راستی آزمایی: آیا مقدار بلانکیت موجود در شکر و قند برای سلامتی خطر دارد؟
وقتی صحبت از تفکر نقادانه یا تفکر نقاد (critical thinking) می‌شود اکثر ذهن‌ها به سمت یک دیدگاه منفی‌نگری و ذکر نقاط ضعف پدیده‌ها منحرف می‌شود.
حتی ممکن است در ذهن بعضی از افراد با شنیدن کلمه تفکر نقاد، چهره درهم‌کشیده آقای فراستی هنگام نقد فیلم‌های مختلف تداعی شود.
شاید بعضی نیز فکر کنند که تفکر نقادانه همان چیزی است که هنگام مطرح‌کردن ایرادات ریزودرشت از پایان‌نامه دانشجویان توسط اساتید در جلسات دفاع پایان نامه اتفاق می‌افتد.
اما تفکر نقادانه مفهومی متفاوت و فراتر از آن دیدگاهی که افراد معمولاً نسبت به آن دارند دارد.
تفکر نقادانه عبارت است از “قضاوت هدفمند و خودتنظیمی که منجر به تفسیر، تحلیل، ارزیابی و استنتاج و همچنین تبیین ملاحظات شواهدی، مفهومی، روش شناختی، معیار شناختی یا زمینه‌ای می‌شود که آن قضاوت بر آن استوار است.”
اما به زبان ساده‌تر، تفکر نقاد یعنی تلاش برای صحیح فکر کردن درباره یک مسئله، به‌دوراز تعصب، سوگیری و مغلطه، به همراه توانایی سؤال پرسیدن درباره ابعاد مختلف آن مسئله جهت روشن شدن ابهامات و درک بهتر پدیده‌ای که درباره آن فکر می‌کنیم.
پس تا اینجا متوجه شدیم که تفکر انتقادی به دنبال یک قضاوت منفی از پدیده‌ها نیست بلکه آنچه که در تفکر نقاد به دنبال آن هستیم درک صحیح و بدون تعصب پدیده‌هاست.
ما همواره موقع بیرون رفتن، ظاهر خود را مرتب می‌کنیم و سعی در رعایت بهداشت و اصلاح ظاهر خود داریم. مثلاً اگر لکه‌ای روی لباسمان باشد آن را عوض می‌کنیم یا کفش‌های خود را واکس می‌زنیم.
در تفکر نقاد نیز ما همواره به نحوه تفکر خود اهمیت می‌دهیم تا در صورت وجود مشکل آن را اصلاح کنیم. پس می‌توان گفت که تفکر نقاد در واقع رعایت بهداشت فکری است.
یک لباس سفید کاملاً آغشته‌به‌خون را تصور کنید. تا زمانی که این لباس شسته نشود رنگ سفید آن مشخص نمی‌شود.
در تفکر نقاد نیز ما تا زمانی که تفکر خود را از انواع سوگیری، مغلطه و خطاهای شناختی پاک نکنیم نمی‌توانیم به درک صحیحی از پدیده‌های اطرافمان برسیم.
همان‌طور که واکس‌زدن کفش باعث زدودن گردوغبار روی کفش می‌شود، مطرح کردن سؤالات به جا نیز در تفکر نقاد گرد ابهام را از پدیده‌های مورد بررسی می‌زداید.
نتیجه‌گیری:
تفکر نقاد مهارتی است برای درست اندیشیدن، که نه تنها در علوم پزشکی بلکه در سایر زمینه‌ها و حتی زندگی روزمره میتواند مفید باشد. تفکر نقاد را یاد بگیرید و با تصمیم‌های بهتر، دنیا را به جای بهتری تبدیل کنید.
منابع:
۱- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1871187123001037
2- http://repository.uin-malang.ac.id/7005/
دیدگاهتان را بنویسید