نتیجه‌ بررسی: درست

بررسی ادعا: درمان با سلول‌های بنیادی در بیماران مبتلا به حمله قلبی صحت دارد؟

بیان مسئله:

حمله قلبی که با عنوان انفارکتوس میوکارد (MI) شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به عضله قلب مسدود می‌شود یا کاهش می‌یابد. در نتیجه و باعث مرگ بخشی از بافت قلب می‌شود. حمله قلبی می‌تواند منجر به آسیب دائمی شود (۱).

هدف درمان‌های معمول بازگرداندن جریان خون و محدود کردن آسیب بافت است، اما بافت مرده قلب را ترمیم نمی‌کند. اینجاست که ایده درمان با سلول‌های بنیادی مطرح می‌شود.

اما آیا درمان با سلول‌های بنیادی بافت مرده قلب را ترمیم کند یا فقط تأثیر و مکانیسمی شبیه به روش‌های درمانی معمول دارد؟

درباره نقش مدیتیشن در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی اینجا بخوانید

در یک مطالعه کاکرین نتایج ۵۳ کارآزمایی بالینی با حجم نمونه مجموعاً ۴۱۵۹ فرد مبتلا به حمله قلبی بررسی شد. برخی از این بیماران با سلول‌های بنیادی درمان شدند، در حالی که برخی دیگر یا دارونما یا فقط مراقبت‌های استاندارد برای حملات قلبی دریافت کردند.

هدف مقایسه میزان بقا، عملکرد قلب و اینکه آیا درمان با سلول‌های بنیادی می‌تواند مشکلات قلبی آینده را کاهش دهد یا خیر بود.

این مطالعه نشان داد که درمان با سلول‌های بنیادی منجر به میزان بقای بهتر یا بهبود قابل توجهی در پیامدهای بالینی یک‌چرخهند پیشگیری از حملات قلبی در آینده یا نیاز به بستری مجدد در بیمارستان نمی‌شود.

در حالی که این درمان این پیامدهای حیاتی را بهبود نمی‌بخشد، اما در طول زمان درمان نیز عوارض جانبی یا آسیب عمده‌ای ایجاد نمی‌کند. در نهایت نتیجه گیری نویسندگان این مطالعه این بود که اگرچه این روش درمانی دارای پتانسیلی برای کمک به عملکرد است ولی این روش تاثیر قابل توجهی در مهم‌ترین پیامدهای مربوط به سلامت مانند بقا یا جلوگیری از حملات قلبی آینده ندارد (۲).

درباره ادعای نقش داروهای قلبی عروقی در ایجاد سرطان اینجا بخوانید

یک مطالعه فراتحلیل دیگر نیز با تجزیه‌وتحلیل شش کارآزمایی تصادفی کنترل شده شامل ۵۶۹ بیمار، اثرات درمان با سلول‌های بنیادی را در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی پیشرفته بررسی کرد.

این مطالعه نشان داد که پیوند سلول‌های بنیادی کسر جهشی بطن چپ (LVEF) را تا ۴.۵۸ درصد بهبود می‌بخشد، به این معنی که توانایی قلب برای پمپاژ خون بهبود می‌یابد و حجم پایان سیستولی بطن چپ (LVESV) را به میزان ۵.۱۸ میلی لیتر کاهش می‌دهد که نشان دهنده بهبود عملکرد قلب است. با این حال، هنگامی که صحبت از مرگ و میر ناشی از همه علل به میان آمد، بیمارانی که تحت درمان با سلول‌های بنیادی قرار گرفتند، احتمال مرگ یکسانی با بیمارانی داشتند که دارونما دریافت کردند (۳).

مطالعه دیگری نیز نشان داده است که سلول‌های بنیادی که از مغز استخوان بزرگسالان مشتق شده‌اند، پروتئین‌های آسیب‌دیده در قلب را پس از حمله قلبی هدف قرار داده و ترمیم می‌کنند.

به طور معمول، قلب پس از حمله قلبی به دلیل آسیب گسترده نمی‌تواند خود را به طور کامل بهبود بخشد. بااین‌حال، این تحقیق نشان می‌دهد که درمان با سلول‌های بنیادی قلبی می‌تواند دو سوم تغییرات مضر ناشی از حمله قلبی را معکوس کند.

قابل‌توجه است که ۸۵ درصد از عملکردهای سلولی تحت تأثیر حمله قلبی با درمان بهبود یافته است. این نشان می‌دهد که درمان تأثیر مثبت قابل توجهی بر بهبود قلب در سطح سلولی دارد (۴).

سلول‌درمانی با استفاده از سلول‌های بنیادی از طریق سه مکانیسم ممکن است منجر به بهبود عملکرد قلب در این بیماران شود:

• بازسازی بافت: سلول‌های بنیادی به طور بالقوه می‌توانند با تولید سلول‌های قلبی جدید و سایر اجزای ضروری ساختار قلب جایگزین بافت آسیب‌دیده قلب شوند. مطالعات نشان داده‌اند که انواع خاصی از سلول‌های بنیادی، مانند سلول‌های بنیادی مزانشیمی و سلول‌های قلبی، می‌توانند در بافت قلب ادغام شده و به ترمیم آن کمک کند (۵).
• کاهش التهاب: درمان با سلول‌های بنیادی ممکن است به کاهش التهاب در قلب به دنبال حمله قلبی کمک کند. این اثر ضدالتهابی می‌تواند جلوگیری از آسیب بیشتر به عضله قلب حیاتی باشد (۶).
• ایجاد رگ‌های خونی: سلول‌های بنیادی می‌توانند تشکیل رگ‌های خونی جدید (رگ‌زایی) را تحریک کنند که برای تأمین اکسیژن و مواد مغذی به بافت در حال بهبودی قلب حیاتی است (۷).

نتیجه‌گیری:

مطالعات انجام شده در سطح آزمایشگاهی نشان داده است که سلول‌درمانی با استفاده از سلول‌های بنیادی منجر به ترمیم بافت قلب و بهبود خون‌رسانی به قلب می‌شود. مطالعات بالینی نیز نشان داده‌اند که این روش درمانی با بهبود عملکرد قلب در بیماران همراه است؛ اما مرگ‌ومیر در بیمارانی که این روش درمانی را دریافت کرده‌اند با سایر بیماران که درمان‌های معمول را دریافت کرده‌اند یکسان بوده است که نشان‌دهنده نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه است.

منابع:

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30725761/
2. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD006536.pub5/full
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6820892/
4. https://newsnetwork.mayoclinic.org/discussion/mayo-clinic-research-discovers-how-stem-cells-repair-damage-from-heart-attacks/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3708059/#:~:text=The%20goal%20of%20stem%20cell,cell%20types%20have%20been%20discovered.
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6732476/
7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2706093/

روش کار: برای بررسی این موضوع از کلیدواژه‌های مربوط به سلول‌های بنیادی و حمله قلبی برای جستجوی پایگاه پابمد استفاده کردیم. سرچ استراتژی زیر برای پایگاه‌داده‌ی pubmed استفاده شد:

(stem cell) AND (Myocardial Infarction)

از سرچ استراتژی بالا ۷۲ مطالعه (پس از اعمال فیلتر مطالعات فراتحلیل) به دست آمد که از نتایج چند مورد از آنها در این بررسی استفاده شد. همچنین از سرچ دستی گوگل و پایگاه گوگل اسکالر برای یافتن منابع مناسب استفاده شد که در این بین یکی از مطالب سایت Mayo Clinic که یک وبسایت معتبر در زمینه مطالب مربوط به تحقیقلا پزشکی است استفاده شد.