نتیجه بررسی: شواهد ضعیف

آیا مصرف قرص مورینگا برای لاغر شدن مفید است؟

بیان مسئله

اخیراً ادعا شده که مصرف قرص گیاهی مورینگا (Moringa) می‌تواند به کاهش وزن کمک کند.

«فکت‌نامه سلامت» قصد دارد این ادعا را بر پایه شواهد علمی منتشرشده بررسی کند. در ادامه، نتایج تحقیقات معتبر درباره تاثیرات مصرف قرص گیاهی مورینگا بر کاهش چربی بدن، کنترل اشتها، متابولیسم بدن، تنظیم قند و چربی خون و خواص ضدالتهابی آن بررسی می‌شود.

یافته‌ها

کاهش وزن و چربی بدن

مطالعات حیوانی نشان می‌دهند که عصاره‌ مورینگا با تنظیم فاکتورهای PPAR-α و مهار آنزیم HMG-CoA-ردوکتاز باعث کاهش ذخیره چربی و پایین آمدن سطح کلسترول خون می‌شود. براساس نتایج یک کارآزمایی بالینی، مصرف روزانه‌ ۱ گرم پودر مورینگا به مدت ۱۲ هفته در افراد دارای اضافه‌وزن و هیپرلیپیدی، باعث کاهش معنی‌دار وزن بدن، شاخص توده‌ بدنی (BMI) و اندازه دور کمر شد. این یافته‌ها نشان می‌دهند که مورینگا می‌تواند از طریق بهبود سوخت‌وساز لیپیدها به کاهش وزن کمک کند (۱، ۲).

کنترل اشتها

برخی مطالعات گزارش کرده‌اند که مورینگا هورمون‌های تنظیم‌کننده اشتها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مصرف پودر مورینگا باعث افزایش سطح هورمون گرلین (مهارکننده اشتها) و کاهش لپتین (محرک اشتها) شده و در نتیجه حس سیری را افزایش می‌دهد. با این حال، شواهد بالینی موجود، محدود و متناقض بوده و اثبات قطعی کنترل اشتها با مصرف مورینگا به انجام تحقیقات بیشتری نیاز دارد (۳).

افزایش متابولیسم و چربی‌سوزی

تحقیقات نشان می‌دهند عصاره مورینگا بیان ژن‌های مرتبط با چربی‌سوزی را تقویت می‌کند. برای مثال، عصاره اتانولی برگ مورینگا در موش‌های چاق با رژیم پرچرب، منجر به افزایش بیان PPAR-α و آدیپونکتین و کاهش بیان ژن‌های ساخت چربی (مانند HMG-CoA ردوکتاز) شد؛ در نتیجه وزن بدن، شاخص چربی و سطح کلسترول کاهش یافتند. این مکانیسم‌ها نشان می‌دهند، مصرف مورینگا با بهبود سوخت‌وساز چربی، می‌تواند به کاهش چربی بدن کمک کند (۱).

کاهش سطح قند خون

مورینگا در مطالعات متعددی به عنوان یک ماده ضددیابت بررسی شده است. ترکیبات مورینگا با تحریک ترشح انسولین و بهبود حساسیت انسولینی، موجب کاهش قند خون می‌شوند. به عنوان مثال، یک مرور سیستماتیک گزارش کرد عصاره مورینگا می‌تواند با مهار گلوکونئوژنز کبدی و افزایش فعالیت مسیرهای انسولینی، سطح قند خون را در مدل‌های حیوانی کاهش دهد (۱).

کاهش سطح چربی خون

علاوه‌بر کاهش میزان چربی بدن، مورینگا می‌تواند پروفایل لیپیدی را هم بهبود بخشد. برخی منابع گزارش داده‌اند که مصرف مورینگا منجر به سرکوب آنزیم HMG-CoA-ردوکتاز (آنزیم کلیدی در سنتز کلسترول) و کاهش تری‌گلیسیرید و LDL می‌شود. به عبارت دیگر، کاهش سطح چربی خون یکی از مکانیسم‌های احتمالی تاثیر ضدچاقی مورینگا است و در ترکیب با فعالیت‌های ضدالتهابی می‌تواند به کنترل وزن کمک کند (۱).

خواص ضدالتهابی

مورینگا با ترکیبات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی خود شناخته شده است. فعالیت‌های ضدالتهابی مورینگا به واسطه مهار مسیرهای التهابی مانند NF-κB و افزایش مسیر Nrf2 صورت می‌گیرند. این ویژگی به کاهش التهاب مزمن ناشی از چاقی کمک کرده و از بروز اختلالات متابولیک پیشگیری می‌کند. در نتیجه، تاثیرات ضدالتهابی مورینگا می‌تواند منجر به بهبودی در وضعیت متابولیک و کمک به کاهش وزن شود.

تاثیر بر میکروبیوم روده

شواهد اولیه نشان می‌دهد مصرف مورینگا ممکن است ترکیب باکتری‌های روده را بهبود بخشد، به‌گونه‌ای که تنوع میکروبی روده افزایش یافته و جمعیت باکتری‌های مفید بیشتر شود. این تاثیرات میکروبیولوژیکی می‌توانند با کاهش التهاب روده و افزایش تولید اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیره، به بهبود سوخت‌وساز چربی و کنترل وزن کمک کنند (۱).

اشکال مختلف مصرف مورینگا

در مطالعات بالینی معمولاً از برگ خشک‌شده مورینگا استفاده شد. به عنوان مثال، در کارآزمایی یادشده افراد روزانه دو کپسول ۰/۵ گرمی پودر برگ مورینگا مصرف کردند. دیگر اشکال متداول مانند دمنوش مورینگا نیز وجود دارند اما مشخص نیست چه میزان از مواد فعال در این روش جذب می‌شود. به‌طور کلی، تاثیرات بیان‌شده عمدتاً مربوط به پودر یا عصاره برگ مورینگا است و تفاوت قابل توجهی میان فرم‌های مختلف آن گزارش نشده است (۲).

بی‌خطر بودن و عوارض جانبی

بررسی‌ها نشان می‌دهند مصرف مورینگا در دوزهای تجویزی کوتاه‌مدت عارضه جدی ایجاد نمی‌کند. در چند مطالعه بالینی کوتاه‌مدت، مصرف تا ۴ گرم پودر برگ مورینگا در روز هیچ عارضه جانبی مهمی نداشت. هم‌چنین هیچ موردی از مسمومیت یا تغییرات خطرناک آزمایشگاهی گزارش نشد. با این حال، داده‌های بلندمدت محدود بوده و بی‌خطر بودن مصرف طولانی‌مدت آن نیاز به بررسی بیشتری دارد (۱).

راستی‌آزمایی: مصرف اسپیرولینا کاملاً بی‌خطر است و باعث لاغری و بهبود وضعیت سلامت می‌شود.

نتیجه‌گیری

شواهد علمی نشان می‌دهد مصرف مورینگا در مدل‌های حیوانی و برخی آزمایش‌های بالینی کنترل‌شده می‌تواند وزن بدن، سطح چربی و قند خون را کاهش دهد، اما بسیاری از این مطالعات کوتاه‌مدت یا مقدماتی بوده و شواهد قطعی از تاثیر قرص مورینگا بر لاغری در انسان هنوز کافی نیست، بنابراین تا ارائه داده‌های گسترده‌تر، نمی‌توان ادعای کاهش وزن ناشی از مصرف مورینگا را با اطمینان کامل پذیرفت.

منابع

[۱] Louisa M. et al., Moringa oleifera Lam. in Cardiometabolic Disorders: A Systematic Review of Recent Studies and Possible Mechanism of Actions, Frontiers in Pharmacology 13, 2022.

[2] Munir M. et al., Effect of moringa leaves powder on body weight, glycemic status, lipid profile, and blood pressure in overweight individuals with hyperlipidemia, Italian Journal of Food Science, 2025.

[3] Pareek A., Chuturgoon A.A., Ethnomedicinal Properties and Pharmacological Uses of Moringa oleifera, MDPI Encyclopedia, 2023.Sources