نتیجه بررسی: درست

راستی‌آزمایی: خوردن چای بیش ‌از حد باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شود.

در عرصه سلامت، همواره باورهای اشتباهی وجود دارند که می‌توانند سلامت افراد را تحت تأثیر قرار دهند. یکی از این باورهای رایج، ارتباط مستقیم مصرف چای با ایجاد سنگ کلیه است. این موضوع در افکار عمومی ریشه دوانده است، به نحوی که بسیاری از افراد از نوشیدن چای می‌ترسند. اما آیا واقعاً این ترس، پس‌زمینه علمی دارد؟ برای پاسخگویی دقیق به این پرسش، باید به مطالعات و تحقیقات معتبر علمی مراجعه کنیم.

تاریخچه و گستردگی تحقیقات

پژوهشگران در سراسر دنیا این موضوع را با دقت و ظرافت علمی مورد بررسی قرار داده‌اند. مطالعات گسترده‌ای در کشورهای مختلف انجام شده که هر یک از زاویه‌ای متفاوت به این موضوع نگریسته‌اند. یکی از جامع‌ترین این تحقیقات، مطالعه بزرگی در چین بود که بیش از نیم میلیون نفر را تحت پوشش قرار داد و نتایج شگفت‌انگیزی را به دست آورد. این پژوهش نشان داد که نه تنها چای باعث سنگ کلیه نمی‌شود، بلکه می‌تواند خطر ابتلا به آن را به میزان قابل توجهی کاهش دهد (۱).

شواهد ژنتیکی: دقت علمی بی‌نظیر

مطالعات پیشرفته ژنتیکی، دریچه جدیدی را از فهم ما به روابط پیچیده میان تغذیه و سلامت گشوده‌اند. محققان با بررسی دقیق ژن‌های مرتبط با مصرف چای به کشفیات مهمی دست یافتند. آنها دریافتند که این نوشیدنی نه تنها خطرناک نیست، بلکه می‌تواند خطر سنگ کلیه را تا ۵۳ درصد کاهش دهد. این تحقیق که در مقیاسی بین‌المللی انجام شد، از اعتبار علمی بسیار بالایی برخوردار است و نشان می‌دهد که رابطه چای با سنگ کلیه بسیار پیچیده‌تر و مثبت‌تر از آن چیزی است که پیش از این تصور می‌شود (۲).

راستی‌آزمایی: روغن ماهی در رفع خارش ناشی از اختلال عملکرد کلیه موثر است.

مکانیسم‌های علمی محافظتی چای

دانشمندان با دقت و ریزبینی علمی، مکانیسم‌های متعددی را برای اثرات محافظتی چای شناسایی کرده‌اند. چای سبز به دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌های قوی، می‌تواند از تشکیل رسوبات کلسیمی در کلیه جلوگیری کند. همچنین، این نوشیدنی باعث افزایش سیترات ادراری می‌شود که نقش مهمی در پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه دارد (۳-۴).

مطالعات آزمایشگاهی روی موش‌ها نشان دادند که عصاره چای سبز می‌تواند فرایندهای اکسیداتیو را کاهش داده و از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری کنند. این تحقیقات نشان می‌دهند که ترکیبات موجود در چای دارای خواص محافظتی بسیار پیچیده و قابل توجهی هستند (۵).

تفاوت‌های جنسیتی و فردی

یکی از نکات جالب توجه در این مطالعات، تفاوت‌های جنسیتی در اثرات چای است. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که اثرات محافظتی چای در مردان ممکن است قوی‌تر از زنان باشند. این موضوع اهمیت توجه به تفاوت‌های فردی را در تغذیه و سلامت نشان می‌دهد (۶).

اگزالات

با این حال، برخی مطالعات نتایج متفاوتی را گزارش کرده‌اند. یک مطالعه پژوهشی نشان داد که مصرف بیش از ۴ لیوان چای در روز می‌تواند خطر سنگ اگزالات کلسیم را تا ۲/۷۳ برابر افزایش دهد. این یافته اهمیت تعادل و میانه‌روی را در مصرف چای برجسته می‌کند (۷). دانشمندان دریافته‌اند که ۸۰ تا ۸۵ درصد اگزالات دریافتی از طریق چای و قهوه تأمین می‌شود. با این حال، مطالعه دیگری نشان داد که مصرف روزانه چای سبز تأثیر معناداری در افزایش خطر فاکتورهای سنگ کلیه ندارد (۸-۹).

مطالعه‌ دیگری نشان داد که مصرف چای سیاه در افراد سالم، با وجود محتوای بالای اگزالات آن، خطر قابل توجهی را برای تشکیل سنگ کلیه ایجاد نمی‌کند. افزایش سطح سیترات ادرار که یک مهارکننده مهم تشکیل سنگ است، می‌تواند تاثیرات منفی اگزالات را جبران کند. به همین دلیل، مصرف چای سیاه در افراد سالم به طور قابل توجهی باعث تشکیل سنگ کلیه نمی‌شود. اما برای افرادی که مشکل جذب بیش از حد اگزالات را از روده دارند (مانند برخی بیماران مبتلا به سنگ کلیه)، ممکن است مصرف چای سیاه تاثیر متفاوتی داشته باشد و نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه احساس می‌شود(۱۰).

راستی آزمایی: مصرف چای بعد از غذا باعث جلوگیری از جذب آهن غذا می‌شود.

نظر متخصص

دکتر کرستین ترن، پزشک و جراح ارولوژی، توصیه می‌کند افرادی که به سنگ کلیه از نوع کلسیم-اگزالات مبتلا هستند، رژیم غذایی خود را با دقت تنظیم کنند تا حاوی مقادیر بالای اگزالات نباشد. یکی از منابع غذایی اگزالات، چای است. بنابراین، این افراد باید از مصرف بیش‌ازحد چای پرهیز کنند تا خطر تشکیل مجدد سنگ کلیه کاهش یابد (۱۱).

نتیجه‌گیری:

به طور کلی، شواهد علمی نشان می‌دهند که مصرف متعادل چای، به‌ ویژه چای سبز، به دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌ها و افزایش سطح سیترات ادراری، می‌تواند به کاهش خطر تشکیل سنگ کلیه کمک کند. با این حال، مصرف بیش‌ازحد چای، به‌ ویژه چای سیاه که حاوی مقادیر بیشتری اگزالات است، ممکن است در برخی افراد، به‌ خصوص بیمارانی که مستعد تشکیل سنگ‌های کلسیمی-اگزالاتی هستند، خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد. تاثیرات چای می‌تواند بر اساس ویژگی‌های فردی، تفاوت‌های جنسیتی و شرایط سلامت هر فرد، متفاوت باشد. بنابراین، رعایت تعادل در مصرف چای و مشورت با پزشک برای افرادی که در معرض خطر هستند، توصیه می‌شود.

روش کار: برای بررسی این ادعا، از کلیدواژه‌های زیر در پایگاه‌های اطلاعاتی پابمد (PubMed)، اسکوپوس (Scopus) و کتابخانه کاکرین (Cochrane Library) استفاده شد:

(Tea[Title] OR “Black tea”[Title] OR “Green tea”[Title] OR “White tea”[Title] OR “Matcha”[Title] OR Brew[Title] OR Tisane[Title] OR Cha[Title] OR Chai[Title] OR “Herbal tea”[Title]) AND (“Kidney Calculi”[Mesh])

با استفاده از این رویکرد جست‌وجو و یافتن دیگر مقالات در اینترنت، در مجموع ۱۰ مطالعه برای بررسی این موضوع استفاده شدند.

منابع:

1. Wang H, Fan J, Yu C, Guo Y, Pei P, Yang L, et al. Consumption of Tea, Alcohol, and Fruits and Risk of Kidney Stones: A Prospective Cohort Study in 0.5 Million Chinese Adults. Nutrients. 2021;13(4).
2. Liu D, Wang J, Chen Y, Liu F, Deng Y, Wang M. Tea intake and risk of kidney stones: A mendelian randomization study. Nutrition. 2023;107:111919.
3. Siener R, Hesse A. Effect of Black Tea Consumption on Urinary Risk Factors for Kidney Stone Formation. Nutrients. 2021;13(12).
4. Barghouthy Y, Corrales M, Doizi S, Somani BK, Traxer O. Tea and coffee consumption and pathophysiology related to kidney stone formation: a systematic review. World J Urol. 2021;39(7):2417-26.
5. Itoh Y, Yasui T, Okada A, Tozawa K, Hayashi Y, Kohri K. Preventive effects of green tea on renal stone formation and the role of oxidative stress in nephrolithiasis. J Urol. 2005;173(1):271-5.
6. Shu X, Cai H, Xiang YB, Li H, Lipworth L, Miller NL, et al. Green tea intake and risk of incident kidney stones: Prospective cohort studies in middle-aged and elderly Chinese individuals. Int J Urol. 2019;26(2):241-6.
7. Haghighatdoost F, Sadeghian R, Abbasi B. The Associations Between Tea and Coffee Drinking and Risk of Calcium-Oxalate Renal Stones. Plant Foods Hum Nutr. 2021;76(4):516-22.
8. Rode J, Bazin D, Dessombz A, Benzerara Y, Letavernier E, Tabibzadeh N, et al. Daily Green Tea Infusions in Hypercalciuric Renal Stone Patients: No Evidence for Increased Stone Risk Factors or Oxalate-Dependent Stones. Nutrients. 2019;11(2).
9. Gasińska A, Gajewska D. Tea and coffee as the main sources of oxalate in diets of patients with kidney oxalate stones. Rocz Panstw Zakl Hig. 2007;58(1):61-7.
10. Chen F, Bao X, Liu S, Ye K, Xiang S, Yu L, et al. Gut microbiota affect the formation of calcium oxalate renal calculi caused by high daily tea consumption. Appl Microbiol Biotechnol. 2021;105(2):789-802.
11. MD DCT. is it safe to drink tea with kidney stones? 2018 [Available from: https://www.youtube.com/watch?v=eMTPTzRLHp8&pp=ygUVVGVhIGFuZCBLaWRuZXkgc3RvbmVz.