نتیجه بررسی:‌ درست

آیا واقعا انجام منظم ورزش باعث بهبود سلامت قلب می‌شود؟

بیان مسئله

این‌روزها پرسش رایجی مطرح است: آیا انجام منظم ورزش واقعاً می‌تواند سلامت قلب را بهبود بخشد؟ برای پاسخ به این سؤال، آخرین شواهد علمی و یافته‌های مطالعات منتشرشده، بررسی شده و جدیدترین پژوهش‌ها و گزارش‌های سازمان‌های معتبر جهانی، مانند WHO و CDC، مورد توجه قرار گرفته‌اند. در ادامه روشن خواهد شد که ادعای مفید بودن ورزش برای قلب، «درست» است یا خیر.

«فکت‌نامه سلامت» این موضوع را بر اساس منابع علمی معتبر ارزیابی می‌کند.

یافته‌‌ها

مزایای انجام ورزش بر سلامت قلب

داشتن تحرک منظم و انجام ورزش هوازی، قلب را مانند دیگر عضلات بدن تقویت می‌کند. موسسه ملی قلب، ریه و خون آمریکا (NHLBI) توضیح می‌دهد که انجام ورزش با شدت متوسط تا بالا باعث تقویت عضله قلب می‌شود، در نتیجه کارایی پمپاژ خون توسط قلب افزایش یافته و حجم خون بیشتری به‌سمت عضلات و بافت‌ها حرکت می‌کند (۱). این فعالیت منظم سبب گشادشدن عروق و مویرگ‌های خونی نیز می‌شود تا اکسیژن و مواد مغذی بیشتری به قلب و دیگر اندام‌ها برسد. به‌عبارتی، انجام منظم ورزش قلب را «آماده‌به‌کار» نگه می‌دارد و ضریب توانایی آن را بالا می‌برد. بر عکس، افراد کم‌تحرک در معرض مشکلات بیشتری برای کارکرد قلبی قرار دارند و کم‌تحرکی حتی جزو عوامل خطر اصلی ابتلا به بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود (۱، ۲).

از سوی دیگر، انجام منظم ورزش عوامل خطر قلبی-عروقی را بهبود می‌دهد. انجمن قلب آمریکا (AHA) گزارش می‌دهد که فعالیت بدنی منظم موجب کاهش فشار خون و کاهش چربی بد خون (LDL) شده و سطوح کلسترول خوب (HDL) را افزایش می‌دهد (۳). به همین ترتیب، ورزش به حفظ وزن سالم و کنترل قند خون کمک می‌کند که به‌نوبه‌خود از تجمع چربی در شریان‌های کرونر پیشگیری می‌کند. به عبارت دیگر، با انجام منظم ورزش می‌توان خطر ابتلا به فشار خون بالا، چاقی و دیابت نوع ۲ را کاهش داد، که همگی از عوامل مهم خطر بروز بیماری‌های قلبی هستند. مطالعات نشان می‌دهند افرادی که ۱۵۰ دقیقه در هفته ورزش هوازی با شدت متوسط انجام می‌دهند، به‌طور قابل‌توجهی خطر بیماری‌های قلبی و سکته را در خود کاهش می‌دهند (۳، ۴).

شواهد اپیدمیولوژیکی

شواهد گسترده‌ای حاکی از آن هستند که افراد فعال‌تر کمتر در معرض بیماری‌های قلبی قرار می‌گیرند. سازمان جهانی بهداشت (WHO) بیان می‌کند بزرگسالانی که فعالیت بدنی کافی ندارند، نسبت به افراد فعال ۲۰ تا ۳۰ درصد خطر مرگ‌ومیر بیشتری دارند (۵). هم‌چنین میان افراد فعال، خطر مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی و ابتلا به فشار خون جدید کاهش پیدا می‌کند (۵). انجمن قلب آمریکا نیز معتقد است افرادی که ورزش می‌کنند، حتی در صورت وجود عوامل خطر مانند فشار خون بالا یا دیابت، نرخ مرگ‌ومیر کمتری نسبت به افراد غیرفعال دارند. هم‌چنین بیماران قلبی فعال، طول عمر بیشتری داشته و کمتر دچار حملات قلبی می‌شوند (۴،۳).

نتایج مطالعات مروری و متاآنالیزها

چندین متاآنالیز علمی نیز به بررسی تاثیر ورزش بر سلامت قلب پرداخته‌اند. یکی از مطالعات در سال ۲۰۲۴ نشان داد بالاترین سطح فعالیت ورزشی در اوقات فراغت با کاهش حدود ۲۰ درصدی خطر کلی بیماری‌های قلبی-عروقی و سکته مغزی همراه است (۶). بررسی دیگری در همان سال گزارش کرد که برنامه‌های ورزشی منظم منجر به کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک و بهبودی در سطوح کلسترول و شاخص توده بدنی می‌شوند (۷). این مطالعه هم‌چنین نشان داد در افراد ورزش‌کار، خطر وقوع سکته یا حمله قلبی تا حد زیادی کاهش یافت (۷). در یک متاآنالیز جدیدتر در سال ۲۰۲۵ نیز نشان داده شد که انجام منظم ورزش باعث بهبود فشار خون و کاهش ضربان قلب در حالت استراحت می‌شود (۸)، هرچند روی برخی دیگر از شاخص‌های چربی خون اثر ثابتی مشاهده نشد. به‌طور کلی، این متاآنالیزها نتیجه می‌گیرند که ورزش حداقل به کاهش فشار خون و بهبود عملکرد کلی قلب کمک می‌کند (۷، ۸).

توصیه‌های جهانی

سازمان‌های بین‌المللی سلامت توصیه می‌کنند برای بهره‌مندی از مزایای سلامت قلب، بزرگسالان حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی با شدت متوسط یا ۷۵ دقیقه ورزش شدید در هفته انجام دهند (۴، ۹). این راهنمایی بر پایه ده‌ها سال تحقیق شکل گرفته و نشان داد هر قدر فرد فعال‌تر باشد، تاثیرات مثبت بیشتری روی سلامت قلب حاصل خواهد شد. WHO همچنین تأکید می‌کند حتی مقادیر کم فعالیت بدنی هم بهتر از بی‌تحرکی است و افزایش تدریجی مدت زمان ورزش می‌تواند فواید آن را تقویت کند (۵، ۹). علاوه‌بر این، انجام تمرینات تقویت عضله (مانند تمرینات مقاومتی یا وزنه‌ای) نیز حداقل دو بار در هفته توصیه می‌شود. به این ترتیب، نه‌تنها قلب بلکه سیستم عضلانی و متابولیسم نیز از مزایای انجام منظم ورزش بهره‌مند می‌شوند. در مجموع، با گنجاندن انجام منظم ورزش در برنامه هفتگی، می‌توان به طور مؤثری خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش داد (۳، ۴، ۹).

راستی‌آزمایی: بهداشت دهان و دندان با سلامت قلب و عروق انسان مرتبط است.

نتیجه‌گیری

در پرتو شواهد علمی گسترده باید گفت، انجام منظم ورزش به‌طور مؤثری باعث بهبود سلامت قلب می‌شود. نتایج تحقیقات نشان می‌دهند ورزش با تقویت عملکرد قلب، کاهش عوامل خطر و بهبود عروق خونی، در پیشگیری و کنترل بیماری‌های قلبی نقش کلیدی دارد. بنابراین این ادعا درست است و «فکت‌نامه سلامت» آن را براساس منابع علمی معتبر تأیید می‌کند.

منابع

1. National Heart, Lung, and Blood Institute (NIH). “Physical Activity and Your Heart.” ۲۰۲۳.
2. WHO. “Physical Inactivity: A Global Public Health Problem.” Fact Sheet, 2024.
3. American Heart Association. “Physical Activity Improves Heart Health.” AHA Guidelines, 2024.
4. CDC. “Benefits of Physical Activity.” Centers for Disease Control and Prevention, 2024.
5. WHO. “Global Action Plan on Physical Activity 2018–۲۰۳۰.” ۲۰۲۳ Update.
6. Kazemi F. et al. “Physical Activity and Risk of Cardiovascular Disease: Dose-Response Meta-analysis.” IJBNPA, 2024.
7. Masmoum A. et al. “Exercise and Cardiovascular Risk Factors: Systematic Review and Meta-analysis.” Cureus, 2024.
8. Hu L. et al. “Exercise and Blood Pressure/Heart Rate: Meta-analysis.” Frontiers in Public Health, 2025.
9. U.S. Department of Health and Human Services. “Physical Activity Guidelines for Americans.” ۲nd Edition, 2023.