بهتر است سوگیری های تحقیقات را بشناسیم

سوگیری ریزش (Attrition Bias) چگونه میتواند نتایج مطالعه را منحرف کند؟

در یکی از مطالب قبل خطای اندازه گیری و دو خطای آلفا و بتا که مربوط حجم نمونه در مطالعات علوم پزشکی می‌شد را معرفی کردیم.

در این سلسله از پست‌ها قصد داریم خطای سیستماتیک و انواع آن را معرفی کنیم. خطاهای سیتماتیک خطاهایی هستند که نتایج مطالعه را به یک سمت‌وسوی خاص منحرف می‌کنند.

تفاوت این خطاها با خطاهای تصادفی که قبلاً معرفی شد این است که این خطاها معمولاً ناشی از کوچک بودن حجم نمونه نیست؛ بلکه ناشی از نقایص مربوط به طراحی و اجرای مطالعه است.

اولین خطا از خطاهای سیستماتیک که به آن می‌پردازیم سوگیری ریزش است. سوگیری ریزش یک نگرانی مهم در تحقیقات پزشکی است، به ویژه در کارآزمایی‌های بالینی، جایی که می‌تواند بر اعتبار یافته‌های مطالعه تأثیر بگذارد.

این سوگیری زمانی اتفاق می‌افتد که شرکت‌کنندگان قبل از تکمیل مطالعه، آن را ترک می‌کنند، و این ترک مطالعه به پیامدهایی که در مطالعه اندازه‌گیری می‌شوند مربوط می‌شود.

به‌عبارت‌دیگر اگر ویژگی‌های افرادی که مطالعه را می‌کنند به طور قابل‌توجهی با کسانی که در مطالعه باقی‌مانده‌اند متفاوت باشند، نتایج می‌تواند منحرف شود و منجر به نتیجه‌گیری‌های نادرست شود (۱).

اهمیت شناخت این تورش آن جایی مشخص می‌شود که یک مطالعه اخیر نشان داد، نویسندگان مرورهای کاکرین که معمولاً شامل پژوهشگران و متخصصان حیطه‌ی علوم پزشکی هستند در ارزیابی این تورش در هنگام اجرای مطالعات خود ناهمگن و مبهم عمل می‌کنند (۲).

برای مثال تصور کنید یک کارآزمایی بالینی در حال آزمایش یک داروی جدید برای درمان یک بیماری است. فرض کنید شرکت‌کنندگانی که عوارض جانبی شدیدی را تجربه می‌کنند، سریع‌تر و بیشتر از کسانی که عوارض جانبی شدیدی در آنها وجود ندارد، از مطالعه خارج می‌شوند.

اگر این موضوع در تفسیر نتایج نظر گرفته نشود، مطالعه ممکن است اثربخشی دارو را بیش از حد تخمین بزند یا عوارض جانبی آن را دست کم بگیرد.

این به این دلیل است که بقیه شرکت‌کنندگان – کسانی که دارو را به خوبی تحمل می‌کنند – نماینده کل جمعیتی نیستند که دارو برای درمان آن‌ها در نظر گرفته شده است.

یک مثال واقعی از سوگیری ریزش را می‌توان در مطالعات کاهش وزن مشاهده کرد. اغلب، شرکت‌کنندگانی که وزن کم نمی‌کنند یا وزن اضافه می‌کنند ممکن است احساس دلسردی کرده و از مطالعه خارج شوند. در نتیجه، نتایج نهایی ممکن است فقط شامل کسانی باشد که در کاهش وزن موفق بوده‌اند.

بنابراین اثربخشی برنامه کاهش وزن در یک مطالعه ممکن است اغراق‌آمیز باشد. اگر محققین به‌سادگی داده‌های افرادی را که مطالعه را تکمیل کرده‌اند بدون درنظرگرفتن دلایل ترک مطالعه تجزیه‌وتحلیل کنند، یافته‌ها ممکن است گمراه‌کننده باشند.

منابع:

1. https://www.oxfordreference.com/display/10.1093/acref/9780199976720.001.0001/acref-9780199976720
2. https://bmcmedresmethodol.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12874-019-0717-9