بندی بر اساس “شواهد محدود” ارتباط بین مصرف آسپارتام و نوع خاصی از سرطان کبد، کارسینوم سلول‌های کبدی، در انسان است. همچنین این آژانس “شواهد محدود” سرطان زایی را در مطالعات حیوانی یافت.

بااین‌حال، در یک بررسی جداگانه و مستقل، سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) بهداشت در مورد افزودنی‌های غذایی به این نتیجه رسیدند که داده‌های موجود دلیل کافی برای تغییر میزان مصرف روزانه قابل‌قبول را ارائه نمی‌کند.  این سازمان اظهار داشت که شواهد ارتباط بین مصرف آسپارتام و سرطان در انسان قانع‌کننده نیست و شواهد موجود محدودیت‌های زیادی دارند.

مطالعه کوهورت NutriNet-Santé که مصرف آسپارتام را از تمام منابع غذایی مورد بررسی قرار داد، نشان داد که بزرگسالانی که مقادیر بیشتری آسپارتام مصرف می‌کنند، کمی بیشتر در معرض خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان، از جمله کارسینوم کبدی هستند. این مطالعه نشان داد آسپارتام باعث افزایش خطر ۱۳ درصدی سرطان می‌شود. بااین‌حال، این مطالعه اذعان کرد که سطح قطعیت ارتباط‌های مشاهده‌شده متوسط ​​بودند و برای ایجاد یک رابطه علیتی به تحقیقات بیشتری نیاز است.

برعکس، بررسی گودمن و همکاران شواهد اپیدمیولوژیک در مورد آسپارتام و سرطان را مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که داده‌های موجود از ارتباط علتیی بین مصرف آسپارتام و سرطان پشتیبانی نمی‌کند. این بررسی محدودیت‌های مطالعات موجود، مانند عوامل مخدوش‌کننده بالقوه و نیاز به تحقیقات قوی‌تر و طولانی‌مدت را برجسته کرد. سازمان‌های غذا و دارو مصرف روزانه قابل قبول ۰-۴۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن برای آسپارتام را تایید کرده‌اند. این به این معنی است که یک فرد بالغ با وزن ۷۰ کیلوگرم باید روزانه ۹ تا ۱۴ قوطی نوشابه رژیمی مصرف کند تا از حد توصیه شده فراتر رود، با این فرض که هیچ منبع دیگری برای دریافت آسپارتام وجود ندارد.

نتیجه‌گیری: آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان آسپارتام را به‌عنوان سرطان‌زای احتمالی معرفی کرده است؛ اما سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) و سازمان غذا و داروی بسیاری از کشورها مصرف آن را در حد سطوح توصیه شده ایمن می‌دانند. برای اظهارنظر قطعی در مورد اینکه آسپارتام می‌تواند باعث ایجاد سرطان شود نیاز به مطالعات بیشتری است.

منابع:

https://www.nature.com/articles/s41598-024-62461-w

https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/diet/artificial-sweeteners-fact-sheet

https://www.bmj.com/content/382/bmj.p1623

https://www.who.int/news/item/14-07-2023-aspartame-hazard-and-risk-assessment-results-released

روش کار: برای بررسی این موضوع از استراتژی جستجوی زیر برای پایگاه پابمد استفاده شد:

aspartame AND cancer