نتیجه بررسی ادعا: شواهد ضعیف

راستی آزمایی: آیا اسید های چرب امگا ۳ در درمان افسردگی موثر است؟

بیان مسئله:

افسردگی یک اختلال مرتبط با سلامت روان ناتوان کننده است که زندگی بیش از ۲۸۰ میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد و با احساس مداوم غم و اندوه، ناامیدی و از دست دادن علاقه به فعالیت های روزانه مشخص می شود (۱). در حالی که درمان‌های سنتی معمولاً شامل تجویز دارو و روان‌درمانی می‌شوند، علاقه روزافزونی به بررسی درمان‌های جایگزین و کمکی، مانند مکمل‌های غذایی و اصلاح رژیم غذایی، برای مدیریت علائم افسردگی وجود دارد.

یکی از این موارد، نقش بالقوه اسیدهای چرب امگا ۳ است که عمدتاً در ماهی‌های چرب مانند سالمون، شر ماهی و ساردین و همچنین مکمل‌های روغن ماهی یافت می‌شوند. این ایده که امگا ۳ ممکن است تاثیر مثبتی بر خلق و خو داشته باشد از مشاهدات ناشی می‌شود که کشورهایی که مصرف ماهی بالایی دارند، میزان افسردگی کمتری دارند (۲). اما وجود چنین ارتباطی در سطح جمعی لزوما وجود این ارتباط را در سطح فردی تایید نمیکند. به عبارت دیگر این مورد دلیلی بر این نیست که در این کشورها لزوما افرادی که افسردگی ندارند ماهی بیشتری مصرف میکنند.

یک مطالعه مرور نظام مند این اثربخشی اسیدهای چرب غیراشباع امگا ۳ به ویژه EPA و DHA را در کاهش افسردگی مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. EPA (ایکوزاپنتانوئیک اسید) و DHA (دوکوزاهگزانوئیک اسید) اسیدهای چرب امگا ۳ کلیدی هستند که در روغن ماهی یافت می شوند. با بررسی ۲۶ کارآزمایی بالینی که شامل بیش از ۲۰۰۰ شرکت کننده بود، محققان دریافتند که PU اسیدهای چرب غیراشباع امگا ۳ به طور کلی تأثیر مثبت کوچک اما قابل توجهی بر کاهش علائم افسردگی دارند. نتایج این مطالعه نشان این مطالعه نشان می‌دهد که مکمل‌های امگا ۳ غنی از EPA می‌توانند یک درمان امیدوارکننده برای افسردگی باشند، اما تحقیقات بیشتری برای بررسی اثرات آنها بر گروه‌های خاص بیماران و اصلاح استراتژی‌های دوز مورد نیاز است(۳).

مطالعه مروری دیگری ۱۳ کارآزمایی بالینی شامل ۷۳۱ شرکت‌کننده را بررسی کرد تا ارزیابی کند که آیا اسیدهای چرب امگا ۳ می‌توانند به طور موثر اختلال افسردگی اساسیرا درمان کنند. نتایج نشان داد که مکمل های امگا ۳ در مقایسه با دارونما هیچ فایده کلی قابل توجهی ندارد. این تجزیه و تحلیل همچنین تنوع قابل توجهی را بین مطالعات و شواهد سوگیری انتشار نشان داد، به این معنی که اثرات مثبت ظاهری امگا ۳ که در برخی مطالعات دیده می‌شود ممکن است اغراق‌آمیز باشد. پس از تعدیل نتایج نسبت به این سوگیری انتشار، هر گونه مزیت درک شده از امگا ۳ تقریبا ناپدید شد. تجزیه و تحلیل بیشتر نشان داد که مزایای کوچک و غیر قابل توجه مشاهده شده در مطالعات با کیفیت پایین تر، مدت زمان کوتاه تر، یا با شرکت کنندگانی که افسردگی شدیدتری داشتند، بیشتر بود. یافته های این مطالعه نشان می دهد که مکمل های امگا ۳ ممکن است تأثیر معنی داری بر درمان افسردگی اساسی نداشته باشند و مزایای گزارش شده در مطالعات موجود ممکن است به دلیل گزارش های جانبدارانه باشد (۴).

یک مطالعه مروری توسط موسسه کاکرین نیز در این زمینه انجام شده است. این بررسی شامل ۳۵ مطالعه با نزدیک به ۲۰۰۰ شرکت‌کننده بود که امگا ۳ را با دارونماها یا داروهای ضد افسردگی مقایسه کردند. شواهد نشان داد که امگا ۳ تأثیر مثبت کوچک تا متوسط بر افسردگی دارد، اما کیفیت کلی شواهد پایین بود. علاوه بر این، عوارض جانبی در مطالعات وارد شده نامشخص بود (۵).

نتیجه گیری: بعضی از مطالعات انجام شده نشان میدهد از نظر آماری اسید های چرب امگا ۳ در درمان افسردگی تاثیر معنی داری دارد اما این تاثیر از نظر بالینی کوچک و تقریبا بی اهمیت است. سطح قطعیت شواهد موجود پایین است و برای تصمیم گیری به شواهد با کیفیت تری نیاز است.

منابع:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/search/research-news/15672/
2. https://www.scielo.br/j/rbp/a/39DpgLgXHh5nFfY6J66kL6N/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31383846/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21931319/
5. https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD004692.pub5/full/fa

روش کار:

برای انجام این مطالعه از استراتژی جستجوی زیر استفاده شد:

omega 3 AND depression

پس از محدود کردن جستجو به مقالات فراتحلیل ۶ مطالعه به دست آمد که از ۴ مورد از آن ها برای بررسی این ادعا استفاده شد.  همچنین پایگاه کاکرین برای بررسی این ادعا جستجو شده که یک مطالعه مرور کاکرین در این بررسی مورد استفاده قرار گرفت.