از تاثیر تمرینات قلبیتنفسی و مقاومتی بر عملکرد حرکتی در بیماران دچار سکته مغزی چه میدانیم؟
بیان مسئله
در طول بارداری، توجه به تغذیه سالم مادر از اهمیت بالایی برخوردار است و لبنیات بهدلیل منبع غنی از کلسیم، پروتئین، و ویتامینهای ضروری، نقش کلیدی را در سلامت جنین و مادر ایفا میکنند. با این حال، طی سالهای گذشته، ادعاهایی از جمله «مصرف لبنیات در دوران بارداری ممنوع است» مطرح شدهاند که سؤالهایی را درباره بیخطری، فواید و اثربخشی مصرف لبنیات در این دوره حساس مطرح میسازند.
در پاسخ به این چالشها، به بررسی شواهد علمی پرداختهایم تا ببینیم مصرف لبنیات در دوره بارداری، واقعاً ممنوع یا حتی مضر است یا خیر.
راستیآزمایی: استفاده مداوم از تلفن همراه توسط مادر باردار برای جنین ضرر دارد.
روش کار
نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل: Pregnancy و Dairy استخراج کرده و پساز یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جستوجوی مقالات پرداختیم.
مصرف لبنیات در بارداری: تغذیهای طلایی یا تیغ دو لبه؟
بررسی مطالعات علمی معتبر نشان میدهد مصرف لبنیات در دوران بارداری نقش مهمی را در رشد سالم جنین ایفا میکند. نتایج متاآنالیز گستردهای از Huang و همکاران که بر پایه ۴۲ مطالعه انجام شد، حاکی از آن است مصرف لبنیات با کاهش خطر تولد نوزاد با وزن کمتر از حد نرمال و افزایش وزن سالم نوزاد همراه است. با این حال، مصرف بیشازحد (مثلاً تا ۷ وعده در روز) میتواند منجر به تولد نوزادان با اضافهوزن شود، که گاهی با عوارضی مانند زایمان نیز سخت همراه است (۱).
راستیآزمایی: استفاده از مکمل قرص آهن در بارداری باعث بهبود سلامت جنین و مادر می شود.
مطالعه Brantsæter و همکاران نیز یافتههای مشابهی را تأیید میکند، بهویژه مصرف منظم و متعادل شیر و ماست در دوران بارداری با رشد مناسب جنین، افزایش وزن تولد و حتی افزایش اندازه محیط سر نوزاد مرتبط بود. این نتایج تأکید میکنند که مصرف لبنیات، در صورتی که کنترلشده باشد، نهتنها بیخطر، که سودمند نیز هست (۲).
همچنین مطالعهای از Melnik و همکاران که در استرالیا انجام شد، نشان داد پروتئین موجود در لبنیات نقش فعالی در افزایش وزن جفت و جنین دارد. با این حال، اعتدال در مصرف و انتخاب لبنیات کمچرب کلید بهرهمندی از فواید آن بدون افزایش خطرات احتمالی است (۳).
مصرف لبنیات کمچرب در بارداری: سودمند برای مادر، محافظ برای کودک
ترکیب یافتههای سه مطالعه اخیر نشان میدهد مصرف لبنیات، بهویژه لبنیات کمچرب در دوران بارداری، نهتنها بیخطر است، بلکه فواید متعددی برای سلامت مادر و کودک دارد. مصرف لبنیات کمچرب با عوارضی مانند پرهاکلامپسی، دیابت بارداری و فشار خون بالا ارتباط مضر مشخصی ندارد. این یعنی برخلاف برخی نگرانیها، گنجاندن لبنیات در رژیم بارداری باعث افزایش خطر این عوارض نمیشود (۴). در همین راستا، مصرف روزانه حداقل سه وعده لبنیات کمچرب برای تأمین کلسیم و پروتئین مورد نیاز دوران بارداری توصیه شده و هیچ تأثیر منفی بر سلامت مادر یا جنین ندارد (۵).
راستی آزمایی: آیا سونوگرافی میتواند ناهنجاریهای مادرزادی جنین را در سهماهه اول بارداری تشخیص دهد؟
جالبتر اینکه، تأثیر مصرف لبنیات میتواند تا سالها پساز تولد هم ادامه داشته باشد. مطالعه Nguyen و همکاران در ژاپن نشان داد مادرانی که در دوران بارداری بیشتر شیر مصرف کردند، کودکانشان در ۵ سالگی احتمال بسیار کمتری برای بروز مشکلات عاطفی داشتند. بنابراین، مصرف لبنیات، بهویژه لبنیات کمچرب، علاوه بر پشتیبانی از سلامت بارداری، میتواند سرمایهگذاری هوشمندانهای برای سلامت روانی نسل آینده باشد (۶).
راستیآزمایی: مصرف مکمل کلسیم به بهبود پیامدهای بارداری و سلامت نوزاد کمک میکند.
نکات ایمنی و تغذیهای برای بارداری سالم
مصرف لبنیات در دوران بارداری نهتنها بیخطر، بلکه مفید هم هست؛ البته به شرطی که نوع آن درست انتخاب شود. لبنیات پاستوریزه کاملاً بیخطر هستند و میتوانند نیازهای تغذیهای زنان باردار را بهخوبی تأمین کنند. اما مصرف لبنیات خام یا غیرپاستوریزه بهدلیل احتمال آلودگی به باکتری لیستریا، میتوانند عوارض جدی را مانند عفونت، زایمان زودرس یا حتی مرگ جنین ایجاد کنند و باید کاملاً از رژیم غذایی حذف شوند (۷).
از سوی دیگر، برای زنانی که رژیم گیاهخواری یا وگان دارند و لبنیات مصرف نمیکنند، همچنان میتوان تغذیهی کامل و سالمی در دوران بارداری داشت، به شرط آنکه بهدرستی برنامهریزی شود. در چنین رژیمهایی، جایگزینهایی مانند شیر سویای غنیشده با کلسیم و ویتامین دی، ماستهای گیاهی و دیگر مکملهای مناسب میتوانند به خوبی نقش لبنیات را ایفا کنند، اما، مشورت با متخصص تغذیه برای اطمینان از دریافت همه ریزمغذیهای حیاتی توصیه میشود (۸).
راستیآزمایی: وضعیت قرارگیری بدن مادر در اواخر بارداری در سلامت مادر و نوزاد موثر است.
نتیجهگیری
تقریباً تمامی مطالعات نشان میدهند که مصرف لبنیات پاستوریزه در دوران بارداری باعث رشد مناسب جنین و افزایش مناسب وزن تولد نوزاد، کاهش خطر تولد نوزاد کموزن شده و هیچ اثر منفی مشخصی بر دیابت بارداری یا فشار خون ندارد. پرهیز از مصرف محصولات لبنی خام یا غیرپاستوریزه به دلیل خطر انتقال عفونتهایی مانند لیستریا، حتماً باید رعایت شود. در رژیم بدون لبنیات نیز، لازم است از جایگزینهای غنیشده، برای تأمین مواد مغذی استفاده شود.
منابع
۱. Huang D, Wu Q, Xu X, Ji C, Xia Y, Zhao Z, et al. Maternal Consumption of Milk or Dairy Products During Pregnancy and Birth Outcomes: A Systematic Review and Dose-Response Meta-Analysis. Front Nutr. 2022;9:900529.
2. Brantsæter AL, Olafsdottir AS, Forsum E, Olsen SF, Thorsdottir I. Does milk and dairy consumption during pregnancy influence fetal growth and infant birthweight? A systematic literature review. Food Nutr Res. 2012;56.
3. Melnik BC, John SM, Schmitz G. Milk consumption during pregnancy increases birth weight, a risk factor for the development of diseases of civilization. Journal of Translational Medicine. 2015;13(1):13.
4. Huang D, Li X, Wu Q, Ji C, Dai H, Li H, et al. Maternal consumption of dairy products and gestational weight gain, gestational diabetes mellitus, and preeclampsia: A systematic review. Journal of Functional Foods. 2023;106:105613.
5. Carla A-B, Nuria Garcia de la T, Elena B, Laura del V, Johanna V, Inés J, et al. Consumption of fat-free dairy products is not associated with a lower risk of maternofetal adverse events. BMJ Open Diabetes Research & Care. 2020;8(1):e001145.
6. Nguyen MQ, Miyake Y, Tanaka K, Hasuo S, Takahashi K, Nakamura Y, et al. Maternal Consumption of Dairy Products during Pregnancy Is Associated with Decreased Risk of Emotional Problems in 5-Year-Olds: The Kyushu Okinawa Maternal and Child Health Study. Nutrients. 2022;14(22):4713.
7. Wise NJ. Pregnant adolescents, beliefs about healthy eating, factors that influence food choices, and nutrition education preferences. Journal of midwifery & women’s health. 2015;60(4):410-8.
8. Pistollato F, Sumalla Cano S, Elio I, Masias Vergara M, Giampieri F, Battino M. Plant-Based and Plant-Rich Diet Patterns during Gestation: Beneficial Effects and Possible Shortcomings. Adv Nutr. 2015;6(5):581-91.
دیدگاهتان را بنویسید