نتیجه بررسی: درست

راستی‌آزمایی: آزاتیوپرین می‌تواند به‌عنوان جایگزین موثر در درمان افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس استفاده شود.

مقدمه

مولتیپل اسکلروزیس (multiple sclerosis; MS) یک بیماری مزمن است که بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارد. نشانه‌های آن بسیار گسترده بوده و می‌توانند از خفیف یا شدید متغیر باشند. خستگی، درد، گرفتگی عضلات و از دست دادن حس و قدرت در قسمت‌هایی از بدن، برخی از نشانه‌های آن هستند.

این بیماری هیچ درمان قطعی ندارد، اما روش‌های بالینی موجود برای کاهش دفعات عود و پیشگیری از پیشرفت ناتوانی، عملکرد خوبی را نشان داده‌اند. آزاتیوپرین (azathioprine) یک داروی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است که گاهی برای درمان این بیماری، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، تجویز می‌شود.

در این راستی‌آزمایی برآنیم با مرور مقالات، به بررسی تاثیر این روش درمانی در بهبود افراد مبتلا به MS بپردازیم.

 

راستی‌آزمایی: ویتامین دی باعث پیشگیری از عود علائم در بیماران مبتلا به ام‌.اس. می‌شود.

روش کار

نخست با روش PICO، واژگان کلیدی را از قبیل: Azathioprine؛ Multiple sclerosis، استخراج کرده و پس‌از یافتن MeSH terms در پایگاه اطلاعاتی PubMed، به جست‌و‌جوی مقالات پرداختیم.

مرور مقالات

نتایج کتابخانه کاکرین

بررسی پنچ کارآزمایی بالینی (۶۹۸ بیمار) نشان داد که آزاتیوپرین یک درمان نگهدارنده و جایگزینی مناسب برای آن دسته از بیماران مبتلا به MS است که به‌طور مکرر عود کرده و به استروئیددرمانی نیاز دارند. داده‌های کارآزمایی‌ها، مطالعات هم‌گروهی و مورد-شاهدی، افزایش خطر بدخیمی ناشی از مصرف آن را نشان ندادند. هم‌چنین، خطر درازمدت احتمالی بروز سرطان ناشی از مصرف این دارو ممکن است با طول دوره درمان بالای ۱۰ سال و دوز تجمعی بیشتر از ۶۰۰ گرم باشد (۱).

آیا آزاتیوپرین برای درمان مولتیپل اسکلروزیس توصیه می‌شود؟

نتایج یک مطالعه مروری و متاآنالیز حاکی از آن بود که این عامل درمانی، عود و ناتوانی را در بیماران مبتلا به اختلال طیف نورومیلیت اپتیکا (neuromyelitis optica spectrum disorder) که مانند MS یک اختلال خودایمنی سیستم عصبی است، بهبود می‌بخشد. انجام کارآزمایی‌های بالینی برای بررسی عوارض جانبی و فواید آن، ضرورت دارد (۲). یافته‌های دو مطالعه دیگر نیز تاثیر آزاتیوپرین را در درمان انواع مختلف مولتیپل اسکلروزیس تائید کردند (۳، ۴). هم‌چنین انجام یک بررسی روی یک پسر ده ساله نشان داد که این روش درمانی، به‌ویژه در مناطقی با منابع پزشکی ضعیف، مفید است (۵).

راستی‌آزمایی: واقعیت مجازی به بازتوانی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس کمک می‌کند.

هم‌راستا با مطالب فوق، یافته‌های یک پژوهش آینده‌نگر با مشارکت ۱۹۲ بیمار، نشان داد که سمّیت کم، سهولت تجویز و هزینه پائین از مزایای آزاتیوپرین است. هم‌چنین می‌تواند به عملکرد بالینی کشورهای در حال توسعه که موانع مالی و دسترسی به درمان دارند، کمک کند. انجام کارآزمایی‌های بالینی بیشتر با دوره‌های پیگیری طولانی‌تر، توصیه می‌شود (۶). نتایج مطالعه مشابهی نیز نشان داد که این روش درمانی به‌اندازه دیگر داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی موثر است و تجویز آن به‌عنوان یک جایگزین مناسب در درمان خط اول، توصیه می‌شود (۷).

مقایسه آزاتیوپرین با اینترفرون در طول بیش از دو سال درمان مولتیپل اسکلروزیس عودکننده

نتایج بررسی ۱۴ مطالعه توسط کتابخانه کاکرین نشان داد که آزاتیوپرین احتمال عود نشانه‌ها را کاهش می‌دهد، اما افراد تحت این درمان ممکن است بیشتر دچار عوارض تهوع، استفراغ، یا هر دو، شوند (۸).

راستی‌آزمایی: واکسن‌ها باعث فعال شدن یا تشدید بیماری خودایمنی می‌شوند.

نتیجه‌گیری

آزاتیوپرین یک روش درمانی موثر در درمان افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس است. با این وجود، هیچ شواهدی آن را به‌عنوان اولین انتخاب درمانی در مقایسه با دیگر درمان‌های فعال برای MS پیش‌رونده، بررسی نکرده است.

فهرست منابع

1. Nonino F, Baldin E, Ridley B, Casetta I, Iuliano G, Filippini G. Azathioprine for people with multiple sclerosis: Cochrane Database Syst Rev. 2021 Jul 16;2021(7):CD015005. doi: 10.1002/14651858.CD015005. eCollection 2021.
2. Espiritu AI, Pasco PMD. Efficacy and tolerability of azathioprine for neuromyelitis optica spectrum disorder: A systematic review and meta-analysis. Multiple Sclerosis and Related Disorders. 2019;33:22-32.
3. Mirhani A, Auajjar N, Slimani C, Attarassi B. [Effectiveness and tolerance of azathioprine as first-line treatment for multiple sclerosis: a case study from Morocco]. Pan Afr Med J. 2024;49:16.
4. Paul F, Ruprecht K. [Current immunotherapy of multiple sclerosis]. Nervenarzt. 2015;86(8):1031-42; quiz 43-4.
5. Zhou Y, Huang Q, Lu T, Sun X, Fang L, Lu Z, et al. Azathioprine therapy in a case of pediatric multiple sclerosis that was seropositive for MOG-IgG. Journal of Clinical Neuroscience. 2017;38:71-3.
6. Agrawal A, Srivastava MVP, Bhatia R, Goyal V, Singh MB, Vishnu VY, et al. A Real-World Experience of Azathioprine Versus First-Line Disease-Modifying Therapy in Relapsing-Remitting Multiple Sclerosis—A Prospective Cohort Study. Brain Sciences. 2023;13(9):1249.
7. Agrawal A, Srivastava MVP, Bhatia R, Goyal V, Singh MB, Vishnu VY, et al. A Real-World Experience of Azathioprine Versus First-Line Disease-Modifying Therapy in Relapsing-Remitting Multiple Sclerosis-A Prospective Cohort Study. Brain Sci. 2023;13(9).
8. Ridley B, Nonino F, Baldin E, Casetta I, Iuliano G, Filippini G. Azathioprine for people with multiple sclerosis. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2024(12).