نتیجه بررسی: شواهد ضعیف

راستی‌آزمایی: تاثیر پانسمان‌‌ها و عوامل موضعی در پیشگیری از ایجاد زخم‌های فشاری

بیان مساله

زخم بستر یا زخم فشاری (bed sore or pressure ulcer) به علت وارد آمدن آسیب و فشار طولانی‌مدت به یک ناحیه از پوست و بافت‌های زیرین آن ایجاد می‌شود. عدم درمان به‌موقع این وضعیت، منجر به عمیق‌تر شدن زخم می‌شود که ممکن است همراه با عفونت و آسیب به بافت‌های عضلانی و استخوانی باشد. برای پیشگیری از بروز این معضل، راهکارهای مختلفی پیشنهاد می‌شوند که استفاده از پانسمان‌ها و کرم‌های موضعی از جمله روش‌های پیشنهادی هستند. ما در این مقاله، برآنیم تا به بررسی این ادعا بپردازیم.

راستی‌آزمایی: مصرف زیتون برای کنترل دیابت موثر است

تاثیر پانسمان‌ها و کرم‌های موضعی بر پیشگیری از ایجاد زخم بستر

براساس یافته‌های مطالعاتی که توسط مایوکلینیک (Mayo Clinic) در ایالات متحده انجام شده‌اند، انجام اقداماتی از قبیل، نظافت منظم، رژیم غذایی متعادل، عدم استعمال دخانیات، ورزش، تغییر وضعیت بدن و مدیریت استرس برای پیشگیری از ایجاد زخم بستر توصیه می‌شوند. علاوه بر آن، بر اساس اطلاعاتی که در وب‌سایت Medline Plus آمده، به علت فشار وارد آمده به ناحیه پوست و بافت نرم، جریان خون آن قسمت کاهش پیدا می‌کند، لذا رعایت اقداماتی از قبیل انجام روتین پوستی، اقدامات فیزیکی و تغذیه می‌توانند از بروز این عارضه پیشگیری کنند. هم‌راستا با گزارش‌های منتشر شده در دو وبگاه فوق، موسسه جانز هاپکینز (Johns Hopkins) نیز اقدامات پیشگیرانه فوق را تایید کرده است. مرکز تحقیقات سرطان انگلستان نیز به نکاتی مانند کاهش فشار مستقیم، تمیز و خشک نگه داشتن پوست، مصرف روزانه دو لیتر آب، عدم استفاده از پودر تالک، استفاده از ملحفه‌های پنبه‌ای و ابریشمی، عدم انجام ماساژ یا مالش روی موضع مورد نظر و پیروی از رژیم غذایی متعادل جهت پیشگیری از بروز زخم فشاری، اشاره می‌کند.

کلینک‌های درمانی و شرکت‌های بهداشتی-درمانی، علاوه بر موارد فوق، به استفاده از پانسمان‌ها و پماد‌های موضعی نیز اشاره می‌کنند. نتایج بررسی میدانی شرکت بی. براون (B. Braun؛ یک شرکت مراقبت سلامت مستقر در آلمان) روی ۲۶ بیمار در طول ۶ هفته، نشان داد که پانسمان همراه با مصرف روغن‌های موضعی در پیشگیری و بهبودی زخم‌های فشاری نقش دارند. محققان کلینیک کلیولند (Cleveland Clinic)، شست‌و‌شوی زخم و استفاده از باندهای طبی و پانسمان‌ها را برای پیشگیری و درمان این وضعیت توصیه می‌کنند.

راستی‌آزمایی: ریختن بتادین روی زخم خطرناک است.

شواهد کتابخانه کاکرین

نتایج ۱۸ مطالعه کارآزمایی بالینی (۳۶۲۹ شرکت‌کننده) نشان دادند که استفاده از کرم‌های موضعی هیچ مزیت یا آسیب مشخصی برای زخم ندارند. همچنین، عوامل موضعی فاقد اسید چرب، ممکن است بروز زخم‌های فشاری را کاهش دهند. علاوه بر آن، پانسمان‌های سیلیکونی می‌توانند بروز این نوع از زخم‌ها را در هر مرحله‌ای کاهش دهند. با این وجود، سطح قطعیت شواهد پائین بوده و انجام پژوهش‌های بیشتر توصیه می‌شود (۱).

در راستای مطالعه فوق، مطالعه دیگری نیز در سال ۲۰۲۴ انجام شد، و نتایج آن نشان دادند که شواهد موجود در این زمینه از قطعیت کافی برخوردار نیستند، لذا نمی‌توان به تاثیر استفاده از پانسمان‌ها و کرم‌های موضعی در پیشگیری و عوارض ناخواسته از زخم بستر پی برد (۲).

گزارش بررسی یک خبر: آیا چینی‌ها درمان قطعی دیابت را پیدا کردند؟

بررسی مقالات

روش کار:

نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل: Dressings؛ topical agents و pressure ulcers استخراج کرده و پس از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌و‌جوی مقالات پرداختیم.

مرور مقالات:

نتایج یک مطالعه مروری در سال ۲۰۲۱ نشان داد که پانسمان‌ها، نیروهای اصطکاک منتقل شده به پوست بیمار را کاهش می‌دهند، لذا در پیشگیری و کاهش بروز زخم فشاری نقش دارند (۳). علاوه بر این یافته، نتایج یک مطالعه مروری دیگر در سال ۲۰۱۹ حاکی از آن بود که داشتن فعالیت فیزیکی، مراقبت و نظافت پوست، رژیم غذایی متعادل و نیز استفاده از پانسمان‌های پیشگیری‌کننده برای مدیریت این معضل موثر هستند (۴). هم‌راستا با نتایج فوق، مطالعه دیگری نشان داد که استفاده از پانسمان و درمان‌های موضعی در کنار تبعیت از توصیه‌های دیگر، نیز موثر هستند (۵).

علی‌رغم نتایج فوق، یافته‌های یک مطالعه مروری نشان داد که شواهدی با قطعیت متوسط، اثربخشی پانسمان را برای پیشگیری ازبروز زخم بستر نشان داده‌اند. با این وجود، به علت وجود ناهمگونی در نتایج مقالات مرتبط، انجام تحقیقات بیشتر برای مشخص کردن این ارتباط توصیه می‌شود (۶). در این راستا، گزارش مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ حاکی از آن بود که تعداد کارآزمایی‌های بالینی با سطح قطعیت بالا که در این زمینه انجام شده باشند، محدود هستند. لذا، برای اطمینان از روش‌های پیشگیری موثر، انجام کارآزمایی‌های بالینی با کیفیت بالا و تحقیقات بیشتر اولویت دارند (۷). همچنین یافته‌های مطالعه دیگر در سال ۲۰۲۲، نشان داد که بازار محصولات مراقبت از زخم در حال رشد بوده و درمان‌های موضعی یکی از روش‌های موجود است. با وجود دسترسی به این موارد، شواهد بالینی ضعیفی تاثیر این راهکار را نشان دادند، لذا انجام مطالعات بیشتر در این زمینه ضرورت دارد (۸).

بررسی ادعا: مصرف عنبرنسا تاثیرات درمانی قابل توجهی دارد؟

نتیجه‌گیری

تاثیر استفاده از پانسمان‌ها و عوامل موضعی در پیشگیری از ایجاد زخم فشاری به‌طور قطعی مشخص نیست، اما آنچه که مسلم است، استفاده از این روش‌ها ضرری ندارند. اما، انجام مطالعات بیشتر با سطح قطعیت بالا در این زمینه یک الویت محسوب می‌شود.

فهرست منابع

1. Zena EH Moore, Joan Webster. Dressings and topical agents for preventing pressure ulcers. 2. 2018;2018(0):0-0.
2. Patton D, Moore ZE, Boland F, Chaboyer WP, Latimer SL, Walker RM, et al. Dressings and topical agents for preventing pressure ulcers. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2024 (12).
3. Avsar P, Moore Z, Patton D. Dressings for preventing pressure ulcers: how do they work? Journal of Wound Care. 2021 2021/01/02;30(1):33-39.
4. Mervis JS, Phillips TJ. Pressure ulcers: Prevention and management. Journal of the American Academy of Dermatology. 2019 2019/10/01/;81(4):893-902.
5. Jaffe L, Wu SC. Dressings, Topical Therapy, and Negative Pressure Wound Therapy. Clinics in Podiatric Medicine and Surgery. 2019;36(3):397-411.
6. Fulbrook P, Mbuzi V, Miles S. Effectiveness of prophylactic sacral protective dressings to prevent pressure injury: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Nursing Studies. 2019 2019/12/01/;100:103400.
7. Walker RM, Gillespie BM, McInnes E, Moore Z, Eskes AM, Patton D, et al. Prevention and treatment of pressure injuries: A meta-synthesis of Cochrane Reviews. Journal of Tissue Viability. 2020 2020/11/01/;29(4):227-43.
8. Shaydakov ME, Ting W, Sadek M, Aziz F, Diaz JA, Raffetto JD, et al. Review of the current evidence for topical treatment for venous leg ulcers. Journal of Vascular Surgery: Venous and Lymphatic Disorders. 2022 2022/01/01/;10(1):241-47.e15.