نتیجه بررسی: شواهد ضعیف

راستی‌آزمایی: مصرف مکمل کلسیم پیش‌از بارداری از افزایش فشار خون و بروز عوارض مرتبط بارداری پیشگیری می‌کند.

بیان مسئله

فشار خون بالا و بروز مشکلاتی مانند پره‌اکلامپسی از مهم‌ترین چالش‌های دوران بارداری هستند که می‌توانند به سلامت مادر و نوزاد آسیب جدی وارد کنند. از سال‌ها پیش، پژوهشگران به دنبال راهکارهایی بوده‌اند که بتوانند احتمال بروز این عوارض را کاهش دهند.

یکی از موضوعاتی که توجه زیادی را در این زمینه به خود جلب کرده، نقش مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای در پیشگیری از بروز این مشکلات است. میان این مکمل‌ها، کلسیم بیش‌از دیگران مطرح شده، چراکه هم برای بدن ضروری است و هم در تنظیم فشار خون نقش دارد.

کلسیم، ماده‌ای کلیدی برای عملکرد صحیح عضلات، استخوان‌ها و حتی سیستم قلبی‌عروقی است. نیاز به کلسیم در دوران بارداری بیشتر می‌شود، زیرا بدن مادر باید هم نیازهای خودش را تأمین کند و هم نیازهای جنین را. همین مسئله باعث شکل‌گیری ین فرضیه شد که اگر زنان پیش‌از بارداری مصرف کلسیم را شروع کنند، شاید بتوانند از بروز فشار خون بالا و عوارض مرتبط در دوران بارداری در امان بمانند. اما سؤال اصلی این است که شواهد علمی، واقعاً این فرضیه را تأیید می‌کنند یا خیر.

یافته‌ها

برای پاسخ به این پرسش، مرورهای علمی دقیقی انجام شده‌اند. در یکی از معتبرترین مرورها، تمام مطالعاتی جمع‌آوری شدند که به بررسی تأثیر مصرف مکمل کلسیم پیش‌از بارداری پرداختند. با این حال، میان همه این مطالعات فقط یک کارآزمایی بالینی بزرگ و معتبر توانست شرایط لازم را داشته باشد. در این مطالعه، بیش‌از هزار زن که در بارداری قبلی خود دچار پره‌اکلامپسی یا اکلامپسی شدند، شرکت کردند. آن‌ها به‌صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند؛ یک گروه مکمل کلسیم دریافت کردند و گروه دیگر دارونما (placebo). مصرف کلسیم از پیش‌از بارداری آغاز شد و تا نیمه نخست دوران بارداری ادامه یافت.

نتایج این پژوهش نشان دادند که مصرف کلسیم پیش‌از بارداری تأثیر چشمگیری در پیشگیری از بروز پره‌اکلامپسی ندارد. به بیان ساده‌تر، میزان بروز پره‌اکلامپسی در زنانی که مکمل کلسیم دریافت کردند، تفاوت قابل‌توجهی با گروهی که دارونما مصرف کردند، نداشت. همین الگو در مورد سقط جنین، زایمان زودرس و دیگر عوارض جدی نیز مشاهده شد؛ یعنی مصرف کلسیم پیش‌از بارداری در کاهش این مشکلات مؤثر نبود.

از سوی دیگر، وقتی به سلامت مادر و نوزاد نگاه کلی‌تر داشته باشیم، باز هم شواهد نشان نمی‌دهند که مصرف مکمل کلسیم پیش‌از بارداری بتواند خطر مرگ مادر یا بروز مشکلات شدید را برای نوزاد کم کند. البته باید توجه داشت که سطح اطمینان این یافته‌ها چندان بالا نیست، چون همه نتایج فقط از یک مطالعه به دست آمدند و برای نتیجه‌گیری قوی‌تر نیاز به انجام تحقیقات بیشتری داریم.

در واقع، نکته کلیدی این است که شواهد موجود فعلاً کافی نیستند تا بگوییم مصرف مکمل کلسیم پیش‌از بارداری اقدامی مؤثر برای پیشگیری از بروز فشار خون بالا یا پره‌اکلامپسی است یا خیر. بنابراین نمی‌توان این موضوع را به عنوان یک توصیه قطعی در نظر گرفت. مصرف کلسیم به اندازه نیاز روزانه برای همه زنان اهمیت دارد، اما هنوز ثابت نشده که مصرف بیشتر آن پیش‌از بارداری واقعاً تاثیر حفاظتی داشته باشد.

راستی‌آزمایی: مصرف لبنیات در دوران بارداری ممنوع است

نتیجه‌گیری

در جمع‌بندی کلی می‌توان گفت که، ادعای «مصرف مکمل کلسیم پیش‌از بارداری برای پیشگیری از بروز فشار خون بالا و عوارض بارداری» با شواهد علمی فعلی تأیید نمی‌شود. بهترین راه این است که زنان، چه پیش‌از بارداری و چه در طول آن، با پزشک خود مشورت کنند تا بر اساس وضعیت بدنی و نیازهای خاص‌شان، درباره مصرف مکمل‌ها تصمیم بگیرند.

منبع

Cluver CA, Rohwer C, Rohwer A, Puga MEdSSantos, Torloni MR, Hofmeyr GJ. Calcium supplementation commenced before pregnancy for preventing hypertensive disorders and related problems. Cochrane Database of Systematic Reviews 2025, Issue 9. Art. No.: CD011192. DOI: 10.1002/14651858.CD011192.pub4. Accessed 29 September 2025.