نتیجه بررسی: نامشخص

راستی‌آزمایی: کاغذهای دستگاه پوز باعث نازایی افراد می‌شوند.

بیان مسئله

در سال‌های اخیر، نگرانی‌ها در مورد تأثیرات ترکیب شیمیایی بیسفنول A (به اختصار BPA) بر سلامت انسان افزایش یافته است. BPA که به‌عنوان یک ماده شیمیایی صنعتی در تولید پلاستیک‌ها و رزین‌ها استفاده می‌شود، در برخی محصولات روزمره مانند بطری‌های پلاستیکی، ظروف نگهداری غذا و حتی کاغذهای حرارتی دستگاه‌های پوز وجود دارد. برخی ادعا می‌کنند که قرار گرفتن در معرض این ماده می‌تواند بر سلامت باروری مردان تأثیر منفی بگذارد و حتی منجر به نازایی شود. هدف این مطالعه، بررسی این ادعا و ارزیابی شواهد علمی موجود در این زمینه است.

یافته‌ها

ارتباط BPA و نازایی

یک مطالعه که در سال ۲۰۲۲ انجام شد، تأثیر در معرض BPA قرار گرفتن را بر تنظیم اپی‌ژنتیکی و گذار هیستون به پروتامین (PRM)، که فرآیندی حیاتی برای باروری مردان است، بررسی کرد. در این مطالعه، موش‌های نر به مدت شش هفته در معرض BPA قرار گرفتند، درحالی‌که گروه کنترل روغن ذرت را از طریق گاواژ خوراکی دریافت کردند. نتایج نشان دادند که مواجهه با BPA به‌طور قابل‌توجهی سطح mRNA خانواده هیستون و PRM‌ها را در بیضه‌ها و اسپرماتوزوآها تغییر داد. علاوه‌بر این، کاهش معناداری در پروتئین‌های هیستون مرکزی، نسبت PRM1/PRM2 (که با باروری مردان مرتبط است) و پروتئین‌های گذار مشاهده شد. در نهایت، نتایج مطالعه نشان دادند که BPA موجب کاهش غلظت، تحرک و بیش‌فعالیت اسپرم، همراه با اختلال در فرآیند لقاح و رشد اولیه جنین می‌شود. این یافته‌ها نشان می‌دهند که BPA از طریق ایجاد تغییرات اپی‌ژنتیکی، گذار هیستون به پروتامین را مختل کرده و در نهایت موجب کاهش باروری در مردان می‌شود (۱).

مطالعه دیگری که در سال ۲۰۲۲ انجام شد، تأثیر BPA را بر کیفیت اسپرم و باروری مردان بررسی کرد. در این تحقیق، موش‌های نر بالغ به مدت دو ماه از طریق آب آشامیدنی حاوی BPA در سه غلظت مختلف (۰/۲، ۲۰ و ۲۰۰ میکروگرم بر میلی‌لیتر) در معرض این ماده قرار گرفتند. پس‌از این دوره، بیضه‌ها برای استخراج پروتئین و آنالیز ایمنی‌بافت‌شناسی جمع‌آوری شده و اسپرم‌های اپیدیدیمی جهت ارزیابی کیفیت اسپرم و آزمایش باروری در شرایط آزمایشگاهی (IVF) بررسی شدند. هم‌چنین، سطح تستوسترون در نمونه‌های سرمی اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان دادند که موش‌های در معرض BPA با کاهش کیفیت اسپرم، کاهش سطح تستوسترون سرم و بروز فنوتیپ نیمه‌نابارور روبه‌رو شدند که با کاهش نرخ بارداری و کاهش کارایی لقاح همراه بود (۲).

مطالعه‌ای دیگر که به‌صورت مقطعی روی ۱۰۵ مرد مراجعه‌کننده به یک کلینیک باروری انجام شد، به بررسی ارتباط میان مواجهه با مواد شیمیایی و کیفیت مایع منی پرداخت. در این تحقیق، سطوح ادراری هفت متابولیت فتالات و BPA با استفاده از روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا همراه با طیف‌سنجی جرمی (HPLC/MS/MS) اندازه‌گیری شد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که حجم مایع منی با سطح BPA ارتباط مثبت دارد، یعنی افزایش مقدار این ماده باعث افزایش حجم مایع منی شد (۳).

در سال ۲۰۱۶، یک مطالعه مروری منتشر شد که نتایج مطالعات علمی را بین سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۶ در مورد اثرات بالقوه BPA بر باروری زنان بررسی کرد. این مطالعه نشان داد که BPA ممکن است با نازایی در زنان مرتبط باشد. شواهد حاصل از مدل‌های حیوانی حاکی از آن است که این ترکیب می‌تواند با تأثیر بر مورفولوژی و عملکرد لوله‌های رحمی، رحم، تخمدان و محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تخمدان، ظرفیت تولیدمثلی را تغییر دهد. همچنین، BPA ممکن است چرخه فحلی و فرآیند لانه‌گزینی را مختل کند. بااین‌حال، مطالعه مذکور تأکید می‌کند که برای درک بهتر مکانیسم‌های دقیق اثرگذاری و شناسایی سمیّت تولیدمثلی در مراحل اولیه، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است (۴).

‌BPA در رسید‌های دستگاه پوز

BPA به‌عنوان یک توسعه‌دهنده رنگ در کاغذهای حرارتی استفاده می‌شود که پس از فرآیند گرمایی با یک رنگ‌دانه لئوکو واکنش نشان می‌دهد و آن را به فرم رنگی تبدیل می‌کند. رسیدهای صادرشده از دستگاه‌های پوز به‌عنوان منبع اصلی تماس مصرف‌کنندگان با بیسفنول‌ها شناخته می‌شوند. سطوح BPA و جایگزین‌های احتمالی آن در نمونه‌های کاغذ حرارتی جمع‌آوری‌شده از کشورهای مختلف در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ تعیین شد. این اندازه‌گیری‌ها با هدف بررسی میزان حضور BPA در رسیدهای صادرشده از کشورهای مختلف، به‌ویژه در پرتو تغییرات مقرراتی که استفاده از آن را محدود می‌کند، انجام شد. نتایج نشان دادند که BPA هنوز رایج‌ترین ترکیب استفاده‌شده در رسیدهای حرارتی است. درحالی‌که دیگر بیسفنول‌ها (مانند BPS) نیز در برخی از نمونه‌ها شناسایی شدند، BPS به‌عنوان یک جایگزین نگران‌کننده در نظر گرفته می‌شود، زیرا این ترکیب نه‌تنها خواص اندوکرین مشابهی دارد، بلکه تجزیه‌پذیری ضعیفی نیز دارد (۵).

مطالعه‌ای دیگر در نیجریه به بررسی سطوح BPA در رسیدهای حرارتی جمع‌آوری‌شده از مکان‌های مختلف پرداخت. نتایج نشان دادند که BPA در تمام نمونه‌ها شناسایی شده و مصرف روزانه برآوردی BPA برای جمعیت عمومی ۰/۲۰ میکروگرم در روز و برای افراد شاغل در معرض ۹/۸۹ میکروگرم در روز بود که این مقادیر بسیار کمتر از مقدار مرجع ۵۰ میکروگرم بر کیلوگرم وزن بدن در روز است، که توسط سازمان ایمنی غذایی اروپا ارائه شد. این نتایج نشان می‌دهند که قرارگیری پوستی در معرض BPA در این مطالعه تهدید جدی برای سلامت عمومی به شمار نمی‌آید (۶).

در آلمان نیز مطالعه‌ای بر استفاده از BPA و رنگ‌دهنده‌های جایگزین در رسیدهای کاغذ حرارتی در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ انجام شد. نتایج نشان دادند که BPA هم‌چنان رایج‌ترین رنگ‌دهنده استفاده‌شده است و استفاده از این ماده در رسیدهای حرارتی در سال‌های اخیر تغییرات عمده‌ای نداشته است (۷).

سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا BPA از طریق کاغذهای دستگاه پوز به بدن منتقل می‌شود؟ مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ انجام شد، میزان جذب پوستی BPA و جایگزین‌های آن را شامل بیسفنول S (به اختصار BPS)؛ D-8 و Pergafast 201® (PF201) بررسی کرد. در این تحقیق، از پوست انسان خارج از بدن (ex vivo) و سیستم انتشار جریان مداوم مطابق با دستورالعمل ۴۲۸ سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) استفاده شد. نتایج نشان دادند که پس از ۲۴ ساعت مواجهه، میزان جذب پوستی BPA برابر با ۲۵٪، برای D-8 برابر با ۱۷٪، برای BPS برابر با ۰/۴٪، و برای PF201 کمتر از حد تشخیص بود (۸).

آیا استفاده از ظروف پلاستیکی در ماکروویو برای سلامتی انسان مضر است؟

نتیجه‌گیری

مطالعات موجود نشان می‌دهند که BPA می‌تواند بر باروری مردان تأثیر منفی بگذارد. شواهد حاصل از تحقیقات بر مدل‌های حیوانی نشان می‌دهند که این ماده از طریق تغییرات اپی‌ژنتیکی، اختلال در گذار هیستون به پروتامین، کاهش کیفیت اسپرم و کاهش سطح تستوسترون می‌تواند موجب کاهش باروری در مردان شود. بااین‌حال، برخی یافته‌های مقطعی در مطالعات انسانی نتایج متفاوتی داشته‌اند، که نشان می‌دهد تحقیقات بیشتری برای درک دقیق این اثرات ضروری است.

در مورد مواجهه با BPA از طریق کاغذهای حرارتی دستگاه‌های پوز، مطالعات نشان داده‌اند که این ماده همچنان به‌طور گسترده‌ای در رسیدهای حرارتی استفاده می‌شود. بااین‌حال، میزان جذب پوستی آن نسبتاً پائین است، و برخی مطالعات نشان داده‌اند که سطح قرارگیری روزانه افراد شاغل در معرض BPA کمتر از حد مرجع تعیین‌شده توسط سازمان‌های نظارتی است. در مجموع، BPA به‌عنوان یک مختل‌کننده غدد درون‌ریز شناخته شده و شواهد حاکی از آن است که می‌تواند بر باروری و سلامت تولیدمثلی تأثیر بگذارد. بااین‌حال، برای ارزیابی دقیق‌تر اثرات آن در انسان، به مطالعات گسترده‌تری نیاز است.

روش جست‌وجو

برای بررسی این ادعا از کلیدواژه‌های «Thermal paper»؛ «BPA»؛ «Infertility» و واژگان هم‌معنی در پایگاه‌های اطلاعاتی استفاده شد. هم‌چنین دیگر منابع به‌صورت دستی مورد بررسی قرار گرفتند.

منابع

1. Ryu DY, Pang WK, Adegoke EO, Rahman MS, Park YJ, Pang MG. Abnormal histone replacement following BPA exposure affects spermatogenesis and fertility sequentially. Environ Int. 2022;170:107617.
2. Liu X, Wang Z, Liu F. Chronic exposure of BPA impairs male germ cell proliferation and induces lower sperm quality in male mice. Chemosphere. 2021;262:127880.
3. Caporossi L, Alteri A, Campo G, Paci E, Tranfo G, Capanna S, et al. Cross Sectional Study on Exposure to BPA and Phthalates and Semen Parameters in Men Attending a Fertility Center. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(2).
4. Ziv-Gal A, Flaws JA. Evidence for bisphenol A-induced female infertility: a review (2007-2016). Fertil Steril. 2016;106(4):827-56.
5. Frankowski R, Zgoła-Grześkowiak A, Grześkowiak T, Sójka K. The presence of bisphenol A in the thermal paper in the face of changing European regulations – A comparative global research. Environmental Pollution. 2020;265:114879.
6. Adeyemi JA, Gallimberti M, Olise CC, Rocha BA, Adedire CO, Barbosa F, Jr. Evaluation of bisphenol A levels in Nigerian thermal receipts and estimation of daily dermal exposure. Environ Sci Pollut Res Int. 2020;27(30):37645-9.
7. Eckardt M, Simat TJ. Bisphenol A and alternatives in thermal paper receipts – a German market analysis from 2015 to 2017. Chemosphere. 2017;186:1016-25.
8. Reale E, Vernez D, Hopf NB. Skin Absorption of Bisphenol A and Its Alternatives in Thermal Paper. Annals of Work Exposures and Health. 2020;65(2):206-18.