اخیرا در شبکه های اجتماعی، متنی طولانی با این محتوا که “شخصیت های نظامی در جنگ ۱۲ روزه با شناسایی ژنتیک افراد و داده های آن مورد شناسایی و ترور قرار گرفتند” منتشر شده است.
فکتنامه سلامت به بررسی صحت این ادعا پرداخته است.
این بررسی با همکاری آقای دکتر اکرمی، متخصص ژنتیکی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است:
در بررسی متن ارائهشده، ادعاهای اصلی در مورد بازسازی چهره و فرم بدن از روی دادههای خام DNA و همچنین روشهای تحلیل تصویر و نفوذ به دادههای ژنتیکی از نظر علم روز و ملاحظات منطقی/فنی مورد سنجش قرار گرفته است.
۱. امکان بازسازی چهره و فرم بدن از روی دادههای خام DNA
واقعیت فعلی علم DNA phenotyping نشان میدهد که پژوهشهای روز تنها قادر به پیشبینی برخی صفات ایستا مانند رنگ چشم، پوست و مو با دقت قابلقبول هستند. اما بازسازی سهبعدی دقیق چهره، شکل جمجمه یا نسبتهای اندامی فراتر از حد آزمایشی است. محدودیتهای عملی شامل این موارد است:
• ژنهای تعیینکننده ویژگیهای تنظیمی (regulatory) بسیار گستردهاند و هیچ مدل ژنتیکی با توان پیشبینی شکل دقیق جمجمه یا نحوه راهرفتن ارائه نشده است.
• حتی در بهترین مطالعات، خطای ناحیههای صورت (nose, jawline) بزرگتر از چند میلیمتر است و چهرهٔ بازسازیشده تنها شباهتی کلی دارد.
۲. روش “تحلیل و تطبیق” تصویر مبهم با DNA
الگوریتمهای یادگیری ماشین برای تشخیص الگوهای حرکتی نیازمند مجموعهای از تصاویر یا ویدئوهای دقیق از شخص مورد نظر هستند. بدون یک دیتاست اولیه، این کار عملی نیست. همچنین، مطالعات حوزهی تشخیص راهرفتن (gait recognition) نشان میدهند که خطای تفکیک افراد از جمعیت بیشتر از ۵–۱۰٪ است، بهویژه در شرایطی که کیفیت تصویر پایین و زاویههای مختلف دوربین وجود داشته باشد.
۳. نفوذ به دوربینهای شهری و ارسال کل ویدئوها به حیفا
حتی اگر بتوان «GrayBarcode» را روی همهی دوربینهای شهری نصب کرد، ارسال زندهی صدها جریان ویدیویی باکیفیت متوسط به خارج از کشور نیازمند زیرساختهای پیچیده و هزینهبر است. سیستمهای نظارت ترافیکی در ایران معمولاً پشت فایروالهای سخت و شبکهی بسته قرار دارند، که نفوذ به آنها بسیار دشوارتر از نفوذ به یک سرور آزمایشگاهی است.
۴. توانمندیهای پهپاد Elbit Hermes 450
هیربس ۴۵۰ (Hermes 450) محصول Elbit عمدتاً برای شناسایی و پایش طراحی شده است و به ندرت برای حمله استفاده میشود. اگرچه این پهپاد میتواند موشکهای Spike حمل کند، استفاده از آنها در ارتفاع بالا و با دقت کمتر از چند متر، صدای زیادی ایجاد میکند که امکان شلیک بیصدا را منتفی میسازد. همچنین، هدایت خودکار موشک نیازمند دادههای GPS، امواج راداری یا لیدار است.
۵. امنیت دادههای ژنتیکی در سرویسهای ابری پزشکی
دادههای ژنتیکی بیماران طبق قوانین HIPAA (آمریکا) یا GDPR (اروپا) رمزنگاریشده و با سیاستهای دسترسی محدود نگهداری میشوند. ادعای ذخیره آنلاین بدون رمزنگاری کافی نیازمند شواهد مستند است. نفوذ همزمان به تمامی بانکهای اطلاعاتی مراکز ژنتیک ممکن است، اما نیازمند منابع فراوان و هماهنگیهای پیچیده است.
نتیجهگیری
متن منتشره در فضای مجازی ترکیبی از چند اصل علمی—از جمله DNA phenotyping و پردازش تصویر با هوش مصنوعی—با مجموعهای از اغراقهای فنی و منطقی است. بنابراین داستان از نظر علمی و فنی چندین نقطهی بزرگ نقصان و اغراق دارد و بیشتر در دستهی «داستانهای تخیلی سایبری-جاسوسی» قرار میگیرد.
در نتیجه فکت نامه سلامت این ادعا را مبتنی بر شواهد کافی نمیداند و به آن برچسب شواهد ضعیف میزند.
دیدگاهتان را بنویسید