نتیجه بررسی: بدون شواهد

راستی‌آزمایی: مصرف روغن حیوانی دلیل قوی‌تر بودن نسل‌های گذشته است.

بیان مسئله

این سؤال مطرح است که افراد نسل‌های گذشته به‌خاطر استفاده بیشتر از چربی‌های حیوانی (کره، دنبه، روغن حیوانی و…) از نسل کنونی قوی‌تر و سالم‌تر هستند یا خیر. برای پاسخ به این پرسش، شواهد علمی و توصیه‌های سازمان‌های معتبر سلامت (WHO؛ CDC و غیره) را بررسی می‌کنیم تا مشخص شود این ادعا تا چه اندازه صحت دارد.

یافته‌ها

در گذشته، بیشتر مردم کارهای بدنی سنگین‌تری را انجام می‌دادند، مانند کشاورزی، دامداری یا کارهای دستی، که سطح فعالیت بدنی روزانه آن‌ها را بالا می‌برد. امروزه، اما، سبک زندگی شهری و مشاغل کم‌تحرک باعث شده‌اند بیش‌از ۲۷٪ بزرگسالان در جهان فعالیت بدنی کافی نداشته باشند (۱). این کاهش تحرک، اثر بسیار بیشتری بر سلامت عمومی نسبت به نوع چربی مصرفی دارد. از سوی دیگر، رژیم غذایی نسل‌های قبل صرفاً متکی بر روغن حیوانی نبود، بلکه سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، لبنیات و گوشت نیز در سبد غذایی آن‌ها وجود داشت. در واقع، مطالعات نشان می‌دهند اجداد ما چربی حیوانی را مصرف می‌کردند، اما نه به شکل غالب. آنچه باعث تعادل می‌شد، مصرف هم‌زمان فیبر، آنتی‌اکسیدان و سایر مواد مغذی بود (۲).

در بسیاری از کشورها، به‌ویژه پس از صنعتی‌شدن، مصرف چربی‌های حیوانی کاهش و استفاده از روغن‌های گیاهی و چربی‌های فرآوری‌شده (مانند ترانس) افزایش یافت. برخی داده‌ها، هم‌زمان با این تغییر، افزایش بیماری‌های غیرواگیر را مانند دیابت و بیماری قلبی نشان می‌دهند. با این حال، این رابطه همبستگی است، نه علّی، و عوامل دیگری مانند مصرف قند و کاهش تحرک نیز دخیل بوده‌اند (۳). سازمان جهانی بهداشت (WHO) به‌طور واضح اعلام می‌کند که چربی‌های اشباع نباید بیش از ۱۰٪ از کل انرژی دریافتی روزانه را تشکیل دهند، زیرا مصرف زیاد آن‌ها با افزایش خطر بیماری‌های قلبی و سکته همراه است (۴). این چربی‌ها عمدتاً در روغن‌های حیوانی یافت می‌شوند. هم‌چنین، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) نیز توصیه می‌کند تا حد امکان مصرف غذاهای حاوی چربی اشباع، مانند گوشت‌های پرچرب، کره و لبنیات پرچرب، محدود شود، زیرا این مواد سطح کلسترول بد (LDL) را بالا می‌برند و خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهند (۵).

در مقابل، روغن‌های گیاهی مانند زیتون، کلزا، و روغن ماهی، سرشار از چربی‌های غیراشباع هستند که مصرف آن‌ها با کاهش خطر بیماری‌های قلبی همراه است. WHO و دیگر نهادهای معتبر تغذیه‌ای توصیه می‌کنند که چربی‌های اشباع با چربی‌های غیراشباع جایگزین شوند (۴، ۵). اگر نسل‌های گذشته سالم‌تر و قوی‌تر بودند، انتظار می‌رفت امید به زندگی آن‌ها بیشتر باشد، اما آمار نشان می‌دهد میانگین امید به زندگی جهانی از حدود ۳۲ سال در سال ۱۹۰۰ به بیش از ۷۰ سال در سال ۲۰۲۱ افزایش یافته است (۶). این پیشرفت حاصل بهبود تغذیه، بهداشت و درمان است، نه صرفاً نوع چربی مصرفی.

هیچ پژوهش علمی مستقل و معتبری تأیید نمی‌کند که روغن حیوانی به‌تنهایی باعث سلامت یا قدرت بدنی بیشتر شده باشد. بیشتر مطالعات نشان می‌دهند که مصرف افراطی چربی‌های اشباع (موجود در روغن‌های حیوانی) با افزایش بیماری‌های قلبی، چاقی و التهاب همراه است (۲، ۴، ۵). در نهایت، باید در نظر داشت که قدرت بدنی، طول عمر یا مقاومت در برابر بیماری فقط به یک ماده غذایی (مثلاً روغن حیوانی) وابسته نیست. این موارد، حاصل ترکیبی از تغذیه مناسب، تحرک کافی، ژنتیک، سلامت و مراقبت پزشکی هستند. بسیاری تصور می‌کنند غذای سنتی به‌خاطر روغن حیوانی سالم‌تر بوده، در حالی که این غذاها در کنار استفاده از مواد تازه، سبک زندگی فعال، تنوع غذایی و کم‌بودن مصرف شکر و مواد فرآوری‌شده بود که اثرات مثبت داشتند، نه به‌خاطر روغن حیوانی به‌تنهایی.

راستی‌آزمایی: سرخ‌کن‌ های بدون روغن می‌توانند برای سلامت خطرناک باشند.

نتیجه‌گیری

به زبان ساده، نه تنها شواهد علمی کافی برای اثبات اینکه روغن حیوانی، نسل‌های گذشته را قوی‌تر کرد، وجود ندارد، بلکه بیشتر شواهد نشان می‌دهند مصرف زیاد آن ممکن است مضر باشد. آنچه افراد قدیم را از نظر بدنی مقاوم‌تر جلوه می‌دهد، بیشتر به سبک زندگی فعال‌تر، رژیم متعادل‌تر و کاهش مصرف غذاهای فراوری‌شده مربوط است، نه صرفاً استفاده از روغن حیوانی. بنابراین، این ادعا که «مصرف روغن حیوانی باعث قوی‌تر بودن نسل‌های گذشته شد» از نظر علمی معتبر نیست.

منابع

• Global Status Report on Physical Activity 2022.
• Garnås E. et al. Saturated fat in an evolutionary context. Lipids in Health and Disease. 2025; 24:28.
• Lee JH, et al. United States Dietary Trends Since 1800: Lack of Association Between Saturated Fatty Acid Consumption and Non-communicable Diseases. Front Nutr. 2022; 9:857010.
• Healthy diet – Fact Sheet, April 2020.
• Preventing High Cholesterol. Updated May 2024.
• Our World in Data. Life Expectancy. 2021 data.