تحت چه شرایطی، استفاده از ظرف پلاستیکی غذا، خطر بیماری قلبی‌عروقی را ایجاد می‌کند؟
بیان مسئله
ریزش مو یا آلوپسی (alopecia)، به‌خصوص از نوع آندروژنتیک (الگوی هورمونی) آن، یکی از مشکلات رایجی است که بر کیفیت زندگی افراد تاثیر می‌گذارد. مصرف فیناستراید (finasteride) که دارویی برای مهار آنزیم ۵-آلفا ردوکتاز است، به‌عنوان درمان ریزش مو در مردان پیشنهاد می‌شود و گاهی در زنان نیز استفاده می‌شود. ادعا می‌شود فیناستراید می‌تواند باعث توقف ریزش مو و حتی رویش مجدد مو شود؛ اما آیا شواهد علمی این ادعا را تائید می‌کنند؟
یافته‌ها
مکانیسم اثر
فیناستراید با مهار اختصاصی آنزیم ۵-آلفا ردوکتاز نوع دوم، مانع تبدیل تستوسترون به دی‌هیدروتستوسترون (DHT) می‌شود (۱، ۲). DHT هورمونی است که باعث کوچک شدن و در نهایت ریزش فولیکول‌های مو می‌شود. کاهش تولید DHT به‌وسیله فیناستراید، فرایند کوچک شدن فولیکول مو را کند کرده و در بسیاری موارد سبب افزایش تعداد موهای در حال رشد می‌شود.
اثربخشی در مردان
در مردان مبتلا به آلوپسی آندروژنتیک (ریزش مو ارثی)، فیناستراید اثربخشی قابل توجهی دارد. مطالعات کنترل‌شده و مروری نشان داده‌اند مصرف روزانه ۱ میلی‌گرم فیناستراید نسبت به دارونما (placebo)، تراکم مو را به‌طور معنی‌داری افزایش می‌دهد (۳، ۴). به‌عنوان مثال، پس از ۶ ماه مصرف فیناستراید، حدود ۱۲ تار موی بیشتر در هر سانتی‌متر مربع به‌دست آمد (۳). بررسی‌های سیستماتیک و متاآنالیزها نیز موید تاثیر مثبت مصرف فیناستراید در مردان هستند (۴). مطالعات بلندمدت (تا ۵ سال) نشان داده‌اند اثرات مفید دارو در طول زمان حفظ می‌شود. یک مطالعه بزرگ ژاپنی در ۳ سال درمان با فیناستراید گزارش کرد ۱۱/۱٪ بیماران رشد مو «قابل‌ملاحظه» و ۳۶/۵٪ رشد «متوسط» داشته‌اند (۱). از این‌رو، شواهد علمی موجود حکایت از آن دارد که فیناستراید در مردان سبب کاهش ریزش مو و افزایش تعداد موهای قابل مشاهده می‌شود.
اثربخشی در زنان
در زنان، به‌ویژه کسانی که هنوز امکان بارداری دارند، استفاده از فیناستراید محدود است. مطالعات کنترل‌شده نشان دادند در زنان مبتلا به آلوپسی الگوی زنانه، فیناستراید تفاوت معنی‌داری با دارونما ندارد (۵، ۶) یک مرور کاکرین در سال ۲۰۱۵ نتیجه گرفت در سه مطالعه مقایسه‌ای، تعداد افرادی که بهبودی در وضعیت مو داشتند، در گروه فیناستراید (۳۰ نفر از ۶۷) و دارونما (۳۳ نفر از ۷۰) تفاوت معناداری نداشت (نسبت نرخ بهبود حدود ۰/۹۵) (۶). علاوه‌بر این، مصرف فیناستراید فقط در مردان توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای ریزش مو تائید شده و در زنان در سنین باروری به‌عنوان داروی دسته X طبقه‌بندی می‌شود (۱، ۵). با این حال در برخی منابع پیشنهاد شده در زنانی که به ماینوکسیدیل پاسخ نمی‌دهند، پس از یائسگی با دوز بالاتر (مثلاً ۲/۵ میلی‌گرم) مصرف شود، اما شواهد کافی برای اثربخشی آن در زنان غیرقطعی است.
عوارض جانبی
مهم‌ترین نگرانی مرتبط با فیناستراید، عوارض جنسی آن است. شایع‌ترین عوارض گزارش‌شده شامل اختلال نعوظ (۵٪ تا ۱۹٪) و کاهش میل جنسی (۲٪ تا۱۰٪) است. برخی بیماران نیز اختلال در انزال یا علائم خفیف را مانند سرگیجه گزارش کرده‌اند (۱). از سوی دیگر، گزارش‌هایی از بروز افسردگی و اضطراب همراه با مصرف فیناستراید وجود دارد، که حتی در برخی افراد این علائم پس از قطع دارو ادامه پیدا کرده است. این مجموعه علائم در برخی مقالات «سندرم پسافیناستراید» نامیده شده که شامل اختلالات جنسی و روانی است (۱، ۳). اگرچه بروز دائمی این علائم نادر به‌نظر می‌رسد، بیماران باید در جریان خطرات کوتاه‌‌مدت و بلندمدت آن باشند.
مقایسه با دیگر درمان‌ها
علاوه بر فیناستراید، محلول موضعی ماینوکسیدیل تنها داروی دیگری است که در هر دو جنس برای طاسی آندروژنتیک به‌طور رسمی تائید شده است (۴، ۶). یک مرور سیستماتیک نشان داد ترکیب فیناستراید و ماینوکسیدیل مؤثرتر از هر یک به‌تنهایی است، ولی ماینوکسیدیل به‌خودی‌خود نیز می‌تواند رشد مو را در زنان و مردان تقویت کند (۴، ۶). علاوه‌بر این، داروی جدیدتری به نام دوتاستراید (مهارکننده دوگانه ۵-آلفا) در برخی مطالعات مؤثرتر از فیناستراید بوده است. برای مثال، یک مرور نظام‌مند گزارش کرد دوتاستراید نسبت به فیناستراید در بررسی مشترک سه کارآزمایی بالینی در فاصله ۲۴ هفته، افزایش موی کل بیشتری را ایجاد کرد (۷).
اثربخشی بلندمدت
مشاهده نتیجه کامل مصرف مداوم فیناستراید، زمان می‌برد و قطع ناگهانی آن معمولاً سبب بازگشت تدریجی ریزش مو می‌شود. مطالعاتی که تا پنج سال بیمار را پیگیری کردند، نشان دادند اثرات مثبت فیناستراید با ادامه مصرف، تثبیت شده و حتی اندکی بهبود می‌یابد (۵). بنابراین برای حفظ نتایج حاصل، معمولاً توصیه می‌شود درمان با فیناستراید به‌طور نامحدود ادامه یابد.
نتیجه‌گیری
بر اساس شواهد علمی موجود، فیناستراید در مردان مبتلا به ریزش موی آندروژنتیک اثربخش است و باعث افزایش تراکم مو در طول زمان می‌شود، اما در زنان شواهد قابل اعتمادی از تاثیرگذاری آن فراتر از دارونما وجود ندارد.
بنابراین ادعای عمومی «اثربخشی فیناستراید در درمان ریزش مو» برای مردان صحیح است، اما در مورد زنان هنوز ثابت نشده و محدود به شرایط خاص (مانند استفاده پس از یائسگی) است. همچنین خطر بروز عوارض جنسی و روانی در برخی افراد نباید نادیده گرفته شود و بیمار باید قبل از شروع درمان از آن‌ها آگاه شود.
باید توجه کرد مصرف هر دارو و شروع هر درمانی باید تحت نظر پزشک باشد و مصرف خودسرانه دارو مورد تایید نیست.
روش جست‌وجو
جهت بررسی این ادعا از کلیدواژه‌های «Finasteride» AND «Hair Loss» و عبارات هم‌معنی آن‌ها در پایگاه اطلاعاتی PubMed و موتور جست‌وجوی Google Scholar استفاده شد.
منابع
- Nestor MS, Ablon G, Gade A, Han H, Fischer DL. Treatment options for androgenetic alopecia: Efficacy, side effects, compliance, financial considerations, and ethics. J Cosmet Dermatol. 2021 Dec;20(12):3759-3781. doi: 10.1111/jocd.14537. Epub 2021 Nov 6. PMID: 34741573; PMCID: PMC9298335.
- https://www.nhs.uk/medicines/finasteride/common-questions-about-finasteride/#:~:text=Finasteride%20is%20a%20type%20of,alpha%20reductase%20inhibitor
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34291720/#:~:text=Results%20and%20conclusion%3A%20%20Finasteride,side%20effects%2C%20commonly%20termed%20as
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28396101/#:~:text=Conclusions%3A%20%20This%20meta,in%20women%20with%20androgenetic%20alopecia
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20442354/#:~:text=anecdotal%20reports,potential%20must%20adhere%20to%20reliable
- https://www.cochrane.org/CD007628/SKIN_treatments-female-pattern-hair-loss#:~:text=Three%20studies%20investigated%20finasteride%201,CI%200.31%20to
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9561294/#:~:text=The%20effectiveness%20results%20reported%20here,as%20measured%20by%20total%20hair
دیدگاهتان را بنویسید