×
×

آخرین مطالب

روایت غربال‌گری و تولد نوزادان مبتلا به اختلالات ژنتیکی را با عدد و رقم بیان کنید
شفافیت، رمز برباد دادن شایعات و تلاش شبه علم

روایت غربال‌گری و تولد نوزادان مبتلا به اختلالات ژنتیکی را با عدد و رقم بیان کنید

آنچه امروزه نیاز است، پاسخگویی شفاف مسئولین وزارت بهداشت با عدد و رقم درباره تاثیر تغییر رویکرد غربالگری در پیامدهای تولد است. متاسفانه داده های شفاف و مشخصی از رجیستری ها و گزارش ها وجود ندارد و این خود به افزایش ابهام و شایعات می انجامد.
راستی‌آزمایی: نداشتن تهویه در کلاس‌های درس احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی را افزایش می‌دهد.
نتیجه بررسی: درست

راستی‌آزمایی: نداشتن تهویه در کلاس‌های درس احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی را افزایش می‌دهد.

بررسی شواهد علمی نشان می‌دهد که نبود تهویه مناسب در کلاس‌های درس به‌طور مستقیم با افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی در دانش‌آموزان مرتبط است. تهویه ناکافی موجب تجمع عوامل بیماری‌زا در هوای داخل کلاس شده و زمینه‌ساز بروز یا تشدید بیماری‌هایی، مانند آسم، آلرژی، و عفونت‌های ویروسی، می‌شود. هم‌چنین، کیفیت پایین هوای داخل مدارس با علائمی نظیر سردرد، خواب‌آلودگی، کاهش تمرکز و افت عملکرد تحصیلی همراه است.
راستی‌آزمایی: مصرف مکمل کلسیم پیش‌از بارداری از افزایش فشار خون و بروز عوارض مرتبط بارداری پیشگیری می‌کند.
نتیجه بررسی: شواهد ضعیف

راستی‌آزمایی: مصرف مکمل کلسیم پیش‌از بارداری از افزایش فشار خون و بروز عوارض مرتبط بارداری پیشگیری می‌کند.

در جمع‌بندی کلی می‌توان گفت که، ادعای «مصرف مکمل کلسیم پیش‌از بارداری برای پیشگیری از بروز فشار خون بالا و عوارض بارداری» با شواهد علمی فعلی تأیید نمی‌شود. بهترین راه این است که زنان، چه پیش‌از بارداری و چه در طول آن، با پزشک خود مشورت کنند تا بر اساس وضعیت بدنی و نیازهای خاص‌شان، درباره مصرف مکمل‌ها تصمیم بگیرند.
راستی‌آزمایی:‌ واکسن‌های ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) بی‌خطر و اثربخش هستند.
نتیجه بررسی: درست

راستی‌آزمایی:‌ واکسن‌های ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) بی‌خطر و اثربخش هستند.

با توجه به مرور شواهد موجود تا سال ۲۰۲۴، می‌توان گفت که ادعای «واکسن‌های RSV، بی‌خطر و اثربخش هستند»، تا حد زیادی درست است. واکسن‌های نسل جدید (به‌ویژه نوع پیش‌اتصالی پروتئین F) نه‌تنها ایمنی بالایی دارند، بلکه در گروه‌های پرخطر مانند سالمندان و نوزادان نیز به‌طور معناداری از بروز بیماری و بستری پیشگیری می‌کنند. به زبان ساده، این واکسن‌ها گامی مهم در کاهش بار جهانی بیماری RSV بوده و انتظار می‌رود در آینده به بخشی از برنامه‌های واکسیناسیون فصلی تبدیل شوند.
راستی‌آزمایی: استفاده زیاد از لوازم آرایشی خطر ابتلا به سرطان را در افراد افزایش می‌دهد.
نتیجه بررسی: شواهد ضعیف

راستی‌آزمایی: استفاده زیاد از لوازم آرایشی خطر ابتلا به سرطان را در افراد افزایش می‌دهد.

مطالعات اخیر نشان می‌دهند که استفاده روزانه از لوازم آرایشی، به‌ویژه محصولات حاوی ترکیباتی مانند پارابن‌ها، فتالات‌ها، فرمالدهید و نمک‌های آلومینیوم، می‌تواند با اختلالات هورمونی و افزایش خطر ابتلا به سرطان‌هایی مانند پستان و تخمدان همراه باشد. این مواد از طریق پوست جذب شده و در بافت‌های بدن تجمع می‌یابند، به‌ویژه در نواحی حساس مانند زیر بغل و ناحیه تناسلی. اگرچه شواهد موجود بیشتر آزمایشگاهی و آماری هستند و رابطه علت و معلولی قطعی را اثبات نمی‌کنند، هشدارهای علمی آن‌ها قابل اتکا بوده و بر ضرورت آگاهی مصرف‌کنندگان، استفاده از محصولات بی‌خطرتر، و انجام مطالعات بالینی و طولی تأکید دارند.
راستی‌آزمایی: لیزردرمانی از راه جمجمه در درمان سکته مغزی ایسکمیک حاد مؤثر است.
نتیجه بررسی: شواهد ضعیف

راستی‌آزمایی: لیزردرمانی از راه جمجمه در درمان سکته مغزی ایسکمیک حاد مؤثر است.

براساس شواهد علمی موجود، لیزر ترانس‌کرانیال به‌عنوان یک روش غیرتهاجمی برای درمان سکته مغزی ایسکمیک حاد، علی‌رغم بی‌خطر بودن نسبی آن، تأثیر قابل‌توجه و مداومی را بر بهبود عملکرد عصبی یا کاهش شدت سکته مغزی نشان نداد.
راستی‌آزمایی: مصرف اسپیرولینا کاملاً بی‌خطر است و باعث لاغری و بهبود وضعیت سلامت می‌شود.
نتیجه بررسی: نادرست

راستی‌آزمایی: مصرف اسپیرولینا کاملاً بی‌خطر است و باعث لاغری و بهبود وضعیت سلامت می‌شود.

ادعای «مصرف اسپیرولینا کاملاً بی‌خطر است و باعث لاغری و پیامدهای مثبت سلامت می‌شود» مبالغه‌آمیز و نادرست است. تحقیقات علمی نشان می‌دهند اسپیرولینا حاوی پروتئین و آنتی‌اکسیدان‌های مفید بوده و می‌تواند تاحدی به بهبود شاخص‌های سلامت کمک کند، اما مصرف آن معجزه‌آسا نیست، و نمی‌توان از آن توقع کاهش وزن چشمگیر یا رفع همه مشکلات سلامت را داشت.
راستی‌آزمایی: ترکیبات موجود در واکسن‌ها منجر به عقیمی افراد می‌شود.
نتیجه بررسی: نادرست

راستی‌آزمایی: ترکیبات موجود در واکسن‌ها منجر به عقیمی افراد می‌شود.

شواهد و نظرات کارشناسی معتبر نشان می‌دهند که ادعای «ترکیبات واکسن موجب عقیمی می‌شوند»، بی‌پایه و نادرست است. واکسن‌ها با کیفیت بالا و پس‌از آزمایش‌های ایمنی فراوان تولید می‌شوند و هیچ‌کدام از ترکیبات‌شان در سطح مصرف، توان ایجاد عقیمی ندارند. یافته‌های اپیدمیولوژی و مطالعات کلینیکی بزرگ نیز هیچ تغییری را در باروری افراد واکسینه‌شده نشان نمی‌دهند. بنابراین این ادعا صرفاً شایعه است و اطمینان داشتن به واکسن‌ها هم‌چنان ضروری است.
راستی‌آزمایی: ناتالیزوماب در درمان بیماری مالتیپل اسکلروزیس مؤثر است.
نتیجه بررسی: درست

راستی‌آزمایی: ناتالیزوماب در درمان بیماری مالتیپل اسکلروزیس مؤثر است.

ناتالیزوماب اثربخشی بالایی در کاهش عود سالانه و پیشرفت ناتوانی در بیماران مبتلا به ام‌اس فعال دارد و باعث کاهش ضایعات فعال مغزی و بهبود کیفیت زندگی و عملکرد روزمره بیماران می‌شود. با این حال، مصرف آن با خطر نادر اما جدی لوکوانسفالوپاتی چندکانونی پیشرونده و دیگر عوارض جانبی همراه است، بنابراین پایش دقیق بالینی و مدیریت خطر در بیماران ضروری است. به‌طور کلی، ناتالیزوماب یک گزینه درمانی مؤثر و هدفمند است، اما به شرط رعایت نکات ایمنی و پایش منظم بیمار.
راستی‌آزمایی: استفاده از هدفون به مدت طولانی به گوش آسیب می‌رساند.
نتیجه بررسی: درست

راستی‌آزمایی: استفاده از هدفون به مدت طولانی به گوش آسیب می‌رساند.

استفاده طولانی‌مدت از هدفون، به‌ویژه در سطح صدای بالا، می‌تواند منجر به آسیب تدریجی و غیرقابل بازگشت شنوایی شود. نوجوانان و جوانان در معرض بیشترین میزان خطر قرار دارند، زیرا اغلب در محیط‌های پر سر و صدا از هدفون استفاده می‌کنند و سطح صدا را بیش‌ازحد افزایش می‌دهند. رعایت اصول شنیداری ایمن، مانند محدود کردن زمان استفاده و حفظ صدا زیر ۸۵ دسی‌بل، برای پیشگیری از بروز این آسیب‌ها ضروری است.
راستی‌آزمایی: مصرف هم‌زمان الکل و استامینوفن واقعاً خطرناک است.
نتیجه بررسی: نادرست

راستی‌آزمایی: مصرف هم‌زمان الکل و استامینوفن واقعاً خطرناک است.

مصرف هم‌زمان الکل و استامینوفن در شرایط متعارف، اغلب مشکل‌ساز نیست و خودبه‌خود باعث آسیب کبدی نمی‌شود. به عبارت دیگر، ادعای «خطرناک بودن مطلق» این ترکیب درست نیست و باید میزان مصرف الکل و دوز دارو را در نظر گرفت. با این حال، در افراد الکلی مزمن یا کسانی که به‌طور مرتب دوز بالایی را از استامینوفن مصرف می‌کنند، احتمال آسیب جدی کبدی وجود دارد. در نتیجه می‌توان گفت، این ادعا فقط در شرایط خاص (مصرف زیاد الکل یا تکرار دوز بالای استامینوفن) صحیح است و در شرایط عادی معتبر نیست.
راستی‌آزمایی: آیا سیگارهای گیاهی و طعم‌دار واقعاً برای سلامت بدن خطری ندارند؟
نتیجه بررسی: نادرست

راستی‌آزمایی: آیا سیگارهای گیاهی و طعم‌دار واقعاً برای سلامت بدن خطری ندارند؟

بررسی شواهد علمی و گزارش‌های معتبر نشان می‌دهد ادعای بی‌ضرر بودن سیگارهای گیاهی «نادرست» است. اگرچه این محصولات فاقد نیکوتین‌اند، هنگام سوختن، مواد سمّی و سرطان‌زا را آزاد می‌کنند که می‌توانند موجب ابتلا به بیماری‌های ریوی، قلبی و سرطان شوند، بنابراین جایگزین سالمی برای سیگار وجود ندارد و بهترین راه کاهش خطر، ترک کامل مصرف هر نوع سیگار است.