از شایعه اثر مصرف فضولات تا تبدیل انسان به گاو با واکسن!

نگاهی به تاریخچه انتشار شایعات سلامت

شایعات سلامت به عنوان اطلاعات نادرست یا اغراق‌آمیز در حوزه سلامت، تاریخی طولانی دارند و می‌توان گفت از زمانی که انسان‌ها شروع به تبادل اطلاعات کردند، شایعات سلامت نیز وجود داشته‌اند. برخی از نقاط عطف تاریخی در این زمینه عبارتند از:

۱. دوران باستان
در تمدن‌های باستانی، مانند مصر، یونان و روم، باورهای اشتباه دربارهٔ سلامت و درمان‌ها رایج بودند. به عنوان مثال: در مصر باستان، استفاده از مواد عجیب و غریب به‌عنوان دارو، مانند فضولات حیوانی، بخشی از طب سنتی بود. در یونان باستان، نظریه “اخلاط چهارگانه” که پایه بسیاری از درمان‌های نادرست بود، شایع شد.

۲. قرون وسطی
در این دوران، باورهای خرافی و مذهبی نقش مهمی در شکل‌گیری شایعات سلامت داشتند. بسیاری از بیماری‌ها به عنوان تنبیه الهی یا تأثیر نیروهای شیطانی تلقی می‌شد. طاعون سیاه نمونه‌ای از دوره‌ای است که شایعات، از جمله نسبت دادن بیماری به گروه‌های خاص، گسترش یافت.

۳. دوران رنسانس و روشنگری
با پیشرفت علم، برخی شایعات به دلیل نبود اطلاعات کافی یا مقاومت در برابر ایده‌های علمی تقویت شدند. به عنوان مثال: در دهه ۱۷۰۰، واکسیناسیون اولیه با مقاومت شدید و شایعات همراه بود؛ از جمله این که واکسن آبله باعث تبدیل انسان‌ها به گاو می‌شود.

۴. دوران مدرن و دیجیتال
با ظهور رسانه‌های جمعی و اینترنت، شایعات سلامت سریع‌تر و گسترده‌تر از گذشته منتشر می‌شوند. مثال‌های اخیر شامل شایعات دربارهٔ واکسن‌ها، درمان‌های “معجزه‌آسا” برای بیماری‌ها مانند سرطان، و اطلاعات نادرست دربارهٔ بیماری‌های همه‌گیر مانند کووید-۱۹ است.

نتیجه گیری:

شایعه های سلامت پدیده‌ای دیرینه و جهانی هستند که ریشه در ترس، خرافات، و کمبود آگاهی علمی دارند. از دوران باستان تا عصر دیجیتال، این شایعات به اشکال مختلف ظاهر شده‌اند و با پیشرفت فناوری و گسترش رسانه‌های اجتماعی، سرعت و دامنه انتشار آن‌ها به شکل چشمگیری افزایش یافته است.

منابع:
Porter, R. (1997). The Greatest Benefit to Mankind: A Medical History of Humanity.
Rosen, G. (2015). A History of Public Health.