نتیجه بررسی: شواهد ضعیف

راستی‌آزمایی: مداخلات روان‌شناختی به بهبود روند درمان بیماری التهابی روده کمک می‌کنند.

بیان مسئله

بیماری التهابی روده (IBD) شامل بیماری‌هایی مانند کولیت اولسراتیو و کرون است که موجب التهاب مزمن در دستگاه گوارش می‌شوند. تحقیقات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به IBD بیشتر از دیگران با مشکلات روانی، مثل اضطراب و افسردگی، روبه‌رو هستند. این ارتباط دوطرفه است، یعنی، نه‌تنها بیماری می‌تواند باعث مشکلات روانی شود، بلکه اضطراب و افسردگی نیز ممکن است شدت بیماری را بیشتر کند. مداخلات روان‌شناختی در این زمینه شامل روان‌درمانی، آموزش بیماران، و تکنیک‌های آرام‌سازی (relaxation techniques) هستند. هدف آن‌ها بهبود وضعیت روحی، کیفیت زندگی و حتی کاهش شدت علائم بیماری است. بسیاری از پژوهش‌ها این مداخلات را در قالب درمان‌های ترکیبی بررسی کرده‌اند، اما نتایج همیشه یکسان نبوده‌اند، اما آیا مداخلات روان‌شناختی به بهبود روند درمان بیماری التهابی روده کمک می‌کنند؟

یافته‌ها

روان‌درمانی نسبت به مراقبت‌های معمول در بزرگسالان مبتلا به IBD، تاثیر خفیف اما مثبت داشته و در بهبود کیفیت زندگی، کاهش افسردگی و کاهش اضطراب موثرتر بوده است. اگرچه این تاثیرات خفیف هستند، از لحاظ آماری معنادار بوده و به‌طور بالقوه می‌توانند تجربه‌ بیماران را بهتر کنند.

برخی مطالعات آموزش بیمار را نیز بررسی کرده‌اند. این آموزش‌ها شامل آگاهی‌رسانی درباره‌ بیماری، راه‌های مقابله، و اصلاح سبک زندگی می‌شوند. نتایج نشان می‌دهند آموزش‌ها تاثیر کمی بر کیفیت زندگی، افسردگی و اضطراب دارند، اما تاثیر معنی‌داری را بر شدت بیماری (مثل تعداد دفعات عود یا فعالیت بیماری) برجای نمی‌گذارند.

تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، تمرین تنفس، یا یوگا نیز بررسی شده‌اند. این مداخلات نیز تاثیر خفیفی بر کیفیت زندگی، افسردگی و اضطراب داشته‌اند، اما هم‌چنان مانند دیگر مداخلات، شواهد کافی برای اثبات اثرگذاری مستقیم آن روی فعالیت بیماری وجود ندارد.

داده‌ها در کودکان و نوجوانان، محدودتر هستند. مطالعات اندکی نشان داده‌اند که روان‌درمانی ممکن است کیفیت زندگی را بهتر کند، اما شواهد درباره‌ افسردگی و اضطراب ضعیف بوده و درباره‌ فعالیت بیماری نیز اطلاعاتی موجود نیست.

بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهند که بسیاری از مطالعات کیفیت متوسط تا پائین داشتند. برای مثال، شرکت‌کنندگان یا درمانگران اغلب کورسازی نشده بودند (یعنی می‌دانستند بیماران در چه گروهی قرار دارند)، و این موضوع ممکن است روی نتایج تاثیر گذاشته باشد. هم‌چنین وجود تفاوت زیاد در نوع درمان‌ها و ترکیب آن‌ها باعث ناهمگونی شد، که تفسیر نتایج را دشوارتر می‌کند.

راستی‌آزمایی: عمل اسلیو معده خطری ندارد و برای همه توصیه می‌شود.

 نتیجه‌گیری

در مجموع، شواهد موجود نشان می‌دهد که مداخلات روان‌شناختی می‌توانند به کاهش اضطراب و افسردگی، و بهبود نسبی کیفیت زندگی در افراد مبتلا به بیماری التهابی روده کمک کنند، اما تاثیر این مداخلات بر شدت بیماری (مثل کاهش التهاب یا تعداد دفعات عود) هنوز اثبات نشده است. به‌همین دلیل، نمی‌توان گفت این درمان‌ها جایگزین داروها یا مداخلات پزشکی هستند، اما می‌توانند به عنوان درمان کمکی مفید باشند.

منبع

Tiles-Sar N, Neuser J, de Sordi D, Baltes A, Preiss JC, Moser G, Timmer A. Psychological interventions for treatment of inflammatory bowel disease. Cochrane Database of Systematic Reviews 2025, Issue 4. Art. No.: CD006913. DOI: 10.1002/14651858.CD006913.pub3. Accessed 03 May 2025.