راستی‌آزمایی: پس از جراحی‌های زنان و زایمان، خوردن غذا بلافاصله توصیه نمی‌شود.
بیان مسئله
ژیمناستیک یکی از ورزش‌های پرطرفدار و جذاب است که تأثیر زیادی را بر توسعه توانمندی‌های جسمانی و ذهنی کودکان و نوجوانان برجای می‌گذارد. این ورزش شامل تمرینات و حرکات پیچیده‌ای است که نیاز به انعطاف‌پذیری، قدرت، تعادل و هماهنگی دارد. در سال‌های اخیر، شایعاتی مطرح شده که ادعا می‌کنند ژیمناستیک ممکن است بر رشد قدی کودک تأثیر منفی بگذارد. این نگرانی‌ها باعث شده که برخی والدین و مربیان در مورد تأثیر آن بر رشد جسمانی ورزشکاران جوان تردید داشته باشند. هدف این مطلب، بررسی و تحلیل علمی تأثیر ژیمناستیک بر رشد قدی کودکان است تا به شایعات موجود پاسخ داده شود.
یافته‌ها
بر اساس آمار ارائه‌شده توسط اداره آمار استرالیا (ABS)، میانگین قد مردان استرالیایی بالای ۱۸ سال، ۱۷۸٫۶ سانتیمتر و میانگین قد زنان استرالیایی بالای ۱۸ سال، ۱۶۶٫۲ سانتیمتر است. در مقایسه، میانگین قد ژیمناست‌های زن ۱۴۴٫۸ سانتیمتر و میانگین قد ژیمناست‌های مرد ۱۶۲٫۶ سانتیمتر است. این مقادیر به‌طور قابل توجهی کوتاه‌تر از میانگین قد افراد جامعه هستند (۱).
یکی از دلایل کوتاه‌تر بودن قد ژیمناست‌ها آن است که ژیمناستیک یک ورزش با بار وزنی است و ورزشکاران کوتاه‌تر در این نوع ورزش از مزیت قد کوتاه خود بهره‌مند می‌شوند، شاید به این دلیل که ورزشکاران کوتاه‌‌قدتر معمولاً وزن کمتری داشته و انجام حرکات آکروباتیک برایشان راحت‌تر است. به‌همین دلیل، ممکن است که رابطه میان ژیمناستیک و قد کوتاه‌تر به نوعی دچار سوگیری (bias) شده و این تصور ایجاد شود که ژیمناستیک باعث کوتاهی قد می‌شود. بااین‌حال، در ادامه به مطالعات انجام‌شده در این زمینه خواهیم پرداخت.
بررسی داده‌های المپیک از سال ۱۹۵۶ تصویر جالبی را از تغییرات فیزیکی ژیمناست‌های زن ارائه می‌دهد. این بررسی نشان می‌دهد که قد، وزن، سن و شاخص توده بدنی ژیمناست‌ها در ابتدا روندی نزولی و سپس صعودی داشته است. نکته قابل توجه آن است که در مورد قد، این روند همچنان نزولی باقی مانده است. به‌طور دقیق‌تر، ژیمناست‌های زن تا اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ به تدریج کوچک‌تر شده و پس از آن تا سال ۲۰۰۸، افزایشی در اندازه‌های بدنی آن‌ها مشاهده شد (۲).
مطالعه‌ای که به مدت یک سال روی ۲۰ نوجوان دختر ۱۱ تا ۱۶ ساله انجام شد، نتایج چشمگیری را نشان داد. در این مطالعه که ۱۰ ژیمناست دختر و ۱۰ دختر غیر ورزشکار مورد بررسی قرار گرفتند، مشخص شد که تراکم استخوانی در ژیمناست‌ها به‌طور قابل توجهی بالاتر است. این برتری در نواحی مختلف استخوانی مشهود بود: در ناحیه مثلث وارد (Ward’s triangle) به میزان ۱۹٪، در تروکانتر ۱۴٪ و در کل استخوان ۱۰٪. جالب‌تر آنکه، میزان تمرینات هفتگی به تنهایی توانست ۳۰٫۸٪ از این افزایش تراکم استخوانی را در پاها توضیح دهد (۳).
انجام پژوهشی گسترده روی ۱۳۶ ورزشکار ژیمناستیک ریتمیک از ۲۳ تیم برزیلی، یافته‌های قابل تأملی را آشکار کرد. در این مطالعه، وزن ورزشکاران در تمام رده‌های سنی پائین‌تر از استانداردهای جهانی و ملی برزیل بود. قد آن‌ها نیز نسبت به استانداردهای جهانی در همه سنین و نسبت به استانداردهای برزیل تا سن ۱۲ سالگی، کمتر بود. در این گروه، میانگین سن اوج سرعت رشد قدی ۱۲٫۱ سال گزارش شد و نکته دیگر آنکه، فقط ۲۶٪ از ورزشکاران به سن قاعدگی رسیده بودند که میانگین سنی آن‌ها، ۱۳٫۲ سال بود (۴).
پژوهش‌های انجام‌شده روی ژیمناست‌های هنری و ریتمیک نتایج جالبی را نشان می‌دهند. با وجود تأثیرات منفی احتمالی مانند تغییرات سطوح هورمونی، محدودیت‌های غذایی و کاهش چربی بدن، این ورزشکاران از تراکم و محتوای معدنی استخوانی بالاتری نسبت به هم‌سالان غیرورزشکار خود برخوردار بودند. به نظر می‌رسد فشار مکانیکی شدید در تمرینات ژیمناستیک میتواند تاثیرات منفی را، مانند تأخیر در بلوغ، کاهش توده چربی و افت سطوح هورمونی، تا حدودی جبران کند (۵).
در مطالعه‌ای دیگر، مقایسه‌ای جالب میان ۲۲ ژیمناست با میانگین ۲۲ ساعت تمرین در هفته و ۲۱ شناگر با ۸ ساعت تمرین در هفته (هر دو گروه با میانگین سنی ۱۲٫۳ سال) انجام شد. نتایج نشان دادند سرعت رشد قدی در ژیمناست‌ها به‌طور چشمگیری کمتر از شناگران است (۵٫۴۸ در مقابل ۸٫۰ سانتیمتر در سال). همچنین، تفاوت معناداری در نسبت قد نشسته به طول پا میان دو گروه مشاهده شد (۱٫۰۵۴ در ژیمناست‌ها در مقابل ۱٫۱۰۰ در شناگران) (۶).
سه مطالعه کوهورت گذشته‌نگر نیز نکته جالبی را نشان دادند: ژیمناست‌های زن حتی پیش از شروع تمرینات حرفه‌ای نیز قد کوتاه‌تری داشتند. بررسی‌های بالینی و گروهی نشان می‌دهند برخی ژیمناست‌ها در دوران تمرین، رشد کندتری داشتند، اما پس از کاهش تمرینات یا در دوره بازنشستگی، رشد جبرانی در آن‌ها مشاهده می‌شود. البته در مورد کامل بودن این جبران رشد، هنوز اتفاق‌نظر وجود ندارد (۷).
مطالعات نشان می‌دهند که تمرینات سنگین ژیمناستیک (بیش از ۱۸ ساعت در هفته) که پیش از بلوغ آغاز شده و در طول دوره بلوغ ادامه می‌یابند، می‌توانند روند رشد را به گونه‌ای تغییر دهند که فرد به قد نهایی مورد انتظار نرسد. گرچه مکانیسم‌های دقیق این پدیده هنوز به‌طور کامل شناخته نشده، محققان معتقدند مهار طولانی‌مدت محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-گناد در اثر ورزش شدید، همراه با تأثیرات متابولیک رژیم‌های غذایی محدود، می‌توانند عامل این تغییرات باشند.
راستی‌آزمایی: کفش‌‌های مخصوص دویدن از آسیب‌های ورزشی پیشگیری می‌کنند.
نتیجه‌گیری
با توجه به شواهد موجود، به نظر می‌رسد که ارتباطی میان تمرینات سنگین ژیمناستیک و رشد قدی وجود دارد، به‌ویژه در ورزشکارانی که تمرینات خود را پیش از بلوغ آغاز کرده و با شدت بالا ادامه می‌دهند. اگرچه این ورزش میتواند تأثیرات مثبتی مانند افزایش تراکم استخوانی داشته باشد، فشارهای مکانیکی شدید، محدودیت‌های غذایی و تغییرات هورمونی به کاهش سرعت رشد یا عدم دستیابی به قد نهایی پیش‌بینی‌شده می‌انجامند. این تاثیرات اما ممکن است در برخی موارد، و پس از کاهش تمرینات یا بازنشستگی، تا حدی جبران شوند.
روش جست‌وجو
برای بررسی این ادعا، از کلیدواژه‌های Gymnastics و Height و مترادف‌های مرتبط با آن‌ها در پایگاه‌های اطلاعاتی PubMed؛ Scopus و کتابخانه کاکرین (Cochrane Library) استفاده شد. همچنین، سایت‌های مرتبط با موضوع نیز جست‌وجو و بررسی شدند.
منابع:
- Statistics ABo. Average Height 2024
- Sands WA, Murray SR, McNeal JR, Slater C, Stone MH. Historical changes in height, mass and age of usa women’s olympic gymnastics team: An update. Sci Gymnastics J. 2018;10(3):391-9.
- Exupério IN, Agostinete RR, Werneck AO, Maillane-Vanegas S, Luiz-de-Marco R, Mesquita EDL, et al. Impact of artistic gymnastics on bone formation marker, density and geometry in female adolescents: ABCD-growth study. J Bone Metab. 2019;26(2):75-82.
- Camargo CT, Gomez-Campos RA, Cossio-Bolaños MA, Barbeta VJ, Arruda M, Guerra-Junior G. Growth and body composition in Brazilian female rhythmic gymnastics athletes. J Sports Sci. 2014;32(19):1790-6.
- Jürimäe J, Gruodyte-Raciene R, Baxter-Jones ADG. Effects of gymnastics activities on bone accrual during growth: A systematic review. J Sports Sci Med. 2018;17(2):245-58.
- Theintz GE, Howald H, Weiss U, Sizonenko PC. Evidence for a reduction of growth potential in adolescent female gymnasts. J Pediatr. 1993;122(2):306-13.
- Caine D, Lewis R, O’Connor P, Howe W, Bass S. Does gymnastics training inhibit growth of females? Clin J Sport Med. 2001;11(4):260-70.
دیدگاهتان را بنویسید