نتیجه بررسی: نادرست

راستی‌آزمایی: واکسن ها باعث فعال شدن یا تشدید بیماری خودایمنی می‌شود.

واکسن‌ها یکی از دستاوردهای بزرگ پزشکی هستند که توانسته‌اند از شیوع گسترده بیماری‌های عفونی جلوگیری کنند. با وجود این، نگرانی‌هایی درباره ارتباط واکسن‌ها با بیماری‌های خودایمنی وجود دارد که نیازمند بررسی علمی دقیق است. این بررسی بر اساس مطالعات علمی و شواهد موجود، اثر واکسن‌ها، به‌ویژه واکسن‌های کووید-۱۹ بر بیماری‌های خودایمنی را بررسی می‌کند تا پاسخ علمی و روشنی به این پرسش ارائه دهد.

واکسن‌های COVID-19 و بیماری‌های خودایمنی

بر اساس مطالعات اخیر، واکسن‌های COVID-19 ممکن است در برخی افراد با ظهور بیماری‌های خودایمنی نظیر گلومرولونفریت، بیماری‌های روماتیسمی و هپاتیت خودایمنی همراه باشند. مکانیسم‌های پیشنهادی برای این پدیده شامل تقلید مولکولی و فعال‌سازی سلول‌های ایمنی توسط ادجوانت‌های (تقویت‌کننده‌ها) واکسن است. با این حال، این شواهد هنوز به اندازه کافی قوی نیستند تا ارتباطی قطعی را اثبات کنند. نکته مهم این است که مزایای واکسن‌ها در کنترل همه‌گیری و کاهش مرگ‌ومیر، به‌مراتب بیشتر از این خطرات احتمالی است (۱).

پدیده‌های خودایمنی پس از واکسیناسیون

در برخی گزارش‌ها، بیماری‌هایی نظیر سندرم گیلن باره، آرتریت روماتوئید و لوپوس پس از دریافت واکسن گزارش شده‌اند. این موارد ممکن است ناشی از فعال‌سازی سیستم ایمنی یا اثرات غیرمستقیم ادجوانت‌ها باشند. هرچند که هنوز مشخص نیست آیا این اتفاقات تصادفی بوده یا واکسیناسیون واقعاً عامل ایجادکننده آن‌هاست. این شواهد نشان می‌دهند که نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد (۲).

تحلیل گسترده متاآنالیزها

یک مطالعه متاآنالیز که شامل ۱۴۴ تحقیق از سال ۱۹۶۸ تا ۲۰۱۹ بود، نشان داد که هیچ تفاوت معناداری در شیوع بیماری‌های خودایمنی بین افراد واکسینه‌شده و واکسینه‌نشده وجود ندارد. این نتایج نشان می‌دهند که در بلندمدت، واکسیناسیون ارتباط مستقیمی با بروز بیماری‌های خودایمنی ندارد. تحلیل حساسیت (بررسی در زیرگروه‌های مختلف) نیز این یافته‌ها را تأیید کرده است و بیانگر آن است که واکسیناسیون عامل خطرزای مهمی در این بیماری‌ها محسوب نمی‌شود (۳).

مطالعات موردی درباره واکسن هپاتیت B

شواهد مرتبط با واکسن هپاتیت B نیز نشان می‌دهند که این واکسن ارتباطی معنادار با بروز بیماری‌های خودایمنی ندارد. از میان ۱۲۹۷ مطالعه بررسی‌شده، تنها تعداد کمی از مطالعات احتمال ارتباط بین این واکسن و بیماری‌های خودایمنی را مطرح کرده‌اند، اما این ارتباط آماری معنادار نبود. نسبت خطر کلی ۱.۰۶ با حدود اطمینان ۹۵٪ نشان‌دهنده نبود ارتباط علت و معلولی است (۴).

موارد نادر واکنش‌های خودایمنی

موارد بسیار نادری از علائم کوتاه‌مدت مانند آرتریت یا واسکولیت پس از واکسیناسیون گزارش شده‌اند. این موارد اغلب در افرادی رخ داده که پیش‌زمینه‌ای از بیماری‌های خودایمنی داشته‌اند یا مستعد این بیماری‌ها بوده‌اند. با این حال، این علائم نادر نباید موجب کاهش اعتماد به واکسیناسیون عمومی شوند، زیرا اهمیت آن‌ها در پیشگیری از بیماری‌های خطرناک همچنان بیشتر است (۵).

راستی آزمایی: آیا تزریق واکسن های روتین کودکان باعث ایجاد تغییرات ژنتیکی میشود.

مطالعه لنست

مطالعه‌ای بزرگ در هنگ‌کنگ نشان داد که عفونت SARS-CoV-2 با افزایش خطر بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید (aHR: 1.29)، کم‌خونی پرنیشیوز (aHR: 1.72)، پسوریازیس (aHR: 1.42) و سندرم آنتی‌فسفولیپید (aHR: 2.12) همراه است. با این حال، افرادی که دو دوز واکسن COVID-19 را دریافت کرده بودند، کاهش قابل‌توجهی در خطر بیماری‌هایی مانند سندرم آنتی‌فسفولیپید، لوپوس و تیروئیدیت گریوز داشتند. این یافته‌ها نشان می‌دهند که واکسن نه تنها خطری برای بیماری‌های خودایمنی ایجاد نمی‌کند، بلکه در برخی موارد می‌تواند اثر محافظتی داشته باشد (۶).

ایمنی واکسن در بیماران مبتلا به بیماری‌های خودایمنی

بررسی‌های انجام‌شده بر روی بیماران مبتلا به بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید نشان داده‌اند که واکسن‌های رایج، از جمله واکسن آنفولانزا و پنوموکوک، ایمن هستند و عوارض جدی ایجاد نمی‌کنند. حتی در بیمارانی که تحت درمان‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی هستند، واکسن‌ها عموماً پاسخ ایمنی کافی ایجاد می‌کنند (۷).

نتیجه‌گیری

با توجه به شواهد بررسی‌شده، واکسن‌ها به ویژه واکسن های COVID-19 نه تنها باعث افزایش خطر بیماری‌های خودایمنی نمی‌شوند، بلکه در برخی موارد اثرات محافظتی نیز دارند. در مقابل، عفونت COVID-19 می‌تواند خطر بروز این بیماری‌ها را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد. بنابراین، واکسیناسیون یک راهکار ایمن و مؤثر برای محافظت از سلامت عمومی است و شایعات مرتبط با ایجاد بیماری‌های خودایمنی توسط واکسن‌ها، فاقد پشتوانه علمی قوی هستند.

روش کار: برای بررسی این موضوع از کلیدواژه‌های زیر در پایگاه‌‌های اطلاعاتی پابمد، اسکاپوس و کتابخانه کاکرین استفاده شد:

Autoimmune OR “Self-reactive” OR “Immune-mediated” OR “Auto aggressive” OR “Self directed immunity” OR “Immune system dysfunction”) AND (Vaccination OR “Immunization” OR “Inoculation” OR “Injection” OR Shot”) Filters: Review

در نتیجه از ۷ مطالعه برای بررسی استفاده شد.

منابع:

1. Guo M, Liu X, Chen X, Li Q. Insights into new-onset autoimmune diseases after COVID-19 vaccination. Autoimmun Rev. 2023;22(7):103340.
2. Chen Y, Xu Z, Wang P, Li XM, Shuai ZW, Ye DQ, et al. New-onset autoimmune phenomena post-COVID-19 vaccination. Immunology. 2022;165(4):386-401.
3. Petráš M, Lesná IK, Dáňová J, Čelko AM. Can Vaccination Trigger Autoimmune Disorders? A Meta-Analysis. Vaccines (Basel). 2021;9(8).
4. Elwood JM, Ameratunga R. Autoimmune diseases after hepatitis B immunization in adults: Literature review and meta-analysis, with reference to ‘autoimmune/autoinflammatory syndrome induced by adjuvants’ (ASIA). Vaccine. 2018;36(38):5796-802.
5. Toussirot É, Bereau M. Vaccination and Induction of Autoimmune Diseases. Inflamm Allergy Drug Targets. 2015;14(2):94-8.
6. Peng K, Li X, Yang D, Chan SCW, Zhou J, Wan EYF, et al. Risk of autoimmune diseases following COVID-19 and the potential protective effect from vaccination: a population-based cohort study. eClinicalMedicine. 2023;63.
7. Conti F, Rezai S, Valesini G. Vaccination and autoimmune rheumatic diseases. Autoimmun Rev. 2008;8(2):124-8.