نتیجه بررسی:‌ نادرست

راستی‌آزمایی: ریختن بتادین روی زخم خطرناک است.

بتادین (povidone-iodine) یکی از رایج‌ترین مواد ضدعفونی‌کننده است که به دلیل خواص ضدمیکروبی قوی خود در پیشگیری از عفونت‌های پوستی و زخم‌ها، استفاده می‌شود. این ماده، ترکیبی است از ید و یک حامل محلول در آب به نام پویدون که باعث انتشار تدریجی ید شده و علیه طیف گسترده‌ای از باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها موثر است. با وجود کاربرد گسترده بتادین، ادعاهایی وجود دارد مبنی بر اینکه استفاده مستقیم از آن روی زخم‌های باز می‌تواند مضر و حتی خطرناک باشد. در این مطلب به بررسی این ادعا می‌پردازیم.

انتخاب راهکار شیمیایی مناسب در مراقبت از زخم یکی از مهم‌ترین اصول درمانی است که می‌تواند تأثیر عمیقی بر روند بهبود زخم داشته باشد. پوویدون ید (بتادین) یک محلول شیمیایی است که به عنوان یک ضدعفونی‌کننده شناخته شده، و دهه‌هاست در مراقبت‌های پزشکی استفاده می‌شود. این ماده نه‌تنها یک ضدعفونی‌کننده ساده، بلکه یک راهکار چندمنظوره برای کنترل عفونت و تسریع ترمیم زخم محسوب می‌شود. محققان در مطالعات مختلف نشان داده‌اند که انتخاب درست محلول مراقبت از زخم می‌تواند شدت آسیب را کاهش داده و سرعت بهبودی آن را بیشتر کند (۱).

مکانیسم پیچیده عملکرد پوویدون ید در کنترل عفونت

پوویدون ید از نظر علمی یک ترکیب شگفت‌انگیز با مکانیسم عملکرد پیچیده است. این محلول دارای طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های ضدمیکروبی است که آن را به یک سلاح قدرتمند علیه عوامل عفونی تبدیل می‌کند. توانایی نفوذ در لایه‌های عمیق بیوفیلم‌ها، عدم ایجاد مقاومت میکروبی، خواص ضدالتهابی طبیعی و سمیّت پایین برای بافت‌های سالم، از جمله مهم‌ترین مزایای آن محسوب می‌شوند. این ویژگی‌ها باعث شده تا پوویدون ید یک گزینه منحصربه‌فرد در مدیریت زخم‌های مختلف باشد. متخصصان تاکید دارند که این محلول می‌تواند به سرعت و با کارایی بالا عوامل عفونی را از بین برده و در عین حال کمترین آسیب را به بافت‌های سالم وارد کند (۲، ۳).

کارآمدی در کاهش عفونت‌های محل جراحی

یکی از مهم‌ترین کاربردهای پوویدون ید، پیشگیری از عفونت‌های محل جراحی (SSI) است. متاآنالیزهای گسترده نشان می‌دهند که استفاده از این محلول در شست‌وشوی محل جراحی می‌تواند خطر عفونت‌های پس از عمل را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد. نتایج یک مطالعه علمی دقیق که روی ۳۸۱۶ بیمار انجام شد، نشان داد که استفاده از پوویدون ید خطر عفونت‌های محل جراحی را تا ۴۶ درصد کاهش می‌دهد. این موضوع اهمیت استفاده از این محلول را در پروتکل‌های جراحی و مراقبت‌های پس از عمل نشان می‌دهد. محققان تاکید دارند که این کاهش قابل توجه می‌تواند منجر به کاهش عوارض، کاهش طول مدت بستری در بیمارستان و کاهش هزینه‌های درمانی شود (۴).

گستردگی کاربرد بتادین در انواع زخم‌ها

پوویدون ید یک راهکار چندمنظوره برای مدیریت انواع مختلف زخم‌ها محسوب می‌شود. از زخم‌های مزمن گرفته تا سوختگی‌ها و زخم‌های جراحی، می‌توان از این محلول ستفاده کرد. محققان در مطالعات مختلف نشان داده‌اند که این ماده می‌تواند بار میکروبی را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد و روند ترمیم زخم را تسریع کند. به عنوان مثال، در زخم‌های مزمن که معمولاً درمان آنها دشوار است، پوویدون ید نقش مهمی را در کنترل عفونت و تحریک ترمیم بافت بر عهده دارد. این قابلیت چندمنظوره باعث شده تا پزشکان آن را به عنوان یک ابزار درمانی مهم در مجموعه تجهیزات مراقبت از زخم در نظر بگیرند (۵).

چرا نباید به توصیه‌های درمانی و دارویی فضای مجازی بدون ویزیت پزشک اعتماد کرد؟

مزایای فیزیولوژیکی و سازگاری با بافت بدن

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های پوویدون ید، سازگاری بالای آن با بافت‌های بدن است. این محلول دارای خواص ضدالتهابی طبیعی بوده و سمیّت پایینی برای بافت‌های سالم دارد. این موضوع باعث می‌شود همزمان با از بین بردن عوامل عفونی، کمترین آسیب را به بافت‌های اطراف وارد کند. متخصصان تاکید دارند که این ویژگی آن را به یک گزینه ایده‌آل برای مراقبت از زخم تبدیل می‌کند. همچنین، عدم ایجاد مقاومت میکروبی یکی دیگر از مزایای مهم این محلول است که آن را در مقایسه با برخی آنتی‌بیوتیک‌ها متمایز می‌کند (۲).

 محدودیت‌ها و نکات احتیاطی در استفاده

علی‌رغم مزایای متعدد، استفاده از پوویدون ید نباید به صورت مطلق و بدون توجه به شرایط خاص صورت گیرد. برخی مطالعات نسبت به بروز موارد حساسیت، نفوذ ناکافی در برخی شرایط و احتمال واکنش‌های پوستی هشدار داده‌اند. توصیه می‌شود پیش از استفاده گسترده، با متخصص مشورت شود. به عنوان مثال، در افراد دارای حساسیت‌های پوستی یا در زخم‌های بسیار عمیق و گسترده، ممکن است نیاز به بررسی دقیق‌تر و استفاده از پروتکل‌های خاص باشد (۳).

نتیجه‌گیری

براساس شواهد علمی موجود، ادعای «ریختن بتادین روی زخم خطرناک است»، کاملاً نادرست است. این محلول نه‌تنها خطرناک نیست، بلکه می‌تواند نقش مهمی در بهبود زخم و پیشگیری از عفونت داشته باشد. با این حال، توصیه می‌شود برای استفاده صحیح و تعیین میزان و نحوه کاربرد، با متخصصان پزشکی مشورت شود. هر زخم شرایط خاص خود را داشته و نیاز به ارزیابی دقیق دارد.

روش کار: برای بررسی این ادعا از کلیدواژه‌های زیر در پایگاه‌ اطلاعاتی PubMed و کتابخانه کاکرین (Cochrane Library) استفاده شد:‌

(Betadine[Title] OR “Povidone-iodine”[Title] OR “Antiseptic iodine”[Title]) AND (Wound[Title] OR Injury[Title] OR Cut[Title] OR Lesion[Title] OR Laceration[Title] OR Abrasion[Title] OR Ulcer[Title] OR Trauma[Title] OR Tear[Title] OR Incision[Title]) Filters: Review

با محدودکردن مقالات به مطالعات مروری، در مجموع، ۱۳ مطالعه مروری به دست آمدند که در نهایت، از نتایج پنج مقاله مروری جدید استفاده شد.

منابع:

1. Harun H, Haroen H, Mirwanti R, Apriani N, Akuoko CP. Uncovering the Benefits of Povidone Iodine Compared to Other Therapeutic Agents in Wound Infection Prevention and Healing Outcomes: A Scoping Review. J Multidiscip Healthc. 2024;17:3605-16.
2. Bigliardi PL, Alsagoff SAL, El-Kafrawi HY, Pyon JK, Wa CTC, Villa MA. Povidone iodine in wound healing: A review of current concepts and practices. Int J Surg. 2017;44:260-8.
3. Bigliardi P, Langer S, Cruz JJ, Kim SW, Nair H, Srisawasdi G. An Asian Perspective on Povidone Iodine in Wound Healing. Dermatology. 2017;233(2-3):223-33.
4. Swaminathan C, Toh WH, Mohamed A, H MN, Baig M, Sajid M. Comparing the Efficacy of Povidone-Iodine Versus Normal Saline in Laparotomy Wound Irrigation to Prevent Surgical Site Infections: A Meta-Analysis. Cureus. 2023;15(12):e49853.
5. Gupta S, Jr., Shinde S, Shinde RK. Topical Management of Wound: A Narrative Review of Cadexomer Iodine Ointment Versus Povidone Iodine Ointment. Cureus. 2022;14(4):e24598.