نتیجه بررسی: نادرست

راستی‌آزمایی: ویتامین دی باعث پیشگیری از عود علائم در بیماران مبتلا به ام‌.اس. می‌شود.

مقدمه:

بیماری مولتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis) یا به اختصار ام‌.اس. (.M.S)، یک عارضه خودایمنی مزمن و التهابی است که در آن، غلاف‌‌های میلین سلول‌های سیستم عصبی آسیب می‌بینند. محیط، سن، عوامل ژنتیکی، متابولیسمی، متابولیکی و عفونت در ایجاد این بیماری نقش دارند.

درمان‌های موجود از حملات جدید پیشگیری کرده و به بهبود عملکرد بدن نیز کمک می‌کنند. با این وجود تاثیر این درمان‌های بالینی، در کنار بروز عوارض جانبی، اندک هستند.

راستی‌آزمایی:‌ مصرف ویتامین سی به عنوان درمان حمایتی سرماخوردگی موثر است.

این فرضیه وجود دارد که ویتامین دی (D)، با داشتن خواص ضدالتهابی و تنظیم‌کننده سیستم ایمنی، در ترمیم میلین و حفاظت عصبی نقش دارد. از طرفی سطح سرمی آن در افراد مبتلا پایین است، لذا ادعا می‌شود که مصرف این ویتامین محلول در چربی، باعث پیشگیری از عود علائم در بیماران خواهد شد.

در این راستی‌آزمایی، برآنیم با مرور وبگاه‌های حوزه سلامت و مقالات مرتبط، به بررسی این ادعا بپردازیم.

درحال حاضر، شواهدی وجود ندارد مبنی بر اینکه کمبود ویتامین دی علت ابتلا به ام.اس. است. این ادعا پیشتر زمانی مطرح شد که شیوع بیشتر بیماری در کشورهای دورتر از خط استوا، مانند کشورهای اسکاندیناوی، دیده شد. از سوی دیگر، به دلیل چندعلیتی بودن این بیماری، مصرف ویتامین دی، پیروی از رژیم غذایی سالم، ورزش کردن و کنترل استرس و اضطراب، برای پیشگیری از ابتلا به آن توصیه می‌شوند.

با این وجود، فقط مطالعات محدودی نشان دادند که میزان عود علائم در بیماران مصرف‌کننده مکمل ویتامین دی کاهش یافت. نتایج کارآزمایی بالینی انجام‌شده در ایالت متحده آمریکا در سال ۲۰۲۳ نشان داد مصرف مکمل ویتامین دی تاثیری بر میزان عود نداشت.

ویتامین دی باعث استحکام استخوان‌بندی افراد می‌شود.

دراین راستا، گروه خدمات پزشکی یکپارچه Mayo Clinic نشان داد شواهد قطعی برای اثبات این ادعا وجود ندارد و نیازمند تحقیقات بیشتر است. براساس نتایج منتشرشده در کتابخانه کاکرین، پس از بررسی ۱۲ مطالعه (۹۳۳ فرد مبتلا به ام.اس.)، این ویتامین هیچ تاثیری بر عود و تشدید علایم ناتوانی نداشته و انجام تحقیقات بیشتر در این حوزه توصیه می‌شود.

بررسی مقالات:

کلید واژگان:

نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل: Multiple Sclerosis؛ Recurrence؛ Vitamin D استخراج کرده و پس از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌و‌جوی مقالات پرداختیم.

نتایج جست‌وجو در مقالات:

یافته‌های مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۳ در شانزده مرکز نورولوژی در ایالت متحده آمریکا انجام شد، نشان داد مصرف مکمل ویتامین دی، در کاهش خطر عود بیماری ام.اس. نقشی ندارد [۱]. براساس نتایج یک مطالعه مروری، کمبود این ویتامین یک عامل خطر در ایجاد بیماری است، با این وجود، شواهد محکمی در خصوص ارتباط بین ویتامین دی و پیشرفت بیماری به دست نیامد [۲]. هم‌راستا با نتایج فوق، یافته‌های مطالعه دیگری در سال ۲۰۲۱، نشان داد که مصرف مکمل‌های ویتامین دی (دوز بالا یا پایین) تأثیر معنی‌داری بر میزان عود و ناتوانی در طول درمان در بیماران مبتلا به ام‌.اس. ندارند [۳].

علاوه بر این، نتایج بررسی مروری و متاآنالیز در سال ۲۰۱۸ نشان داد که ویتامین دی، هیچ تاثیری بر عود و ناتوانی بیماران نداشته و تاثیرات آن بر کیفیت زندگی هم‌چنان نامشخص است [۴]. نتایج یک مطالعه دیگر نشان داد که تاثیر آن بر پیشرفت طولانی‌مدت بیماری در مرحله حدس و گمان باقی مانده ولی می‌توان ثابت کرد که بر پیشرفت آن تاثیری نداشته باشد [۵]. بررسی پانزده مطالعه بالینی مستقل نشان داد مصرف مکمل‌ها، هیچ تاثیر قابل توجهی بر رویدادهای عود ندارد [۶]. در نهایت و با توجه به اینکه خلا شواهد محکم برای یافتن ارتباط این مسئله کماکان احساس می‌شود، مقاله‌ای در سال ۲۰۲۴، بر ضرورت انجام کارآزمایی‌های بالینی در مقیاس بزرگتر و با پیگیری‌های طولانی‌تر تاکید کرد [۷].

نتیجه‌گیری:

با وجود اینکه از سطح سرمی پایین ویتامین دی، به عنوان یکی از عوامل خطر در ایجاد بیماری ام.‌اس. یاد می‌شود و همچنین مطالعات مروری اخیر نشان دادند که این ویتامین نقش مفیدی در بهبودی افسردگی مرتبط با بیماری ام.‌اس. و افزایش سطح کیفیت زندگی مبتلایان دارد [۸، ۹]، شواهد محکمی دال بر تاثیر و نقش آن در پیشگیری از عود علایم وجود ندارد.

فهرست منابع:

1. Cassard SD, Fitzgerald KC, Qian P, Emrich SA, Azevedo CJ, Goodman AD, et al. High-dose vitamin D(3) supplementation in relapsing-remitting multiple sclerosis: a randomised clinical trial. EClinicalMedicine. 2023 May;59:101957.
2. Sintzel MB, Rametta M, Reder AT. Vitamin D and Multiple Sclerosis: A Comprehensive Review. Neurol Ther. 2018 Jun;7(1):59-85.
3. Hanaei S, Sahraian MA, Mohammadifar M, Ramagopalan SV, Ghajarzadeh M. Effect of Vitamin D Supplements on Relapse Rate and Expanded Disability Status Scale (EDSS) in Multiple Sclerosis (MS): A Systematic Review and Meta-Analysis. Int J Prev Med. 2021;12:42.
4. Jagannath VA, Filippini G, Di Pietrantonj C, Asokan GV, Robak EW, Whamond L, et al. Vitamin D for the management of multiple sclerosis. Cochrane Database Syst Rev. 2018 Sep 24;9(9):Cd008422.
5. Pakpoor J, Ramagopalan S. Evidence for an Association Between Vitamin D and Multiple Sclerosis. Curr Top Behav Neurosci. 2015;26:105-15.
6. Langlois J, Denimal D. Clinical and Imaging Outcomes after Vitamin D Supplementation in Patients with Multiple Sclerosis: A Systematic Review. Nutrients. 2023 Apr 18;15(8).
7. Aderinto N, Olatunji G, Kokori E, Ogieuhi IJ, Babalola EA, Samuel O, et al. High-dose vitamin D supplementation in multiple sclerosis: a systematic review of clinical effects and future directions. Discover Medicine. 2024 2024/07/17;1(1):12.
8. Głąbska D, Kołota A, Lachowicz K, Skolmowska D, Stachoń M, Guzek D. Vitamin D supplementation and mental health in multiple sclerosis patients: a systematic review. Nutrients. 2021;13(12):4207.
9. Xie F, Huang T, Lou D, Fu R, Ni C, Hong J, et al. Effect of vitamin D supplementation on the incidence and prognosis of depression: An updated meta-analysis based on randomized controlled trials. Frontiers in public health. 2022;10:903547.