بررسی ادعای مسئولین : آیا دو درصد کاهش استعمال دخانیات صحت دارد؟
اخیرا در خبری که در رسانه وزارت بهداشت منتشر شده است دکتر طهماسبی رییس اداره مشاوره و سلامت روان این وزارتخانه اعلام کرده است: در مجموع حدود دو درصد کاهش استعمال دخانیات در دانشگاهها را به دست آورده‌ایم(۱)
این نحوه آمار و گزارش دادن از چند جنبه قابل نقد جدی است که فکت نامه سلامت بدان می پردازد:
۱- این دو درصد نتیجه چه هزینه و نیروی انسانی است؟ آیا به نسبت هزینه انجام شده، این دو درصد به طور معنی دار اثربخشی لازم را داشته است؟
۲- مقدار مصرف دخانیات طبق کدام ابزار، پرسشنامه و روش شناسی پژوهشی تعیین میشود و این دو درصد کاهش در نتیجه کدام مطالعه پیوسته زمانی تعیین شده است؟
۳- برای تعیین معنی داری کاهش در یک شاخص در طول زمان، نیاز به حداقل سه نقطه زمانی برای بررسی تغییرات روندی است. کدام مطالعه در سه سال مختلف این تغییرات را بررسی کرده است؟
۴- آیا این تغییر ۲ درصد به لحاظ بالینی و بهداشتی ارزش دارد؟
۵- آیا این دو درصد تغییر نتیجه مداخلات بوده است یا به صورت شانسی و نتیجه خطاهای برآورد در مطالعه بوده است؟
۶- آیا نمونه ای که در این بررسی استفاده شده اند، معرف کل دانشجویان دانشگاهها هستند؟
۷- این تغییر درصد از چه عدد به چه عددی بوده است و آیا این تغییرات میتواند دلیلی بر ادامه یک مداخله باشد؟
نتیجه گیری:
همانطور که اشاره کردیم، ادعاهای آماری بدون لحاظ کردن حداقل ۷ نکته و جنبه اشاره شده، میتواند به طور جدی قابل نقد باشد.
در نتیجه هر عدد و رقمی که گاها به عنوان دستاورد اعلام میشود، بایستی از منظرهای مختلف مورد بررسی قرار گیرند و طی فرایند های روش شناسی هزینه- اثربخشی بررسی شوند تغییر شاخص ها که بعنوان دستاورد اعلام میشود، به نسبت هزینه های مورد نظر اثربخشی معنی دار داشته است یا خیر.
این نکات فارغ از توجه به مساله صحت سنجی داده ها و اطلاعات است.
.
منابع:
دیدگاهتان را بنویسید