نتیجه بررسی: درست

راستی‌آزمایی: مصرف مشروبات الکلی قاچاق و دست‌ساز می‌تواند باعث کوری شود.

کوری دائمی ناشی از مصرف مشروبات الکلی جعلی: شایعه‌ای برای ترساندن جوانان یا حقیقتی دردناک!

در ایران تولید نگهداری، خرید و فروش و در معرض فروش قرار دادن هرگونه مشروبات الکلی توسط قانون جرم‌انگاری شده است. علی‌رغم اینکه مصرف مشروبات الکلی در کشور غیرقانونی است؛ اما همچنان برخی از افراد به مصرف الکل روی می‌آورند.

باتوجه‌به اینکه بسیاری از مشروبات الکلی موجود در ایران یا به‌صورت قاچاق یا دست‌ساز هستند استفاده از آن نگرانی‌ها را در خصوص آسیب‌هایی که می‌تواند به دنبال مصرف این مشروبات ایجاد شود دوچندان کرده است.

یکی از این نگرانی‌ها این است که این مشروبات ممکن است منجر به کور شدن فرد مصرف‌کننده شود. در این پست بررسی می‌کنیم که آیا این ادعا صحت دارد یا صرفاً یک شایعه است.

مسمومیت با متانول:

مشروبات الکلی موجود در کشور عمدتاً قاچاق یا دست‌ساز هستند. حتی آن دسته از مشروبات الکلی که در ظاهر روی شیشه آنها برندهای خارجی درج شده، ممکن است در کارگاه‌ها و لابراتوارهای زیرزمینی تولید شده باشند.

ازاین‌رو هیچ نظارتی در تولید آنها وجود ندارد و می‌تواند شامل افزودنی‌های غیرمجاز و حتی سمی باشد. یکی از موادی که ممکن است در ساخت مشروبات الکلی زیرزمینی به کار رود متانول است. متانول یا الکل چوب مایعی سبک، فرار، بی‌رنگ و قابل‌اشتعال و دارای بوی الکلی است.

اگرچه متانول بو و طعمی مشابه اتانول دارد، اما در بسیاری از کشورها برای جلوگیری از مصرف خوراکی آن و تشخیص آن از اتانول، مواد رنگی و بدمزه به آن اضافه می‌کنند.

تنها نوع الکلی که می‌تواند برای مصارف خوراکی مورداستفاده قرار بگیرد اتانول است و لذا در صورت خوردن متانول ممکن است منجر به ایجاد علائم مسمومیت با متانول شود.

مصرف متانول می‌تواند باعث ایجاد طیف گسترده‌ای از علائم از جمله سردرد، سرگیجه، بی‌قراری، فراموشی، کاهش سطح هوشیاری، تشنج حتی کما شود (۱).

میزان کشندگی مسمومیت با متانول بین ۹ درصد تا ۶۷ درصد در مطالعات مختلف گزارش شده است (۲ و ۳). در بین افرادی که پس از مسمومیت با الکل زنده می‌مانند ممکن است کوری دائمی رخ دهد که میزان آن در بین باز ماندگان بین ۲۰-۴۰ درصد است (۴).

از دست دادن بینایی به دنبال مسمومیت با متانول یک فرایند بدون درد است و اغلب در هر دو چشم بین ۲۴-۷۲ ساعت رخ می‌دهد. بینایی در برخی بیماران بسته به شدت مسمومیت با الکل و دیگر عوامل تاثیر گذار ممکن است در هفته‌های بعدی بهبود یابد یا حتی بدتر شود (۵).

راستی آزمایی یک ادعا: آیا قلیان اکسیژن ادعایی وزارت بهداشت واقعا بی خطر است؟

عوارض چشمی متانول:

در این مورد کاهش بینایی به دلیل آسیب نسبتاً شدید، بدون درد و دوطرفه عصب بینایی اتفاق می‌افتد که ممکن است بین چشم‌ها تا حدودی متغیر باشد و به‌طورکلی با افزایش سن بدتر می‌شود (۶).

۱۸ تا ۴۸ ساعت پس از مصرف متانول علائم بینایی در بیماران شروع می‌شود که  شامل تاری دید، حرکات دردناک چشم، اختلال در واکنش مردمک چشم نسبت به نور، دید برفکی و … است. در این بیماران ممکن است مردمک‌ها به شدت به نور واکنش نشان بدهند یا اصلاً واکنش نشان ندهند (۷ و ۸).

نتیجه‌گیری:

باتوجه‌به غیرقانونی بودن مصرف مشروبات الکلی در ایران، مشروبات الکلی موجود عمدتاً مشروبات الکلی زیر زمینی هستند که ممکن است حاوی متانول باشند. متانول در صورت مصرف عوارض خطرناکی از جمله کوری، کاهش سطح هوشیاری و حتی مرگ را به دنبال دارد.

راستی‌آزمایی ادعا: جوانان به علت تغذیه ناسالم دچار سکته قلبی می‌شوند

منابع:

1. https://www.cdc.gov/niosh/ershdb/emergencyresponsecard_29750029.html
2. https://publish.kne-publishing.com/index.php/JIMC/article/view/14204
3. https://apjmt.mums.ac.ir/article_21079.html
4. https://journals.lww.com/cjasn/fulltext/2008/01000/toxic_alcohol_ingestions__clinical_features,.35.aspx
5. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.3109/15563650.2011.556642
6. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4436753/
7. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0002939453900026
8. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4222078/

روش کار:

برای بررسی این موضوع از کلیدواژه‌های مربوطه برای جستجوی پایگاه پابمد استفاده کردیم. سرچ استراتژی زیر برای پایگاه‌داده‌ی pubmed استفاده شد:

(“methanol” [MeSH Terms] OR “methanol” [All Fields] OR “methanolate” [All Fields] OR “methanolic” [All Fields] OR “methanols” [All Fields]) AND (“intoxicated” [All Fields] OR “intoxicating” [All Fields] OR “intoxication” [All Fields] OR “intoxications” [All Fields]) AND (“eye” [MeSH Terms] OR “eye” [All Fields] OR blindness [All Fields])

از سرچ استراتژی مذکور ۶۴ مطالعه اولیه بدست آمد و هیچ یک از مطالعات از نوع فراتحلیل یا مرور نظام مند نبود. همچنین از سرچ دستی گوگل و پایگاه گوگل اسکالر برای یافتن منابع مناسب استفاده شد. در نهیات ۸ مطالعه جهت انجام این بررسی مورد استفاده قرار گرفت.