نتیجه بررسی: نادرست

راستی‌آزمایی: آیا مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها باعث کاهش مرگ‌و‌میر در بیماران کلیوی می‌شود؟

مقدمه:

تنظیم حجم مایعات مختلف بدن، تنظیم اسمولایته مایعات، حذف سموم، برقراری تعادل اسید-باز و غلظت‌های مختلف الکترولیت‌ها، از وظایف کلیه‌ها هستند، لذا اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی در بیماران کلیوی از مسائل اثرگذار در روند درمان آنها به حساب می‌آید. آنتی‌اکسیدان‌ها، نوعی از مواد شیمایی هستند که تاثیر استرس اکسیداتیو (oxidative stress) را بر بدن کاهش می‌دهند، بنابراین مصرف آنها برای بیماران کلیوی، سرطانی و قلبی-عروقی توصیه می‌شود. واکنش‌های سلولی زیادی در بدن انسان رخ می‌دهند، و طی این فرایندها ممکن است مولکول‌های حاوی اکسیژن یا رادیکال‌های آزاد، ایجاد شوند. افزایش رادیکال‌های آزاد نسبت به آنتی‌اکسیدان‌های بدن، منجر به تنش اکسایشی یا استرس اکسیداتیو می‌شود.

هدف:

با توجه به موارد بالا و اهمیت رژیم غذایی در بیماری‌های کلیوی، برآنیم در ادامه به راستی‌آزمایی تاثیر آنتی‌اکسیدان‌ها در کاهش مرگ‌و‌میر بیماران کلیوی بپردازیم.

بررسی شواهد:

براساس یافته‌های مرکز تحقیقات تغذیه و پژوهشکده علوم غدد درون‌ریز و متابویسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، رژیم غذایی سالم اهمیت به‌سزایی در پیشگیری از بروز بیماری‌های مزمن کلیوی دارند و مصرف ویتامین‌های C ،E و منیزیوم، بیش از ۶۰% از خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن کلیوی را کاهش می‌دهند.

باتوجه به نتایج برآمده از مطالعات کاکرین و با بررسی ده مقاله (۱۹۷۹ شرکت‌کننده)، نشان داده شد که اگرچه در بیماران مزمن کلیوی، افزایش استرس اکسیداتیو یک عامل خطر برای بروز بیماری‌های قلبی-عروقی محسوب می‌شود، رژیم حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها خطر مرگ‌و‌میر ناشی از این عارضه را کاهش نمی‌دهد.

با این وجود، شواهد موجود حاکی از آن است که درمان با آنتی‌اکسیدان‌ها در افراد دیالیزی، از خطر پیشرفت بیماری‌های کلیوی پیشگیری می‌کنند. علاوه بر این، بررسی ۹۵ مطالعه (۱۰,۴۶۸ بزرگسال مبتلا به بیماری مزمن کلیوی) نشان داد که اگرچه مصرف آنتی‌اکسیدان خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی را کاهش می‌دهد، تاثیری بر کمتر شدن مرگ‌ومیر ناشی از آن ندارد. لذا می‌توان چنین برداشت کرد که این رژیم درمانی، نقش پیشگیری دارد. گزارش‌های منتشرشده در وبگاه MedCentral در اگوست ۲۰۲۴، هم‌راستا با نتایج فوق هستند.

راستی‌آزمایی: خوردن چای بیش ‌از حد باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شود.

بررسی مقالات:

کلید واژگان:

نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را، از قبیل: Kidney ،Antioxidant ،Mortality استخراج کرده و پس از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌و‌جوی مقالات پرداختیم.

نتایج جست‌وجو در مقالات:

رژیم غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان به شکل مصرف میوه، سبزی و غلات و مصرف آهن و روی، از طریق کنترل رادیکال‌های آزاد، نقش موثری در درمان و پیشگیری از پیشرفت بیماری دارد (۱). نتایج مطالعه‌ای که در بیماران تحت دیالیز و دریافت‌کنندگان پیوند کلیه انجام شد، نشان داد که آنتی‌اکسیدان‌ها احتمالا خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی و نارسایی کلیه را کاهش می‌دهند، اما تاثیری بر خطر مرگ‌ومیر به دلیل هر عاملی یا ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی ندارند (۲).

یافته‌های مطالعات دیگر نشان دادند که این نوع رژیم غذایی تاثیر کمی بر کاهش مرگ‌و‌میر ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی در این بیماران دارند (۳). نتایج مطالعه دیگر نیز، هم‌راستا با یافته‌های فوق، نشان دادند که آنتی‌اکسیدان‌ها باعث کاهش مرگ‌و‌میر یا بهبود پیامدهای پیوند کلیه در بیماران نمی‌شوند (۴). همچنین یافته‌های یک مطالعه ی مروری نشان دادند که مطالعات مداخله‌ای برای نشان دادن ارتباط میان مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها و کاهش عوارض و مرگ‌و‌میر ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی در بیماران تحت همودیالیز، عمدتاً ناموفق بودند (۵). در این راستا مطالعه دیگری نشان داد که آنتی‌اکسیدان‌ها خطر مرگ‌و‌میر ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی و ناشی از هر علتی را کاهش نمی‌دهند (۶).

راستی‌آزمایی: روغن ماهی در رفع خارش ناشی از اختلال عملکرد کلیه موثر است.

نتیجه‌گیری:

رژیم غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان از ابتلا به بیماری‌های کلیوی، پیشرفت بیماری و ایجاد عوامل خطر ابتلا به دیگر بیماری‌های همراه در بیماران کلیوی، از قبیل بیماری‌های قلبی-عروقی، پیشگیری می‌کند، اما براساس یافته‌های مطالعات مختلف، نقشی در کاهش مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی یا به هر علت دیگری در بیماران کلیوی ندارد.

فهرست منابع:

1. Hegazy AM, El-Sayed EM, Ibrahim KS, Abdel-Azeem AS. Dietary antioxidant for disease prevention corroborated by the Nrf2 pathway. J Complement Integr Med. 2019 Feb 5;16(3).
2. Colombijn JMT, Vernooij RWM. Antioxidants for Adults With CKD: Editorial Summary of a Cochrane Review. American Journal of Kidney Diseases. 2024;84(4):516-18.
3. Etemadi A, Chang TI. Revisiting Antioxidants in CKD: Still No Consensus. American Journal of Kidney Diseases. 2024;84(4):519-21.
4. Colombijn JM, Hooft L, Jun M, Webster AC, Bots ML, Verhaar MC, et al. Antioxidants for adults with chronic kidney disease. Cochrane Database Syst Rev. 2023 Nov 2;11(11):Cd008176.
5. Shi S, Fang Q. The association between dietary antioxidant quality score and uric acid related mortality in patients with chronic kidney disease. Frontiers in Nutrition. 2024;11:1408898.
6. Jun M, Venkataraman V, Razavian M, Cooper B, Zoungas S, Ninomiya T, et al. Antioxidants for chronic kidney disease. Cochrane Database Syst Rev. 2012 Oct 17;10(10):Cd008176.